علمی - ترویجی
یوسف فتحی
چکیده
روابط خانوادگی به عنوان یک سرمایة اجتماعی، عامل مهمی در کنترل و سلامتی اجتماعی است. تحولات صنعتی و فردگرایی، بر این عنصر حیاتی تأثیر گذاشته‌اند و روابط درون و برون خانوادگی را تضعیف کرده‌اند و با افزایش گسسته‌ای اجتماعی و نسلی، هویت خانواده را تهدید و آن را در معرض آسیب قرار داده‌است. مقالة پیش رو، با پذیرش تحول در کارکردها و روابط ...
بیشتر
روابط خانوادگی به عنوان یک سرمایة اجتماعی، عامل مهمی در کنترل و سلامتی اجتماعی است. تحولات صنعتی و فردگرایی، بر این عنصر حیاتی تأثیر گذاشته‌اند و روابط درون و برون خانوادگی را تضعیف کرده‌اند و با افزایش گسسته‌ای اجتماعی و نسلی، هویت خانواده را تهدید و آن را در معرض آسیب قرار داده‌است. مقالة پیش رو، با پذیرش تحول در کارکردها و روابط خانوادگی در جهان کنونی، با استناد به نظر بسیاری از متفکران و آیات قرآن کریم، بر این باور است که اهمیت خانواده به عنوان یک نهاد اصلی حیات اجتماعی، از طریق روابط اجتماعی حمایتی و نقش اساسی آن در تولید نسل مشروع و اجتماعی شدن آن، هرگز از بین نمیرود. این مقاله، روابط حمایتی خانواده را در سه سطح معنوی، اجتماعی و اقتصادی بررسی کردهاست. قرآن کریم در آیات متعدد به کارکردهای حمایتی خانواده که ارتباط مستقیم با اجتماعی شدن وکنترل اجتماعی دارد، اشاره میکند. از نظر قرآن کریم، همة اعضای خانواده در قبال تکتک اعضای خود، مسئولیت مدنی و اجتماعی دارند. هستة اصلی مباحث قرآن کریم، «روابط» در میان اعضای خانواده است که عنصر اساسی سرمایة اجتماعی است. سرمایة اجتماعی، بیشترین نقش را با کمترین هزینه در کنترل اجتماعی دارد.
علمی - ترویجی
سید حسین حسینی کارنامی؛ فهیمه گلپایگانی
چکیده
در راستای تقابل با چالش‌های قرون اخیر در ارتباط با قرآن کریم و پندارهای مغرضانة برخی مستشرقان مبنی بر ناکارآمدی آیات قرآن در عصر حاضر، دانشمندان حوزة علوم قرآن به دفاع از ساحت قرآن کریم برخاسته‌اند و بحث اعجاز علمی قرآن را مطرح ساخته‌اند. از جمله آیات مرتبط با این مضمون، آیة معروف به «دحوالأرض» است:Pوَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ ...
بیشتر
در راستای تقابل با چالش‌های قرون اخیر در ارتباط با قرآن کریم و پندارهای مغرضانة برخی مستشرقان مبنی بر ناکارآمدی آیات قرآن در عصر حاضر، دانشمندان حوزة علوم قرآن به دفاع از ساحت قرآن کریم برخاسته‌اند و بحث اعجاز علمی قرآن را مطرح ساخته‌اند. از جمله آیات مرتبط با این مضمون، آیة معروف به «دحوالأرض» است:Pوَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَئهَاO (النازعات/ 30). پژوهش حاضر که مبتنی بر بررسیهای کتابخانه‌ای و روش توصیفی ـ تحلیلی است، بیانگر سه شگفتی علمی قرآن دربارة زمین است که عبارتند از: «چگونگی آفرینش اولیه، حرکت و کُروی بودن زمین». بدین ترتیب، علاوه بر آنکه فحوای آیه دلالت بر نظریهای متضمن پرتاب زمین از خورشید، حرکت دورانی و انتقالی و نیز شکل کُروی زمین دارد، مبین شگفتیهای ادبی ـ بلاغی قرآن در استخدام واژة «دحو» و نیز بیانگر اشاراتی از قرآن است که حقایق آن بر علم سبقت گرفتهاست.
علمی - ترویجی
سید محمد هادی زبرجد؛ سیده هانیه مومن؛ سولماز کاراندیش
چکیده
یکی از مباحث مهم در زندگی انسان، موضوع واقع‌بینی است. اصل واقع‌بینی به قدری مهم است که دین اسلام مبنای دعوت خود را بر آن نهاده‌است؛ بدین معنا که از انسان می‌خواهد با درک صحیح آیات آفاقی و انفسی و پی بردن به واقعیت آن‌ها، به وظایفی که در سایة آن متوجه می‌گردد، قیام نماید. اما با وجود توصیه‌های مکرر الهی به واقع‌بینی، انسان غالب ...
بیشتر
یکی از مباحث مهم در زندگی انسان، موضوع واقع‌بینی است. اصل واقع‌بینی به قدری مهم است که دین اسلام مبنای دعوت خود را بر آن نهاده‌است؛ بدین معنا که از انسان می‌خواهد با درک صحیح آیات آفاقی و انفسی و پی بردن به واقعیت آن‌ها، به وظایفی که در سایة آن متوجه می‌گردد، قیام نماید. اما با وجود توصیه‌های مکرر الهی به واقع‌بینی، انسان غالب اوقات نسبت به آن بیتوجه می‌باشد و در اثر پیروی از وهم و خیال، غفلت، جهالت، تمایلات نفسانی و گناهان نمیتواند واقعیتها را آن گونه که هست، دریابد. از این رو، ضروری است که انسان برای اطاعت از امر الهی و شناخت صحیح امور، نخست موانع و حجابهایی را که در برابر این اصل مهم قرار دارند، از میان بردارد و آنگاه عوامل مؤثر در واقع‌بینی را شناخته، به تقویت آن‌ها در وجود خود اقدام نماید که از جملة این عوامل میتوان به تعقل، ایمان به خدا، یقین به معاد و تقوی اشاره نمود. در این مقاله، تلاش بر آن است تا با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی، پس از تبیین واقع‌بینی، به بررسی موانع واقع‌بینی و عوامل مؤثر در این امر مهم و نیز نحوة عملکرد آن‌ها از دیدگاه قرآن کریم و روایات پرداخته شود.
علمی - ترویجی
حسین بستان؛ رضا دهقان نژاد
چکیده
مقالة حاضر به بررسی مسئلة خشونت علیه زنان از منظر قرآن کریم در دو محور پرداخته‌است. در محور نخست، مهم‌ترین شواهد قرآنی مخالفت با خشونت ضد زنان با تمرکز بر آیات معاشرت به معروف، نفی ضِرار، عَضل، قذف، ایلاء، اخراج مِن البیت، وَأد و ارث‌النساء تحلیل شده‌اند. نتایج این بخش نشان می‌دهد که قرآن کریم در هیچ موردی خشونت جنسی علیه زنان را ...
بیشتر
مقالة حاضر به بررسی مسئلة خشونت علیه زنان از منظر قرآن کریم در دو محور پرداخته‌است. در محور نخست، مهم‌ترین شواهد قرآنی مخالفت با خشونت ضد زنان با تمرکز بر آیات معاشرت به معروف، نفی ضِرار، عَضل، قذف، ایلاء، اخراج مِن البیت، وَأد و ارث‌النساء تحلیل شده‌اند. نتایج این بخش نشان می‌دهد که قرآن کریم در هیچ موردی خشونت جنسی علیه زنان را تأیید نکرده، بلکه در موارد متعدد، با لحنی تند آن را سرزنش و محکوم نمودهاست. تنها موردی که در نگاه نخست ممکن است شاهدی بر تأیید خشونت قلمداد گردد، آیة نشوز است که در محور دوم مورد بحث قرار گرفتهاست. با تأمل دقیقتر در شرایط و جوانب تجویز ضرب زن ناشزه در آیة مذکور، مشخص گردید که این تجویز از باب خشونت جنسی علیه زن نیست، بلکه از باب مجازات قانونی است که شوهر نه به عنوان شوهر، بلکه به عنوان مجری قانون در صورت وجود شرایط خاص، آن را اعمال، و نشوز زن را با کمترین هزینه برطرف میکند، ولی در صورت نبودن هر یک از شرایط، اقدام شوهر در این زمینه، حرام و جرم تلقی می‌گردد و یا حتی ممکن است پیگرد قانونی در پی داشته باشد.
علمی - ترویجی
محمّدابراهیم روشن‌ضمیر؛ سید ابوالقاسم حسینی زیدی
چکیده
از آغازین روزهای نزول وحی، دشمنان با طرح شبهاتی درصدد القای ناهماهنگی و تناقض آیات قرآن بودند، ولی در دو قرن اخیر، با گسترش مطالعات خاورشناسان دربارة اسلام که در رأس آنان گلدزیهر، نولدکه و... قرار دارند، به شبهة ناهماهنگی آیات دامن زده شد و این موضوع دستمایة انکار وحیانی بودن قرآن گردید. یکی از موارد توهم تناقض در قرآن این است که خداوند ...
بیشتر
از آغازین روزهای نزول وحی، دشمنان با طرح شبهاتی درصدد القای ناهماهنگی و تناقض آیات قرآن بودند، ولی در دو قرن اخیر، با گسترش مطالعات خاورشناسان دربارة اسلام که در رأس آنان گلدزیهر، نولدکه و... قرار دارند، به شبهة ناهماهنگی آیات دامن زده شد و این موضوع دستمایة انکار وحیانی بودن قرآن گردید. یکی از موارد توهم تناقض در قرآن این است که خداوند در هفت آیه از قرآن کریم می‌فرماید: زمین و آسمان در طول شش روز آفریده شده‌اند. امّا از آیات 9 تا 12 سورة فصلّت چنین برمی‌آید که آفرینش زمین و آسمان هشت روز به طول انجامیده‌است. مفسران در پاسخ این شبهه، شش پاسخ ارائه کرده‌اند که در پژوهش حاضر به سبک مسئله‌محور، با روش کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی، دو مورد به عنوان جواب نهایی پذیرفته شده‌است: 1ـ مراد از چهار روز اندازه‌گیری اقوات در آیات چهارگانة سوره فصلت، تنها آفرینش گیاهان و حیوانات و غذاها نبوده‌است تا با چهار روز آفرینش زمین و آسمان، هشت روز شود، بلکه دو روز مربوط به آفرینش زمین و دو روز مربوط به آفرینش غذاها و گیاهان می‌باشد که به اضافة دو روز مربوط به آفرینش آسمان‌ها، مجموعاً شش روز (دوران) مىشود. 2ـ در آیات سورة فصلت، تنها به آفرینش زمین در دو روز تصریح شده‌است. لذا از واژة «خلق» استفاده شده، اما به آفرینش آسمان و میان آن اشاره‌ای نشده‌است و از این رو، از واژة «قضی» استفاده شده‌است.
علمی - ترویجی
علی شریفی؛ سروش شهریاری نسب؛ عیسی علیزاده منامن؛ فرزاد دهقانی
چکیده
نوشتار پیشرو رویکرد جدیدی به ساختار قرآن است که به بررسی مسئلة انتظام متنی قرآن با رویکرد زبانشناسی می‌پردازد. با الگو قرار دادن مطالعات زبانشناسی متن، ابعاد تازه‌ای از این انتظام مشخص می‌شود. منظور از «انتظام» در این جستار، صرف بررسی تناسب معنایی از نظر قدما نیست، بلکه به نظام چیدمانی و ساختار آوایی قرآن توجه دارد. روش ...
بیشتر
نوشتار پیشرو رویکرد جدیدی به ساختار قرآن است که به بررسی مسئلة انتظام متنی قرآن با رویکرد زبانشناسی می‌پردازد. با الگو قرار دادن مطالعات زبانشناسی متن، ابعاد تازه‌ای از این انتظام مشخص می‌شود. منظور از «انتظام» در این جستار، صرف بررسی تناسب معنایی از نظر قدما نیست، بلکه به نظام چیدمانی و ساختار آوایی قرآن توجه دارد. روش مورد اتخاذ در این پژوهش، منجر به تقسیم آیات به دو سطح خرد و کلان شده‌است. بعد از اعتبارسنجی روش‌های کشف نظم درونی با متن‌کاوی، سبک اصالت بخشیدن به ساختار کنونی، چینش درون‌سوره‌ای و تحلیل ذره‌نگر و نیز خارج کردن برساخت‌هایی از بطن سوره وتحلیل آن‌ها انتخاب گردید. در سطح معناـ بنیادِ خرد، مسائلی چون ایجاد انتظام معنایی از طریق ارائة کلیشه‌های خاص (در سطح واژگانی و ترکیبی)، تکرار عینی کلیشه‌های مستقل، ایجاد انتظام معنایی با محویت یک موضوع، ایجاد انتظام معنایی از طریق تکرار یک عبارت (با بررسی تکرارهای سریع و مغموض، تکرار واژگان با ریشة صرفی و حذف، کاهش و اضافه شدن در عبارات قرآنی) بررسی گردید. با تحلیل بافت‌های مجزا و نیز با محور قرار دادن معنا در کنار ساختار، منتج به وحدت رویه در بافت قرآن شده‌است. این به ارتباط بسیار پیچیده، ولی حقیقی منتج است که در واحدهای قرآنی وجود دارد.
