نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

• رضا امانی ¹
• زهرا عبادی ²
• صدیقه رضایی ³

¹ استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

² کارشناس ارشد تفسیر قرآن کریم دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

³ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران

چکیده

«صبر» در آموزه‌های دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته می‌شود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژة این خصیصة اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا می‌کند. بر این اساس، تبیین ارتباط صبر با مفاهیمی نظیر نماز، ایمان، تقوا، اسلام، یقین، نیکی و... از جمله مباحثی است که در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد. لذا مقالة حاضر با استفاده از روش توصیفی‌ ـ تحلیلی بر آن است که در یک فرایند منظّم به شناسایی این واژه در لغت‌نامه‌ها و پس از آن، با نگرشی فراگیر به کلّ متن قرآن، به تحلیل و بازیابی شبکه‌ای معنای صبر بپردازد. بررسی معنای صبر در منظومة آیات قرآنی، موضوع محوری این پژوهش است. واژة «صبر» در آیات قرآنی با تعدادی از مفاهیم و واژگان، همچون «تقوا»، «نماز»، «زکات»، «امر به معروف و نهی از منکر»، «ایمان»، «اسلام»، «یقین» و «نیکی» همنشین شده است. واژگان «حلم» و «أناه» نیز با واژة «صبر» رابطة جانشینی دارند. همچنین، واژة «صبر» با واژگانی مانند «عجله» و «جزع» رابطة تقابل دارد و از این دو واژة متقابل نمونه‌هائی در قرآن دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• قرآن کریم
• صبر
• معناشناسی
• حوزه‌های معنایی
• روابط همنشینی
• روابط جانشینی

عنوان مقاله [English]

The Semantics Field of “Patience” in Qur’an

نویسندگان [English]

• Reza Amani ¹
• Zahra Ebadi ²
• Sedigheh Rezaei ³

² ز

چکیده [English]

“Patience” in religious teachings is known as one of the basic concepts of faith. The term is used in combination with other derivaties 103 times in Qur’an. That shows  the importance of the character ethic of Islam and Qur’an. The term preserving the literal and technical meaning is associated with many religious and ethical concepts. Accordingly, explain the relationship of patience to concepts such as prayer, faith, piety, Islam, certainty, goodness are some of the issues that will be discussed in this article. This artide  uses descriptive-analytical ways in an orderly process to identify  the term in dictionaries and then analyze and recover the meaning of the patience with a comprehensive out look to the entire taxt of the Qur’an. Checking the meaning of patience in the Qur’an is the centeral issue of this research. Patience in the Qur’an have been accompained with a number of concepts and words such as “piety”, “prayer”, “zakat”, “enjoing good and for bidding the wrong”, “believe”, “Islam”, “certainty”, and “goodness”. The words “Helm” and “Anahi” have a succession relationship with the word “patience”. As the word “patience” has a contrary relationship with words like “hurry” and “onyx” and the examples of the interaction of these tow words can be seen in the Qur’an.

کلیدواژه‌ها [English]

• Qur’an
• Patience
• Semantics
• Semantic Field
• Succession Relationship