نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استادیار معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استاد روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

شکست، دشواری و ناگواری از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر دنیایند؛‌ وعده خداوند متعال بر دوام سختی کشیدن انسان و استمرار  بی‌وقفه‌ آزمایشات و ابتلائات الهی در دنیا شاهد بر این مدعاست. ‌بی‌تردید قرآن کریم در راستای مواجهه سالم و کارامد با این مشکلات نیز نسخه‌ای فراگیر دارد. مطالعاتی که به تازگی از منظر روانشناختی به این مقوله پرداخته‌اند، بر یک شاخصه بنیادین به نام «شفقت بر نفس» یا «خود دلسوزی» تأکید نموده و آن را اساس بسیاری از مهارت‌های فردی، عزت نفس، شادکامی و... دانسته‌اند. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد میان‌رشته‌ای، مولفه‌های خودشفقتی را در یکی از مقاطع بحرانی امت اسلامی در عصر حضور رسول اکرم (ص) یعنی جنگ احد، دنبال نموده و به بسط محتوایی این فضیلت بر اساس قرآن دست یافته‌است. در مقوله مهربانی با خود؛ به مفاهیم نقد و انکار سرزنش‌گران، تاکید بر وجود مدبر مهربان و تسلی و القای آرامش؛ در مقوله انسانیت مشترک؛ عمومیت قانون مرگ و تکرار تاریخی بلا برای مؤمنان و در رابطه با ذهن آگاهی؛ تحلیل زمینه‌های شکست، انگیزش جهت غلبه بر شکست، ارائه راهکار و دستاوردسازی از شکست و تصریح به عواقب انتخاب‌های نادرست، را مهم‌ترین مفاهیم محتوایی آیات جنگ اُحد یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Self-Compassion in the Quranic Narrative of the Battle of Uhud

نویسندگان [English]

  • Hasanali Razi 1
  • Nahid Mashaee 2
  • Fahime shariati 2
  • Hamidreza Aghamohammadian 3

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 Assistant Professor of Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

3 Professor of Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Failure, hardship, and misery are the inevitable necessities of the world; The promise of God Almighty on the endurance of human suffering and the uninterrupted continuation of divine trials and afflictions in the world is proof of this claim. Undoubtedly, the Holy Qur'an has comprehensive versions to face these problems healthily and efficiently. Studies that have recently addressed this issue from a psychological perspective have emphasized a fundamental characteristic called "self-compassion" or "self-compassion" and considered it as the basis of many individual skills, self-esteem, happiness, and so on. This research has followed the components of self-compassion is one of the critical periods of the Islamic Ummah in the era of the presence of the Holy Prophet (PBUH) ie the battle of Uhud and has achieved the content expansion of this virtue based on the Qur'an. In the category of kindness to oneself; To the concepts of criticizing and denying the reproachers, emphasizing the existence of a kind and consoling resource; In the category of common humanity; The generality of the law of death and the historical repetition of calamity for believers and in relation to mindfulness; Analysis of the contexts of failure, motivation to overcome failure, providing solutions and gaining from failure and specifying the consequences of wrong choices, are the most important content concepts of the verses of Uhud War.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Failure
  • hardship
  • and misery are the inevitable necessities of the world؛ The promise of God Almighty on the endurance of human suffering and the uninterrupted continuation of divine trials and afflictions in the world is proof of this claim. Undoubtedly
  • the Holy Qur'an has comprehensive versions to face these problems h؛ To the concepts of criticizing and denying the reproachers
  • emphasizing the existence of a kind and consoling resource؛ In the category of common humanity؛ The generality of the law of death and the historical repetition of calamity for believers and in relation to mindfulness؛ Analysis of the contexts of
  • motivation to overcome failure
  • providing solutions and gaining from failure and specifying the consequences of wrong choices
  • are the most important content concepts of the verses of Uhud War
 قرآن کریم. ترجمه انصاریان.
ابن هشام، عبدالملک. (۱۳۵۷ق/۱۹۵۵م.).  السیرة النبویه. به کوشش مصطفی سقا و دیگران. قاهره: بی‌نا.
امین، سیده نصرت بیگم. (1361ش). مخزن­العرفان در علوم قرآن. اصفهان.:کتابفروشی ثقفی.
بلاغی، عبدالحجه. (بی‌تا). حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر. قم: حکمت.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (بی‌تا). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. اعداد: مرعشلی. محمد عبدالرحمان.  بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بیهقی،  احمد بن حسین. (1405 ق). دلائل النبوه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ثعلبی، احمد بن محمد. (بی‌تا). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی. محقق: ابن عاشور. ابی محمد. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
جوادی آملی، عبدالله. (1394). تسنیم: تفسیر قرآن کریم. ج15. چ5. قم: اسراء.
___________­­­­­­­­­­­­­­. (1396. ). تسنیم: تفسیر قرآن کریم. ج16. چ5. قم: اسراء.
رشیدرضا، محمد. (1990 م.). تفسیر القرآن الحکیم. مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
زحیلی، وهبه. (1418ق. ). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج. دمشق: دارالفکر.
زهری، محمد. (۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.). المغازی النبویه. به کوشش سهیل زکار. دمشق.
طباطبایی، سیدمحمد حسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1408ق.). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تصحیح هاشم رسولی و فضل الله یزدی طباطبایی. بیروت: دارالمعرفه.
طبری، محمدبن جریر.( بی‌تا‌). تاریخ الامم و الملوک. محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت. دارالتراث.
فخررازی، محمد بن عمر. (1411ق.). التفسیرالکبیر(مفاتیح الغیب). قم. مرکز نشر الاعلام الاسلامی.
مدرسی، سید محمدتقی. (1419ق.). من هدی القرآن. تهران: دار محبی الحسین.
مغنیه، محمدجواد. (1424ق.). التفسیرالکاشف. قم: دارالکتاب الاسلامی.
مکارم شیرازی،  ناصر. (1374ش.).  تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
واقدی، محمد بن عمر. (1376). المغازی. قم. مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.