صدرالدّین شریعتی؛ سپیده انصافی مهربانی
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 7-29
چکیده
یکی از مسائلی که از دیرباز آدمیان را به تأمّل فراخوانده، مسئلة جبر و اختیار است. پرسش اساسی در این بحث آن است که آیا انسان، دست‌کم در برخی اعمال خود، مختار است یا آنکه مجبور است و هیچ اختیاری ندارد؟ همچنین دلالت‌های تربیتی آن کدام است؟ به گواهی تاریخ، آزادی یکی از خواسته‌های همیشگی بشر بوده است. مردم در سراسر جهان فریاد آزادی سر داده‌اند ...
بیشتر
یکی از مسائلی که از دیرباز آدمیان را به تأمّل فراخوانده، مسئلة جبر و اختیار است. پرسش اساسی در این بحث آن است که آیا انسان، دست‌کم در برخی اعمال خود، مختار است یا آنکه مجبور است و هیچ اختیاری ندارد؟ همچنین دلالت‌های تربیتی آن کدام است؟ به گواهی تاریخ، آزادی یکی از خواسته‌های همیشگی بشر بوده است. مردم در سراسر جهان فریاد آزادی سر داده‌اند و اقبال آنها به سوی جوامع دارای آزادی بیشتر است. ما طالب آزادی هستیم؛ زیرا امکان برآورده کردن هرچه بیشتر تمایلات و خواستهای ما را مهیّا می‌کند. یک انسان آزاد میتواند هر گونه که دوست دارد، زندگی کند، به هر کجا که میخواهد برود، به هر نحوی که دلش خواست، فکر کند و انتخاب نماید. مسئلة جبر و اختیار یکی از مواردی است که در فلسفه، کلام، اخلاق و... بدان پرداخته شده، امّا نه با نگاه تربیتی. در این پژوهش، تلاش شده تا جبر و اختیار از دیدگاه اسلام و قرآن بررسی شود و آنگاه دلالت‌های تربیتی متناسب با آن ارائه گردد. در پایان نیز پس از تجزیه و تحلیل کیفی اطّلاعات، بدین نتیجه میرسیم که یکی از دلالت‌های مهمّ مستخرج از این موضوع، اصل مسئولیّتپذیری انسان است که بر سایر امور تربیتی تأثیرگذار میباشد.
نعیم عموری؛ مسعود باوان پوری
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 31-60
چکیده
اراده به معنای خواستن، محبّت، طلب و امر و دستور آمده است. در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیار را می‌دهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به این اعمال در روز قیامت باشد. اراده در ...
بیشتر
اراده به معنای خواستن، محبّت، طلب و امر و دستور آمده است. در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیار را می‌دهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به این اعمال در روز قیامت باشد. اراده در مواضع خیر و شر به کار می‌رود که ارادة خیر شامل ارادة اصلاح و تغییر، نصحیت، تلاش برای آخرت، شیردهی مادر و خویشتنداری (شکیبایی) می‌گردد و نیز ارادة شر شامل اموری مانند ارادة گمراهی، نیرنگ و فریب، خیانت، فجور، قتل و جبروت، فرار از امر واجب، کفر و الحاد و ولایت کافران میشود. مقالة حاضر میکوشد با بررسی متن قرآن کریم و با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوة کتابخانهای، انواع اراده را در قرآن کریم با ذکر مثالهایی دربارة هر یک، مورد تبیین و بررسی قرار دهد.
علیرضا دهقانپور؛ ژیلا بخشی
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 61-83
چکیده
معناشناسی به مطالعة معنا می‌پردازد. «معنا» آگاهی از بافت فرهنگی و نیز رابطة یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط همنشینی و جانشینی به تحلیل معنایی «احسان» صرفاً در بافت قرآن کریم می‌پردازد. از همنشین‌های احسان به واژه‌های «تقوا»، «معروف» ...
بیشتر
معناشناسی به مطالعة معنا می‌پردازد. «معنا» آگاهی از بافت فرهنگی و نیز رابطة یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط همنشینی و جانشینی به تحلیل معنایی «احسان» صرفاً در بافت قرآن کریم می‌پردازد. از همنشین‌های احسان به واژه‌های «تقوا»، «معروف» و «عدل» و از جانشینهای احسان به واژه‌های «عمل صالح»، «بِر»، «خیر»، «فضل»، «انفاق»، «صدقه»، «زکات» و از واژه‌های مقابل احسان به «ظلم» و «اسائه» توجّه شده است. با استفاده از تحلیل این روابط، به معنای واقعی احسان دست مییابیم. احسان انجام هر عمل نیکی است که نیکی آن آشکار و مورد رغبت، همراه با تقوای نفس است و فرد آن عمل را در جایگاه شایستهاش، متناسب با ضوابط دینی و به عنوان عمل عبادی، در قالب خیر جوانحی یا جوارحی و با فضل و بخشش، در راستای شادی دیگران، تکامل نفس و تقرّب به خدا انجام می‌دهد.
عنایت‌الله شریفی؛ محمّدحسین خوانین‌زاده
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 83-101
چکیده
اعتقاد به رجعت یکی از امور مسلّم مذهب شیعه میباشد تا آنجا که علمای شیعه در این باره ادّعای اجماع کرده‌اند و برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سورة نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سورة بقره و 43 سورة ص استناد شده است و روایات بی‌شماری در حدّ تواتر بر امکان وقوع رجعت دلالت می‌‌کنند که برخی از آنها دربارة اهمیّت و عظمت روز رجعت، بعضی در تفسیر آیات ...
بیشتر
اعتقاد به رجعت یکی از امور مسلّم مذهب شیعه میباشد تا آنجا که علمای شیعه در این باره ادّعای اجماع کرده‌اند و برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سورة نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سورة بقره و 43 سورة ص استناد شده است و روایات بی‌شماری در حدّ تواتر بر امکان وقوع رجعت دلالت می‌‌کنند که برخی از آنها دربارة اهمیّت و عظمت روز رجعت، بعضی در تفسیر آیات رجعت و برخی دیگر دربارة رجعتکنندگان وارد شده است. مهمترین دلایل عقلی امکان وقوع رجعت، امتناع ذاتی و امکان وقوعی، قاعدة فلسفی وقوع هر چیزی دلیل بر وقوع آن چیز، و حکم امثال «فِی مَا یَجُوز وَ فِی مَا لاَیَجوز وَاحد» میباشند.
محمّدرضا ابراهیم‌نژاد
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 103-123
چکیده
تاریخ اسلام و جهان نشان می‌دهد که دین اسلام روح حیات را به کالبد بشریّت دمید و جامعة انسانی را احیا نمود. امّا از آغاز تاکنون همواره دشمنانی وجود داشته که مصمّم به نابودی اسلام یا پیشگیری از تأثیرگذاری آن بوده‌اند. بدین منظور، نسخه‌هایی از اسلام غیرواقعی و قرائت‌هایی تحریف شده از اسلام را در برابر اسلام حقیقی و اصیل ارائه نموده‌اند ...
بیشتر
تاریخ اسلام و جهان نشان می‌دهد که دین اسلام روح حیات را به کالبد بشریّت دمید و جامعة انسانی را احیا نمود. امّا از آغاز تاکنون همواره دشمنانی وجود داشته که مصمّم به نابودی اسلام یا پیشگیری از تأثیرگذاری آن بوده‌اند. بدین منظور، نسخه‌هایی از اسلام غیرواقعی و قرائت‌هایی تحریف شده از اسلام را در برابر اسلام حقیقی و اصیل ارائه نموده‌اند که در آثار و اندیشة امام خمینی(ره) عنوان مشترک همة آنها عنوان، «اسلام آمریکایی» ذکر میشود. وظیفة دفاع از اسلام اقتضا می‌کند که ویژگیها و شاخصه‌های اسلام اصیل در مصاف با «اسلام انحرافی» با استفاده از منابع متقن و نیز متون وحیانی و الهی شناسایی و ارائه گردد تا طرحها و تبلیغات فریبکارانة استعمارگران بر مردم آشکار شود. رهنمودهای حکیمانة امام خمینی(ره) با تطبیق بر آیات کریمة قرآن، چراغی پرفروغ و نورافکن در این راه است. در پرتو این منابع نورانی، به چند شاخصه دست یافتیم که عدم جدایی از سیاست، استخدام وسیلة صالح، فراملّی و منطقهای بودن، استواری و درستی، جامعیّت، تمامیّت، حمایت مستضعفان و ستیز با مستکبران و ... از جملة آنهاست.
رقیّه ابراهیمی‌زاد جویمی؛ فرج تلاشان
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 125-149
چکیده
توزیع یکی از شاخصه‌های مهمّ اقتصاد در هر جامعه‌ای است، به طوری‌که نسبت شایسته بین تولید، مصرف و توزیع در هر اقتصادی یک ضرورت به شمار می‌رود. یکی از اصول موجود در علم اقتصاد متعارف، اصل توزیع میباشد که به نظر می‌رسد چنین اصلی بسیاری از آموزه‌های اسلامی همچون نهی از احتکار، تقسیم سرمایه و امر به میانه‌روی در توزیع و... را به چالش ...
بیشتر
توزیع یکی از شاخصه‌های مهمّ اقتصاد در هر جامعه‌ای است، به طوری‌که نسبت شایسته بین تولید، مصرف و توزیع در هر اقتصادی یک ضرورت به شمار می‌رود. یکی از اصول موجود در علم اقتصاد متعارف، اصل توزیع میباشد که به نظر می‌رسد چنین اصلی بسیاری از آموزه‌های اسلامی همچون نهی از احتکار، تقسیم سرمایه و امر به میانه‌روی در توزیع و... را به چالش بکشد. لذا این مقاله با روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی به بررسی آموزه‌های قرآنی و روایی در حوزة توزیع می‌پردازد و در جستجوی پاسخی مناسب برای مهمترین اصول اخلاقی اقتصادی در عرصة توزیع است.
سیّد عبدالرّئوف افضلی
دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، صفحه 151-187
چکیده
نوشتار پیش رو، به بحث اسلام و خشونت می‌پردازد. بحث اسلام و خشونت، بحث دیرینه‌ای است، امّا در پی تحوّلات یکی دو دهة أخیر در جهان، به‌ویژه جهان اسلام، رخ داده، توجّه جهانیان، خصوصاً غربی‌ها، بیشتر به این موضوع جلب شده است و بسیاری با استفاده از این وضعیّت، تعالیم اسلامی را مورد هجمه قرار می‌دهند. نوشتار حاضر، دیدگاه‌های موجود دربارة ...
بیشتر
نوشتار پیش رو، به بحث اسلام و خشونت می‌پردازد. بحث اسلام و خشونت، بحث دیرینه‌ای است، امّا در پی تحوّلات یکی دو دهة أخیر در جهان، به‌ویژه جهان اسلام، رخ داده، توجّه جهانیان، خصوصاً غربی‌ها، بیشتر به این موضوع جلب شده است و بسیاری با استفاده از این وضعیّت، تعالیم اسلامی را مورد هجمه قرار می‌دهند. نوشتار حاضر، دیدگاه‌های موجود دربارة اسلام و خشونت و دلایل آنها را مطرح و بررسی، و در پایان، نویسنده دیدگاه برگزیدة خود را ارائه می‌کند. بر اساس این دیدگاه، اسلام نه صرفاً دین جنگ و خشونت است و نه صرفاً دین صلح و نرمش. بسته به شرایط، اسلام از هر یک از این دو وضعیّت برای رسیدن به هدف خود استفاده می‌کند. هدف اسلام، رهایی بشر از اسارت‌های درونی و بیرونی برای رسیدن به کمال و خودشکوفایی است. کمال انسان در بندگی خداست. بندگی خداوند اوج آزادگی است. وقتی انسان به مقام بندگی می‌رسد، خود را از رذایل تخلیه و به کمالات تحلیه می‌کند. اسلام با زدودن موانع بیرونی و درونی و فراهم آوردن زمنیة بندگی خدا، در واقع، از یک سو، انسان را که فطرتاً به دنبال دینداری و عبودیّت است، از سرگردانی و حیرانی نجات می‌بخشد و او را به سمت و سوی یک قطب خاص رهنمون می‌گردد و از سوی دیگر، او را با وصل کردن به وجود بیکران الهی از هر گونه محدودیّتی می‌رهاند و قابلیّت‌های او را به فعلیّت می‌رساند.
