نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشگاه علوم پزشکی گیلان

چکیده

یکی از نظریات مشترک و مطرح در علوم پایه و علوم انسانی، به‌ویژه علوم دینی، دیدگاه خلقتی شبه‌انسان، انسان‌نما یا انسانی دیگر غیر از نسل بشر کنونی است. در نگاه کلی، این نظریه را باید متأثر از افسانه‌های تاریخی دانست. وجود برخی ابنیة تاریخی که امکان ایجاد آن‌ها از سوی نسل بشر امروزی وجود ندارد، تصوری برای اندیشمندان ایجاد کرده تا به انسان‌های فرازمینی یا نسل شبه‌انسانی معتقد شوند که زمانی در زمین می‌زیستند. در پی سلسله‌مطالعاتی در علوم پایه، همچون فیزیک و ریاضی، با طرح مباحث مربوط، احتمال وجود زمینی دیگر غیر از این زمینی بسیار زیاد است. با توجه به تأیید این مطالعات، در کلیسا موضوع خلقت عالمی دیگر به چالشی در حوزة دین به شمار آمد. علوم اسلامی نیز که برخاسته از آموزه‌های قرآن کریم می‌باشند، به این موضوع ورود نمود و با وضع اصطلاح «اکوار و ادوار»، به بحث در باب آن پرداخت. با بهره‌گیری از آیات و بررسی آن‌ها در کنار روایات دربارة امکان خلقتی مشابه، خلقت انسان در عالمی قبل از عالم موجود و یا وجودِ مردمانی از جنس ما، یا شبیه ما که از نسل حضرت آدم(ع) هستیم، به‌دست می‌آید که وجود چنین انسان‌هایی قبل از حضرت آدم(ع) منتفی نیست. این نظریه با آفرینش و فیض مدام خداوند متعال هماهنگی بیشتری دارد. این پژوهش، جستاری است در استخراج زمینه‌هایقرآنی‌ ـ روایی خلق مدام، به‌ویژه از رهگذر توجه به منبع عقل، به روشی توصیفی و تحلیلی سامان یافته‌است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Courses and Periods in the Quran

نویسندگان [English]

  • hamid koohpeyma 1
  • mohsen puormohammad 2

1 Ph.D. Student, Quran and Hadith Sciences, University of Kashan, Kashan,

2 Islamic Azad University of Guilan University of Medical Sciences

چکیده [English]

One of the common ideas raised in basic sciences and human sciences, especially religious sciences, is the pseudo-human, human, or other mankind's viewpoint, other than the present-day human race. In general, this theory must be influenced by historical myths. The existence of some historical buildings that cannot be created by modern human generations has created a notion for thinkers to believe in extraterrestrial humans or generations who once lived on the earth. Following a series of studies in basic sciences, such as physics and mathematics, with the theme of the discussion, there is a high probability of existence of a land other than this earth. According to the confirmation of these studies, in the Church, the issue of the creation of another was a challenge in the realm of religion. Islamic sciences, which derive from the teachings of the Holy Quran entered into this subject and discussed the situation with the term "courses and periods". Using the verses and examining them alongside the traditions of the similar creation possibility, the creation of man in the universe before the present world, or the existence of a people of ours, or like us from the generation of Adam (AS), is that the existence of such humans Before Adam (AS) is not forbidden. This theory is more in harmony with the creation and grace of Allah Almighty. This research is an attempt to extract the Quranic context of the persistent creativity, in particular through the attention to the source of reason, in a descriptive and analytical way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Possible Worlds
  • Longitudinal and Transversal Universes
  • Pseudo-humans
  • Labse Jadid
  • Dabbah
  • Kaur
  • Daur
قرآن کریم.
آملی، محمدتقی. (بی‌تا). درر الفوائد، تعلیقةعلی شرحالمنظومةللسبزواری. قم: اسماعیلیان.
ابن بابویه قمی، محمد‌بن علی (صدوق). (بی‌تا). توحید. قم: نشر جامعة مدرسین حوزة علمیه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1403ق.). خصال. قم: انتشارات جامعة مدرسین حوزة علمیه.
ابن‌عربی، ابوعبدالله. (بی‌تا). الفتوحات المکیه. بیروت: نشر احیاء التراث العربی.
ــــــــــــــــــــــــ . (1400ق.). فصوص الحکم. تعلیقات ابوالعلاء عفیفی. بیروت: نشر دار الکتب العربی.
امینی‌نژاد، علی. (1394). حکمت عرفانی؛ تحریری از درس‌های عرفان نظری استاد سیّد یدالله یزدان‌پناه. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ایزوتسو، توشیهیکو. (1383). آفرینش، وجود و زمان. ترجمة مهدی سررشته‌داری. تهران: نشر مهراندیش.
دهخدا، علی‌اکبر. (1372).لغتنامه. تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
خمینی، سید روح‌الله. (1406ق.). تعلیقات علی شرح فصوص‌الحکم و مصباح‌الأنس. چ 1. تهران: نشر مؤسسة پاسدار اسلام.
بیضاوی عبدالله‌بن عمر. (1418ق.). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. تحقیق محمد عبدالرّحمن المرعشلی چ 1. بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
جندی، مؤیدالدّین. (بی‌تا). شرح فصوص‌الحکم. بی‌جا: بی‌نا.
جوادی آملی، عبدالله. (1380).تسنیم تفسیر قرآن کریم. قم: نشر اسراء.
حسنی رازی، سیدمرتضی. (1364). تبصرة العوام فی معرفة مقالات الأنام. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: نشر اساطیر.
حویزی، ابن‌جمعه. (1382). تفسیر نورالثقلین. تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی. چ 2. قم: نشر المطبعة العلمیه.
دفتری، فرهاد. (1375). تاریخ و عقاید اسماعیلیان. ترجمة فریدون بدره‌ای. چ 5. تهران: نشر فرزان روز.
ذکاوتی قراگزلو، علیرضا. (1380). «تناسخ نقطویه و کتاب میزان محمود پسیخانی». کتاب ماه دین. ش 49 و 50. صص 3ـ6.
رازی، ابوالفتوح حسین. (1376). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: چاپ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1386). مفردات. ترجمة مصطفی رحیمی‌نیا. چ 1. تهران: نشر سبحان.
زرین‌کوب، غلامحسین. (1390). در قلمرو وجدان. چ 4. تهران: نشر سروش.
زمخشری، جارالله محمود. (1418ق.). الکشاف ع‍ن ح‍ق‍ائ‍ق غ‍وام‍ض الت‍ن‍زی‍ل و ع‍ی‍ون الأق‍اوی‍ل فی وجوه الت‍أویل. ری‍اض: نشر م‍کت‍ب‍ه آل‌ع‍بی‍ک‍ان.
سبحانی، جعفر. (1369). منشور جاوید. چ 1. قم: دار القرآن الکریم.
سبزواری، ملاّ هادی‌. (بی‌تا). شرح المنظومه. بی‌جا: نشر دارالعلم.
ــــــــــــــــــــــــ . (1422ق.). اسرار‌الحکم. تصحیح ابراهیم میانجی. چ 2. تهران: نشر کتابفروشی اسلامی.
سهروردی، یحیی‌بن حبش. (1380). مجموعة مصنفات شیخ اشراق. تصحیح و مقدمة ‌هانری کربن. چ 3. تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شبستری، محمود. (1371). مجموعة آثار شیخ شبستری. به اهتمام صمد موحد. تهران: نشر طهوری.
شجاری، مرتضی. (1389). «خلق مدام در عرفان ابن‌عربی و حکمت متعالیه». نامة پژوهشی فلسفه و کلام. س 10. ش 25. صص 119ـ144.
شوکانی، محمدبن علی. (بی‌تا). فتح القدیر بین فنی الروایة و الدرایة من علم التفسیر. بیروت: نشر دار المعرفة.
شهرستانی، محمدبن عبدالکریم. (بی‌تا). الملل والنحل. تخریج محمدبن فتح‌الله بدران. چ 2. تهران: نشر رضی.
صدرای شیرازی، محمد‌بن ابراهیم. (1360). اسرار الآیات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: نشر انجمن حکمت و فلسفة اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1390). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیةالأربعة. بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
صدر حاج سیدجوادی، احمد، کامران فانی و بهاءالدّین خرمشاهی. (1375). دائرة المعارف تشیع. شهید سعید محبی. چ 2. تهران: بی‌جا.
طاووس، سید رضی‌الدّین. (1414ق.). علی اقبال الأعمال. چ 1. قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: نشر الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1386). مجمع‌البیان. تهران: اسوه.
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1418ق.). جوامع الجامع. چ 1. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق.). تفسیر عیّاشی. تهران: نشر مکتبة العلمیة الإسلامیة.
عین‌القضات همدانی، عبدالله‌بن محمد. (1385).زبدة الحقایق. به‌کوشش عفیف عسیران. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فولادوند، سید محمدمهدی. (1418ق.). ترجمة قرآن. تحقیق هیئت علمی دارالقرآن الکریم. تهران: نشر دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1405ق.). تفسیر صافی. تهران: نشر صفا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1353). تفسیر الأصفی. بی‌جا: بی‌نا.
قمی، عباس. (بی‌تا). سفینة البحار و مدینة الحکم والآثار. بیروت: نشر دار المرتضی.
قونوی، صدرالدّین. (1375). نفحات الهیه. ترجمة محمد خواجوی. چ 1. تهران: مولی.
قیصری، داود. (بی‌تا). شرح القیصری علی فصوص‌الحکم. قم: بیدار.
کاکو، میچیو. (1395). جهان‌های موازی. ترجمة سارا ایزدیار و علی هادیان. چ 13. تهران: نشر مازیار.
کفعمی، ابراهیم‌بن علی. (1414ق.).المصباح فی الأدعیة و الصلوات والزیارات. چ 1. بیروت: الأعلمی.
مجلسی، محمدباقر. (بی‌تا). حق الیقین. تهران: نشر علمیة اسلامیه.
ـــــــــــــــــــــــ . (1403ق.). بحارالأنوار؛ الجامعة لدُرَر أخبار الائمة الأطهار(ع). چ 2. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصطفوی، نفیسه. (1394). «نظریة ادوار و اکوار از فیزیک تا متافیزیک با رویکردی بر اندیشه‌های ابن‌عربی و امام خمینی(ره)». پژوهشنامة متین. س 17. ش 67. صص 145ـ158.
معین، محمد. (1384). فرهنگ فارسی. چ 1. تهران: نشر ثامن.
مغربی (قاضی)، نعمان‌بن محمد. (بی‌تا). اساس‌التأویل. تحقیق عارف تامر. بیروت: دارالثقافة.
مکارم شیرازی، ناصر. (1370). توحید و تکامل. تهران. بی‌نا.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1363). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
نصری عبدالله. (1379). مبانی انسان‌شناسی در قرآن. تهران: نشر مؤسسة فرهنگی دانش و اندیشة معاصر.
Ellis, George F.R.U. & W.R. Stoeger Kirchner. )2004). “Multiverses and Physical Cosmology”.
Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Astro-ph/ 0305292 Bibcode: MNRAS.347.921 E.