نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه ایلام

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه ایلام

چکیده

«اعتماد به نَفْس» از آن دسته واژگانی است که همواره در معنای لغوی و روان‌شناسی با دین در تضاد است. پژوهش حاضر، برای نزدیک شدن به سیمای آن از قرآن، به روش تحلیلی و با استفاده از شیوة معناشناسی هم‌زمانی، به تحلیل «اعتماد به نَفْس» در قرآن و حدیث پرداخته‌است و ارتباط مفهومی آن را با واژه‌های جانشین، همنشین و متضاد واکاوی کرده‌است تا حوزۀ معنایی و مفاهیم پیرامونی آن بازشناخته شود. از آنچه در متن مقاله بیان شد، می‌توان گفت اعتماد به نَفْس به عنوان یک موهبت از ناحیۀ خداوند، به معنای ایمان و اتکا به توانایی‌ها و استعدادهای واقعی خویش بر مبنای تقوی و توکل بر خداست که فراتر از معنایی است که لغویون و روان‌شناسان می‌گویند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semantics of the Term "Confidence" in the Qur’an and Hadith

نویسندگان [English]

  • sohrab morovati 1
  • fariba behroz 2

1 associate professor elam

چکیده [English]

The Confidence was a word that in the conflict with religion in terms of literal and psychological meaning. This study tried to get closer to the face of the Qur’an, using semantics concurrency method through which it analyzed the word confidence in the Qur’an and Hadith and analyzed conceptual relations with its substitutions, synonyms, and antonyms to find its semantic field and its surrounding concepts. It is found out that the confidence as a blessing from God means faith and reliance on your own real talents and abilities based on piety and trust in God, and this meaning this meaning exceeds beyond what the philologists and psychologists say. This study has adopted an analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Confidence
  • Self-esteem
  • dignity
  • Trust in God
  • Virtue
  • Poor Soul
  • Arrogance
قرآن کریم
اسلامی، حسن. (1382). اعتماد به نَفْس. تهران: عروج.
اسلامی‌نسب، علی. (1371). روانشناسی اعتماد به نَفْس. تهران: مهرداد.
امامی، عبدالنبی. (1388). فرهنگ قرآن-اخلاق حمیده. قم: مطبوعات دینی.
انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
ایروانی، جواد و علی عمادی. (1392). «واکاوی چارچوب و شاخصه‌های اعتماد به نَفْس در پرتو آموزه‌های قرآنی». آموزه‌های قرآنی. س 5. ش 18. صص 25ـ50.
ایروانی، محمدرضا و جعفر ابراهیمی. (1388). «بررسی رابطه میان مهارت های اجتماعی و اعتماد به نَفْس در دختران فراری». مطالعات جامعه‌شناسی. د 1. ش 3. صص 111ـ 124.
ایزوتسو، توشیهیکو. (1361). خدا و انسان در قرآن. ترجمة احمد آرام. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــــــــــــــ . (1378). مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید. ترجمة فریدون بدره‌ای. تهران: سهند.
باقری، خسرو. (1374). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: مدرسه.
بانوی اصفهانی، سیده‌نصرت‌امین. (1361). مخزن العرفان در تفسیر قرآن. تهران: نهضت زنان مسلمان.
تمیمی‌آمدی، عبد‌الواحد. (1410ق.). غررالحکم و دررالکلم. قم: دارالکتاب الإسلامی.
جعفری، یعقوب. (بی‌تا). تفسیر کوثر. بی‌جا: بی نا.
جوادی آملی، عبدالله. (1376). کرامت در قرآن. تتهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
حجتی، غلامرضا و مجتبی مصطفایی. (1388). «اعتماد به نَفْس، خودباوری». فولاد. ش 177. ص 52.
حسینی شاه‌عبدالعظیمی، حسین. (1363). تفسیر اثنی‌عشری. تهران: انتشارات میقات.
حسینی همدانی، سیدمحمدحسین. (1404ق.). انوار درخشان. تهران: کتابفروشی لطفی.
حقی بروسوی، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. تهران: دارالفکر.
خانی، رضا و حشمت‌الله ریاضی. (1372). ترجمة بیان‌السعادة فی مقامات العبادة. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور.
دهخدا، علی‌اکبر. (1372). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق ـ بیروت: دارالعلم ـ الدار الشامیة.
زمخشری، جارالله محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
شریف لاهیجی، محمد‌بن علی. (1373). تفسیر شریف. تهران: نشر داد.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمة محمدباقر موسوی‌ همدانی. قم: جامعة مدرسین حوزة علمیه.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ترجمة مترجمان. تهران: ناصر خسرو.
طوسی، محمد‌بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ــــــــــــــــــــــــــ . (1414ق.). الأمالی. قم: دار الثقافة.
عاملی، ابراهیم. (1369). تفسیر عاملی. تهران: انتشارات صدرا.
عباس‌نژاد، محسن. (1384). قرآن ـ روانشناسی و علوم تربیتی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه.
عمید، حسن. (1381). فرهنگ فارسی عمید. تهران: سپهر.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (بی‌تا). العین. بی‌جا: بی‌نا.
فیض کاشانی، ملا محسن. (1406ق.). الوافی. اصفهان:کتابخانه أمیرالمؤمنین علی علیه‌السلام.
قرشی، علی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ــــــــــــــــــ . (1377). تفسیر أحسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
کاشانی، ملا فتح‌الله. (1336). تفسیر منهج‌الصادقین فی إلزام المخالفین. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
کاوه، سعید. (1387). کمبود اعتماد به نَفْس. تهران: سخن.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق.). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـــــــــــــــــــ . (1380). تفسیر روشن. تهران: مرکز نشر کتاب.
مطهری، مرتضی. (1377). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران ـ قم: صدرا.
ـــــــــــــــــــ . (1378). یادداشت‌های شهید مطهری. تهران ـ قم: صدرا.
معارف، مجید. (بی‌تا). مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی. تهران: نبا.
معین، محمد. (1384). فرهنگ فارسی. تهران: سپهر.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
موسوی خمینی، روح‌الله. (1371). شرح چهل حدیث (اربعین حدیث). تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
نجفی خمینی، محمدجواد. (1398ق.). تفسیر آسان. تهران: انتشارات إسلامیه.