نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، تهران، ایران

چکیده

دربارة آفرینش انسان، آدم و حوا و به طور کلی، دربارة آفرینش دو صنف مرد و زن میان مفسران اتفاق نظر وجود ندارد. دیدگاه‌های آنان دربارة این موضوع به دو نظریة کلی بازمی‌گردد. بسیاری از مفسران، آفرینش مرد و زن را از مَنِشی متفاوت و برای اهداف متفاوت می‌دانند و معتقدند که خدای سبحان حوا را از قسمتی از بدن حضرت آدم آفریده‌است. همچنین، معتقدند خدای متعال زن را برای آرامش شوهر خلق کرده‌است. نتیجة این نظریه، فرادستی و سروری مرد بر زن و آفرینش تبعی زن در نظام ارزشی اسلام می‌باشد. گروهی دیگر از آنان، منشأ و هدف آفرینش آدم و حوا را مشترک می‌دانند و معتقدند که مردان و زنان در آفرینش و به لحاظ شرافت و ارزش یکسان و همسان هستند. مطابق این نظریه، خدای متعال زن و شوهر را برای آفرینش یکدیگر آفریده‌است. با توجه به تأثیر این نظریات در نظام فقهی‌ـ حقوقی و فرهنگی‌ـ اجتماعی، در این جستار تلاش شده ادلة نظریة آفرینش تبعی زن بررسی و ارزیابی شود و نشان داده‌ شود که آدم و حوا و به طور کلی، مرد و زن از منشاء مشترک و برای هدف یکسان آفریده شده‌اند و هیچ یک بر دیگری شرافت و سروری ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critique of the Theory of Female Subordinate Creation in the Quran

نویسنده [English]

  • Farajolah Hedayatnia

Assistant Professor of the Islamic Culture and Reflection Research Center, Tehran, IRAN.

چکیده [English]

There is no consensus among the commentators on the creation of male and female two men. Their views on this subject go back to two general theories. A large number of commentators in the creation of men and women are from different sources for different purposes, and they believe: God has created Eve from the body of Adam. They also believe that the Almighty God created the woman to calm her husband. The result of this superstitious theory of male dominance on women and the consequent creation of women in the value system of Islam has Islamic values in Islam. Another group of them shared the origin and purpose of the creation of Adam and Eve and believed: Men and women are equal in creation and in respect of dignity and worth. According to this theory, the Almighty God created the husband and wife to create each other. Considering the influence of these views on the jurisprudential, legal and cultural-social system, this paper attempts to examine and evaluate the reasons for the female adolescent creation and to show that Adam and Eve and, in general, men and women have been created from the same source for the same purpose. And nobody else has any honor and nobody.

کلیدواژه‌ها [English]

  • creation
  • Adam
  • Eve
  • woman
قرآن کریم.
ابن‌بابویه قمی (صدوق)، محمد‌بن علی. (1385). علل الشرائع. قم: انتشارات مکتبة الداوری.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1413ق.). من لا یحضره الفقیه. تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: انتشارات جامعة مدرسین.
ابن‌ ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌بن محمد. (1419ق.). تفسیر القرآن العظیم. چ 3. ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز.
ابن‌ادریس، محمد‌بن احمد. (1409ق.). المنتخب مِن تفسیر القرآن و النکت المستخرجة مِن کتاب التبیان. چ1. قم: کتابخانة عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
ابن‌عاشور، محمدطاهر. (1420ق.). تفسیر التحریر و التنویر المعروف به تفسیر ابن‌عاشور. 30 ج. چ1. بیروت ـ لبنان: مؤسسة التاریخ العربی.
ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی. (1408ق.). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. چ1. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
اشکوری، محمدبن علی. (1373). تفسیر شریف لاهیجی. چ1. تهران: دفتر نشر داد.
بحرانی، یوسف‌بن أحمد. (1405ق.). الحدائق الناظرة. ط 1. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
زن و خانواده در افق وحی. (1391). چ1. قم: بوستان کتاب.
جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم. چ 1. قم: نشر اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــ . (1375). زن در آیینة جلال و جمال. چ1. قم: نشر اسراء.
حجازی، محمد محمود. (1413ق.). التفسیر الواضح. چ1. بیروت: دار الجیل.
حقی برسوی، اسماعیل‌بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. چ1. بیروت: دار الفکر.
حویزی، عبدعلی‌بن جمعه. (1415ق.). تفسیر نور الثقلین. چ 4. قم: اسماعیلیان.
زین‌الدین رازی، محمدبن ابی‌بکر. (123ق.). اسئلة القرآن المجید و أجوبتها من غرائب آی التنزیل. ط1. بیروت: المکتبة العصریة.
دینوری، عبدالله‌بن محمد. (1424ق.). تفسیر ابن وهب المسمّی الواضح فی تفسیر القرآن الکریم. ط 1. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
سیوطی، عبدالرحمن‌. (1404ق.). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. چ 1. قم: کتابخانة عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
شریف الرضی، محمدبن حسین. (1406ق.). حقائق التأویل فی متشابه التنزیل. چ 1. لبنان ـ بیروت دار الأضواء.
شیبانی، محمدبن حسن. (1413ق.). نهج البیان عن کشف معانی القرآن. چ 1. قم: نشر الهادی.
صادقی تهرانی، محمد. (1406ق.). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. چ 2. قم: فرهنگ اسلامی.
طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 2. لبنان ـ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرانی، سلیمان‌بن احمد. (2008م.). التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. اردن ـ اربد: دار الکتاب الثقافی.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چ 3. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبرسی، احمدبن علی. (1403ق.). الإحتجاج علی أهل اللجاج. چ 1. مشهد: نشر مرتضی.
طبری، محمدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. چ 1. بیروت: دار المعرفة.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه. (1415ق.). تفسیر نور الثقلین. چ 4. قم: اسماعیلیان.
غفاری، علی‌اکبر، محمدجواد غفاری و صدر بلاغی. (1409ق.). ترجمة من لا یحضره الفقیه. چ 1. تهران: نشر صدوق.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420ق.). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). چ 3. لبنان‌ـ بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
قرطبی، محمدبن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. چ 1. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
قمی مشهدی، محمد‌بن محمدرضا. (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. 14ج. چ 1. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
قمی، علی‌بن ابراهیم. (1363). تفسیر القمی. چ 3. قم: دار الکتاب.
کاشانی، فتح‌الله‌. (بی‌تا). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین. چ 1. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
ماوردی، علی‌بن محمد. (بی‌تا). النکت والعیون تفسیر الماوردی. ط 1. لبنان ـ بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق.). بحارالأنوار. لبنان ـ بیروت: مؤسسة الوفاء.
مطهری، مرتضی. (1374). مجموعه آثار. چ1. قم: انتشارات صدرا.
مغنیه، محمدجواد. (1424ق.). تفسیر الکاشف. چ1. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1371). تفسیر نمونه. چ 10. دار الکتب الإسلامیة.
صدرای شیرازی، محمدبن ابراهیم. (1981م.). الحکمة المتعالیةفی الاسفار العقلیة الاربعة. ط 3. لبنان ـ بیروت: دار احیاء التراث.
نجفی، محمدحسن. (بی‌تا). جواهر الکلم فی شرح شرائع الاسلام. ط 7. لبنان‌ـ بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نسفی، عمربن محمد. (1376). تفسیر نسفی. چ1. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ سروش.
واحدی، علی‌بن احمد. (1416ق.). الوسیط فی تفسیر القرآن المجید. ط 1. قاهره: جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الأعلی للشئون الإسلامیة، لجنة إحیاء التراث الإسلامی.
ویلیام گلن و هنری مرتن. (1380). کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید. ترجمة فاضل‌خان طهرانی. تهران: اساطیر.
همپتن، جین. (1380). فلسفة سیاسى. ترجمة خشایار دیهیمى. چ1. تهران: طرح نو.