نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی مازندران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

در راستای تقابل با چالش‌های قرون اخیر در ارتباط با قرآن کریم و پندارهای مغرضانة برخی مستشرقان مبنی بر ناکارآمدی آیات قرآن در عصر حاضر، دانشمندان حوزة علوم قرآن به دفاع از ساحت قرآن کریم برخاسته‌اند و بحث اعجاز علمی قرآن را مطرح ساخته‌اند. از جمله آیات مرتبط با این مضمون، آیة معروف به «دحوالأرض» است:Pوَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَئهَاO (النازعات/ 30). پژوهش حاضر که مبتنی بر بررسی‌های کتابخانه‌ای و روش توصیفی ـ تحلیلی است، بیانگر سه شگفتی علمی قرآن دربارة زمین است که عبارتند از: «چگونگی آفرینش اولیه، حرکت و کُروی بودن زمین». بدین ترتیب، علاوه بر آنکه فحوای آیه دلالت بر نظریه‌ای متضمن پرتاب زمین از خورشید، حرکت دورانی و انتقالی و نیز شکل کُروی زمین دارد، مبین شگفتی‌های ادبی ـ بلاغی قرآن در استخدام واژة «دحو» و نیز بیانگر اشاراتی از قرآن است که حقایق آن بر علم سبقت گرفته‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Three Scientific Wonders of the Quran in the Verse “Dahval Arz”

نویسندگان [English]

  • seyedhosein hoseinikarnami 1
  • Fahimeh Golpayegani 2

چکیده [English]

In order to face the challenge of recent centuries in connection with the Holy Quran and dogmatic attitudes of some Orientalists about lack of the Quranic verses in the present era, scientists of the Quranic science raised the scientific magic of the Quran to defend the Holy Quran. The verse known as “Dahvalarz” (Naze’at, 30) is among the verses related to this issue. This study is a descriptive library research and shows the three wonders of the Quran about the earth namely “howness of the initial creation, the movement and spherical shape of the earth”. Thus, the meaning of the verse not only implies a theory involving  the throwing the Earth from the sun, rotation and transfer as well as the spherical shape of the Earth but also represents the wonders of the eloquence of the Quran in employing the term “dahv” or “spread” indicating references from the Quran which overtake the facts of science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Quran
  • Scientific wonders
  • Dahv
  • Movement
  • The spherical shape
قرآن کریم.
ابن‌اثیر جزری، مبارک بن محمد. (1367). النهایة فی غریب الحدیث والأثر. چ 4. قم: انتشارات مؤسسة اسماعیلیان.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن علی. (1422ق.). زاد المسیر فی علم التفسیر. تحقیق عبدالرزاق. بیروت: دارالکتب العربی.
ابن‌عباد، صاحب اسماعیل. (1414ق.). محیط فی اللّغة. تصحیح محمد حسن آل یاسین. بیروت: انتشارات عالم الکتاب.
ابن‌عطیة اندلسی، عبدالحق‌بن غالب. (1422ق.). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. تحقیق عبدالسلام محمد. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌فارس، احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللغة. چ 1. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله‌بن مسلم. (بی‌تا). غریب القرآن. بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل‌بن عمرو. (1419ق.). تفسیر القرآن العظیم. تحقیق محمدحسین شمس‌الدین. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دارالصدر.
بغوی، حسین‌بن مسعود. (1420ق.). معالم التنزیل. چ1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
البنا، حسن. (1423ق.). نظرات فی کتاب الله. قاهره: دارالتوزیع والنشر الإسلامیة.
بوکای، موریس. (بی‌تا). عهدین، قرآن و علم. ترجمة حسن حبیبی. تهران: انتشارات حسینیة ارشاد.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1418ق.). انوار التنزیل و اسرار التأویل. چ1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ثعالبی، عبدالرحمن‌بن محمد. (1418ق.). جواهرالحسان فی تفسیر القرآن. تحقیق شیخ محمدعلی معوض و شیخ عادل احمد. چ1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ثعالبی، عبدالملک‌بن محمد. (1414ق.). فقه اللّغه. تصحیح جمال طلبه. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم. (1422ق.). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. چ 1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الجمیلی، السید. (2000 م.). الإعجاز العلمی فی القرآن. بیروت: مکتبة الهلال.
حسنی، یوسف محمد. (2006 م.). الإعجاز العلمی فی اسرار القرآن الکریم و السنةالنبویة. چ 1. دمشق: دارالکتاب العربی.
الحفنی، عبدالمنعم. (2004 م.). موسوعةالقرآن العظیم. چ 1. قاهره: مکتبة مدبولی.
دگانی، مایر. (1388). نجوم به زبان ساده. ترجمة محمدرضا خواجه‌پور. تهران: مؤسسة جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
رادمنش، سید محمود. (1374). آشنایی با علوم قرآن. چ 4. تهران: انتشارات علوم نوین.
رازی، ابوالفتوح حسین‌بن علی. (1407ق.). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان. بیروت: دارالعلم.
راید، ماکسول. (1335). نجوم برای همه. ترجمة حسینعلی رزم‌آرا. تهران: انتشارات فرانکلین.
رضوان، عمربن ابراهیم. (1413ق.). آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره. چ 1. ریاض: دارالطیبة.
زحیلی، وهبة‌بن مصطفی. (1418ق.). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج. چ 2. بیروت: دارالفکر.
زقروق، محمود حمدی. (1423ق.). الموسوعة القرآنیة المتخصصة. قاهره: وزارة الأوقاف المصر.
زمخشری، جارالله محمود. (1979م.). اساس البلاغه. چ 1. بیروت: دار صادر.
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1417ق.). الفائق فی غریب الحدیث. تصحیح ابراهیم شمس‌الدین. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
سعادت، محمدعلی. (1347). دورة کامل نجوم. مشهد: انتشارات پارس بوک.
سورآبادی، ابوبکر عتیق‌بن محمد. (1380). تفسیر سورآبادی. تحقیق علی‌اکبر سعیدی سیرجانی. چ 1. تهران: انتشارات فرهنگ نشر نو.
شاذلی، سید‌بن قطب. (1417ق.). فی ظلال القرآن. چ 17. بیروت: دار الشروق.
شریف‌الرّضی، محمّدبن حسین. (1390). نهج‌البلاغه. ترجمة علی شیروانی. قم: دفتر نشر معارف.
سیوطی، جلال‌الدین. (1404ق.). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
شبر، عبدالله. (1407ق.). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین. چ 1. کویت: مکتبة الألفین.
الشریف، عدنان. (2000م.). من علوم الارض القرآنیة. چ 3. بیروت: دارالعلم الملایین.
ــــــــــــــــــ . (2001م.). من علم الفلک القرآنی. چ 1. بیروت: دارالعلم الملایین.
شهرستانی، سید هبةالدّین. (1342). اسلام و هیئت. ترجمة اسماعیل فردوس فراهانی و سید هادی خسروشاهی. تبریز: نشر کتاب‌فروشی صابونی.
صادقی تهرانی، محمد. (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن. چ 2. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
طالقانی، سید محمود. (1362). پرتوی از قرآن. چ 4. تهران: شرکت انتشار.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1372). تفسیر مجمع البیان. چ 3. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1412ق.). تفسیر جامع البیان. چ 1. بیروت: دار المعرفة.
طریحی، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین. چ3. تهران: بی‌نا.
طنطاوی، سید محمد. (بی‌تا). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. بی‌جا: بی‌نا.
طوسی، محمدبن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عبدالسلام، احمد الراغب. (1422ق.). وظیفة الصورةالفنیه فی القرآن. چ 1. حلب: فصلت.
العبیدی، خالد فائق. (1426ق.). الأرض. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
العک، خالد عبدالرحمن. (بی‌تا). الفرقان و القرآن. چ 1. بی‌جا: بی‌نا.
فخر رازی، ابوعبدالله محمد. (1420ق.). تفسیر مفاتیح الغیب. چ 1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1409ق.). العین. تحقیق هارون عبدالسلام محمد. چ 2. قم: انتشارات هجرت.
فیض کاشانی، ملا محسن. (1415ق.). تفسیر الصافی. چ 2. تهران: انتشارات الصدر.
فیومی، احمدبن محمد. (1414ق.). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. چ 2. قم: انتشارات مؤسسة دارالهجرة.
فیومی، سعید صلاح. (1424ق.). الأعجاز العلمی فی القرآن الکریم مع الله فی السماء. چ 1. قاهره: مکتبة القدسی.
قرشی، سید علی‌اکبر. (1375). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
قرطبی، محمدبن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. چ 14. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
کارتونن، هانو. (بی‌تا). مبانی ستاره‌شناسی. ترجمة غلامرضا شاه عالی. شیراز: انتشارات شاهچراغ.
کاشانی، ملا فتح‌الله. (1336). منهج الصادقین فی الزام المخالفین. چ 19. تهران: انتشارات علمی.
گنابادی، سلطان محمد. (1408ق.). بیان السعادة فی مقامات العبادة. چ 2. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
محمد سامی، محمدعلی. (بی‌تا). اعجاز علمی در قرآن کریم. ترجمة سید حسن کاظمی. چ 1. تهران: انتشارات رزقی.
مراغی، احمدبن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر مراغی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مغنیه، محمدجواد. (1424ق.). تفسیر کاشف. چ 1. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. چ 1. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ملاحویش آل غازی، عبدالقادر. (1380). بیان المعانی. چ1. دمشق: مطبعة الترقی.
نحاس، ابوجعفر احمدبن محمد. (1421ق.). اعراب القرآن. چ1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
نیشابوری، نظام‌الدّین حسن‌بن محمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ویلار، ری و دیگران. (بی‌تا). کیهان و راه کهکشان. ترجمة سید محمد امین محمدی. تهران: بی‌نا.
هاوکینگ، استیون ویلیام. (1384). تاریخچة زمان از انفجار بزرگ تا سیاه‌چاله‌ها. ترجمة محمدرضا محبوب. چ 8. تهران: سهامی انتشار.
Boss A.P & R.H. Durisen. (2005). ). "Chondrule-forming shock fronts in the solar nebula". The astrophysical journal. No.621. Pp. 1137-1140.
Asphauq, Canup. (2001). "An impact origin of the earth-moon system". Geophysical union. Pp. 708-712.