نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

مقالة حاضر به بررسی مسئلة خشونت علیه زنان از منظر قرآن کریم در دو محور پرداخته‌است. در محور نخست، مهم‌ترین شواهد قرآنی مخالفت با خشونت ضد زنان با تمرکز بر آیات معاشرت به معروف، نفی ضِرار، عَضل، قذف، ایلاء، اخراج مِن البیت، وَأد و ارث‌النساء تحلیل شده‌اند. نتایج این بخش نشان می‌دهد که قرآن کریم در هیچ موردی خشونت جنسی علیه زنان را تأیید نکرده، بلکه در موارد متعدد، با لحنی تند آن را سرزنش و محکوم نموده‌است. تنها موردی که در نگاه نخست ممکن است شاهدی بر تأیید خشونت قلمداد گردد، آیة نشوز است که در محور دوم مورد بحث قرار گرفته‌است. با تأمل دقیق‌تر در شرایط و جوانب تجویز ضرب زن ناشزه در آیة مذکور، مشخص گردید که این تجویز از باب خشونت جنسی علیه زن نیست، بلکه از باب مجازات قانونی است که شوهر نه به عنوان شوهر، بلکه به عنوان مجری قانون در صورت وجود شرایط خاص، آن را اعمال، و نشوز زن را با کمترین هزینه برطرف می‌کند، ولی در صورت نبودن هر یک از شرایط، اقدام شوهر در این زمینه، حرام و جرم تلقی می‌گردد و یا حتی ممکن است پیگرد قانونی در پی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reviewing Violence against Women from the Perspective of the Quran

نویسندگان [English]

  • Hossein Bostan
  • Reza Dehghannejad

چکیده [English]

This article examines the issue of violence against women from the perspective of the Quran. Firstly, the most important Quranic evidence of disagreeing with violence against women focusing on the verses related to good treatment with wives, rejecting damage (Dirar), putting pressure on women, honor accusation (qazf), oath to leaving the bed (Ila’), dismissal from the home, burring alive, and inheritance of women were analyzed. The results showed that the Quran has not confirmed any cases of violence against women. The only case that may be considered as evidence of confirming violence against women is the verse of disobedience (Noshooz) that, with a more accurate reflection, it should be detected that it is not a matter of violence against women, but of a legal penalty which husband, not as a husband but as a law actor conditionally applies it and which can remove disobedience with the lowest cost. However, in the absence of any of the conditions, the husband’s violence is forbidden and considered as a crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Violence against women
  • Sexual Violence
  • Woman in the Quran
  • Disobedience (Noshooz)
قرآن کریم.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414 ق.). لسان العرب. بیروت: انتشارات دار صادر.
الهام، غلامحسین. (1379). «خشونت‌های قانونی و نظام‌های سیاسی». کتاب نقد. ش 14 و 15. صص32ـ47.
بستان (نجفی)، حسین. (1390). خانواده در اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بستانی، فؤاد أفرام. (بی‌تا).فرهنگ ابجدی (عربی ـ فارسی). ترجمة رضا مهیار. (بی‌جا): بی‌نا.
بلاغی نجفی، محمدجواد. (1420 ق.).آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. قم: بنیاد بعثت.
بنی‌هاشمی خمینی، محمدحسن. (1378). توضیح المسائل مراجع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1418ق.).أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جصّاص، احمدبن علی. (1405ق.).احکام القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جعفری، محمدتقی. (1379). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه. 27 ج. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. (1384). حق و تکلیف در اسلام. تحقیق و تنظیم مصطفی خلیلی. قم: مرکز نشر إسراء.
حرّ عاملی، محمدبن حسن. (1409 ق.). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت.
حکیم‌باشی، حسن. (1380). «آیة نشوز و ضرب زن از نگاهی دیگر». پژوهش‌های قرآنی. س 7. ش 27 و 28. صص 102ـ131.
حلّی سیوری، مقداد‌بن عبدالله. (1419ق.). کنزالعرفان فی فقه القرآن. بی‌جا: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1373).لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دارالعلم ـ الدار الشامیة.
راوندی، سعیدبن عبدالله. (1405ق.). فقه القرآن. 2 ج. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).
سالاری‌فر، محمدرضا. (1389). خشونت خانگی علیه زنان، بررسی علل و درمان با نگاهی به منابع اسلامی. قم: مرکز نشر هاجر.
سیستانی، سیدعلی. (1416 ق). منهاج الصالحین. 3 ج. قم: مکتب آیت‌الله العظمی السیستانی.
صدر، سید موسی. (1380). «تنبیه بدنی زن». پژوهش‌های قرآنی. س 7. ش27 و 28.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1387). زن در قرآن. تصحیح و تحقیق محمد مرادی. قم: مرکز نشر هاجر.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طباطبائی حائری، سید علی‌بن محمد. (1418ق.). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. ط ـ الحدیثة. قم: مؤسسة آل البیت(ع).‌
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طریحی، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
طوسی، محمدبن حسن. (1387ق.). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی. (1413ق.). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1410ق.). کتاب العین. قم: انتشارات هجرت.
فرنچ، مارلین. (1373). جنگ علیه زنان. ترجمة توراندخت تمدن، تهران: انتشارات علمی.
قمی، علی‌بن ابراهیم. (1367). تفسیر قمی. تحقیق سید طیب موسوی جزایری. قم: دار الکتاب.
کاظمی، فاضل، جوادبن سعد اسدی. (بی‌تا). مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام. 4 ج. بی‌جا: بی‌نا.
گیدنز، آنتونی. (1389). جامعه‌شناسی. ترجمة منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1388). تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث. با همکاری عباس پسندیده. ترجمة حمیدرضا شیخی. تهران: نشر مشعر.
مراغی، احمدبن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر المراغی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مشیری، مهشید. (1378). فرهنگ فارسی. تهران: نشر پیکان.
مطهری، مرتضی. (1382). یادداشت‌های استاد مطهری. ج5. تهران و قم: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. (1421ق.). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. 20 ج. قم: مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالب(ع).
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1424ق.). کتاب النکاح. 6 ج. قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن أبی‌طالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
موسوی خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسة مطبوعات دار العلم.
نجفی، محمدحسن. (1404 ق). جواهر الکلم فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نوری، یحیی. (1343). حقوق زن در اسلام و جهان. بی‌جا: مؤسسة مطبوعاتی فراهانی.