قرآن و معارف قرآنی
مبانی و ویژگی های جامعه ولایی در قرآن با تاکید بر آرای تفسیری آیت الله خامنه ای"

غفار شاهدی؛ مهرعلی لطفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.78515.2947

چکیده
  در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
خوانش همایندهای علّی شادی ممدوح و مفهوم شناسی آن در آیات و روایات؛ مطالعه موردی واژه های ضحک، داعب، فرح، سرور

فرهاد محمدی نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.70957.2919

چکیده
  قرآن، معجزه جاودان اسلام ابعاد گوناگونی از اعجاز بیانی را دارا است. هدف از تحقیق حاضر طرح و توصیف مفهوم با هم‌آیی شادی در قرآن کریم و روایات و توجه به نقش ترکیبات هم آیند در مسائل کاربردی است. شادی در قرآن و احادیث، به دو بخش ممدوح و مذموم تقسیم می‌شود. شادی ممدوح شادی توأم با اهداف الهی و انسانی بوده که انسان در آن از نظر روحی، سبک‌بال ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تحلیل انتقادی دیدگاه محمد شحرور در باره مفهوم «فرقان» در قرآن؛ مطالعه لغوی، ادبی و تفسیری.

کاوس روحی برندق؛ محمد رضا دفتری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77545.2923

چکیده
  بررسی آراء نو اندیشان معاصر در حوزه مسائل قرآنی، موضوعی در خور اهتمام است. محمد شحرور از نو اندیشانی است که معنایی متفاوت از واژه قرآنی فرقان ارائه نموده است. بر پایه این نظریه، فرقان به معنای ده فرمان تورات بوده لذا به هدف اثبات این دیدگاه به دلایل متعددی همانند: ارتباط آیات بر اساس تکرار واژه فرقان و ارتباط معنایی برخی آیات و ده فرمان ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
Semantic Analysis of the Word "Sawwal" in the Qur'an with Emphasis on the Semantic Fields of Companionship and Succession

Habibullah Halimi Jolodar؛ Fateme Qorbani Laktarashani؛ Sakineh Abbasi Karani Sakineh Abbasi Karani

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 1-23

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77010.2905

چکیده
  Examining the meaning of the words in the Qur'an plays a significant and special role in understanding the purpose of God and the precise application of divine commands. Semantics of the Qur'an is a methodical interpretation of the subject that, if based on the principles of the Qur'an, is able to present the meaning of words to mankind in the form of a divine worldview and explain it. Also the theory of semantic domain is very helpful in studying the semantic structure of words of any language and explaining the semantic limits of its lexical elements, because every word adopts a part of its meaning ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
Ways to Achieve “Mutual Consent” in Social Interactions According to Qur’anic Teachings

Mohammad Kazem Shaker

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 25-43

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77129.2912

چکیده
    The level of satisfaction of individuals with life is one of the important criteria in the ideal lifestyle, and "mutual satisfaction" is one of the crucial manifestations of "satisfaction with life." Speaking of "satisfaction" in bilateral relationships implies the presence of both "Rāḍī" (well- pleased) and "Marḍīyy" (pleasing) aspects for both sides of these relationships. Considering the presence or absence of these two qualities in interpersonal relationships, three conceivable assumptions are possible: 1) Both parties are "Rāḍī" with each other, hence each party is also ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
Methodology of Structural Research in the Qur’ān; Case Study: Surah Nās, Surah Falaq and Surah ʿAṣr

Mohammad Reza Aram

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 43-67

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.76822.2899

چکیده
  Recognition the relationship of the verses inside a surah and structural research of that surah are new approaches that although there were detailed in earlier commentaries, but has been considered so seriously by more recent Qur’ān scholars. According to the science of surah recognition, every surah has a purpose and its own specific main subject, so that the all verses of surah circulate around it thereby the meaningful relationship between its verses are recognised. In this study, according to the method of surah recognition, the conceptive structure of the two Surahs Nās and ʿAṣr ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
The Anthropological Fundamentals of Self-Awareness and its Educational Functions according to the Holy Quran

enayat sharifi؛ Hossein Sharifi

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 69-88

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77588.2925

چکیده
  Self-awareness is one of the key issues in life that every individual must possess for progress and advancement in their lives. It is highlighted in the Quran with terms such as insight and self-forgetfulness, and it is based on theological, ontological, and anthropological foundations. Each of these foundations has educational effects. The present study discusses the anthropological foundations of self-awareness in dimensions such as insight, orientation, and values, and aims to address the following questions: What are the cognitive foundations of self-awareness in the Quran, and what are ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
A Critical Study of Armstrong's View on Myth in the Qurʾān with an Emphasis on the Phenomenological Approach

Seyed Hamed Alizadeh Mousavi Alizadeh Mousavi

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77554.2924

چکیده
  Myth in the Quran is one of the topics that has been studied by western Qurʾānic scholars. The new studies of Western scholars have investigated this issue with different approaches and methods, sometimes with a contextual approach and sometimes with a phenomenological approach. In the meantime, Karen Armstrong, using the principles and characteristics of the phenomenological approach, has studied the myth in religions, especially in Islam and the Qurʾān. She considers all the events mentioned in the holy books of the three Abrahamic monotheistic religions to be myths, although there may be ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
The Future of the World under the Leadership of Imam Mahdi (AS) in the Quran and the Gospel

Saleh Hasanzadeh؛ Ali Karbaalaei Pazuki؛ Ali Abdi Renani

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 113-137

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.78431.2945

چکیده
  Significant advancements in empirical sciences have intensified feelings of self-forgetfulness, emptiness, meaninglessness, stress, and loneliness in humans. As a result, individuals in our time more than any other time need a solid foundation for guidance. The belief in "Mahdism," which is a common belief among all Abrahamic religions and has a special prominence in Shia Islam, can serve as a strong and salvific foundation against cognitive, ethical, and psychological crises with utmost effectiveness. In this article, we delve into the various dimensions of this idea from the perspective of Quranic ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
The aims and components of educational blame emphasizing Allameh Tabatabai’s viewpoints in Tafsir Al-Mizan

Fatemeh Vojdani؛ Alireza Golmohamdpour Lori

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 139-172

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77492.2921

چکیده
  In the Holy Quran, God addresses sinners in various ways and speaks to them through clarification of sins, admonition, prohibition, warning, and so on. It seems that sometimes God has reproached sinners: "O you who have believed, why you say what you do not do?" (Quran, 61:2) and "Why do you not spend in the way of Allah while to Allah belongs the heritage of the heavens and the earth?" (Quran, 57:10). Reproach is a communicative behavior, a speech-action, and a type of purposeful and active performance; when it is done correctly, can have positive individual and social effects. However, when ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
Analytical-Critical Review of the Narration of Silent Recitation of the Basmalah in the Quranic Chapters by Imam Ali (AS)

EbRaḥīm EbRaḥīmi؛ Fatemeh Dastranj؛ Fereidoun Rezaei

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 174-203

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77973.2935

چکیده
  Abstract Introduction The dispersion of opinions on the issue of reciting the Basmalah aloud or in silence has become one of the areas of divergence of Islamic schools of thought, and the main reason for this dispute doubts the revelatory nature of the Basmalah and its being a part of every chapter of the Qur'an. According to some definitive narratives that agree with rational axioms, the Basmalah is an essential part of the Qur’anic chapters. The Sirah of the Prophet (PBUH) and his companions, especially Imam Ali (AS) was based on reciting the Basmalah out loud, and any doubt about ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تقابل جهان‌بینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک

رجاء ابوعلی؛ احمد عارفی

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 1-38

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.75991.2877

چکیده
  تحلیل گفتمان انتقادی درصدد کشف جهان­بینی گوینده از طریق بررسی نحوه گفتمان با شرایط برون­متنی است. وان دایک زبان را حامل ایدئولوژی گوینده و دارای بار قدرت می­داند. او در گفتمان انتقادی، به تأکید بر ویژگی­های مثبت خود و ویژگی­های منفی دیگری، تأکید بر طرد ویژگی­های مثبت دیگری و ویژگی­های منفی خودی در ساختارهای خرد واژگانی، ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تأمّلی در مصادیق علم پیامبر(ص) بر اساس آیۀ 113 سورۀ نساء

علی احمد ناصح؛ خدیجه امیری

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 39-66

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.76403.2888

چکیده
  مفسّران در برداشت حقیقی از گزاره «وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ‏» در آیۀ 113 سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه اندیشمندان قرآنی بوده است. رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسأله وحی و اجتهاد آن حضرت محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
ویژگی‌ها و رویکردهای قصاصون در حوزۀ تفسیر قرآن در سده‌های اولیۀ اسلامی

علی اصغر اصغری ولوجائی؛ سید حسین حسینی کارنامی

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 67-96

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.67845.2610

چکیده
  یکی از ابزارها و اسلوب‌های کلامی تأثیرگذار و کارآمد در انتقال مفاهیم و تجارب اممکه پیشینه‌ای کهن دارد، قصه و قصه گویی است. در جامعه‌ی اسلامی، این فن، صبغه دینی یافت و قصاصون یهودی تازه مسلمان، آموزه‌های آئین پیشین (یهودیّت) خود را در لفافه دین اسلام با استفاده از اسلوب قصه گویی، وارد فرهنگ جامعه نمودند. یکی از حوزه هایی که رویکرد ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
ثبات و تغیّر در معاصی و جرائم شرعی از منظر قرآن کریم

یاسر تک فلاح؛ سید محمد حسن مومنی؛ سیدمحمدعلی امیری

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 7-122

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.72346.2767

چکیده
  از نگاه قرآن کریم و روایات، نسبت به رفتارهای گوناگون بشری احکامی انشا گردیده که برخی از آنها الزام آور است و انجام آن رفتارها خواه از جنس فعل و خواه ترک فعل، به دلیل نقض و مخالفت با احکام الزامی مستوجب عقوبت و مجازات­هایی گردیده است. ارتکاب رفتارهای مزبور که  مخالفت و نقض احکام شرعی است در ادبیات دینی با عنوان گناه، معصیت و جرم دینی ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تحلیل و ارزیابی اقوال مفسّران دربارۀ حرف (واو) مندرج در فراز «وَ لِیَکُونَ من الموقنین» (آیۀ 75 انعام)

حامد دژآباد؛ محمد علی بازقندی

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 123-150

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77071.2910

چکیده
  ترکیب (واو+ لام تعلیل+ فعل مضارع) از ترکیب­های پرکاربرد در آیات قرآن کریم است. یکی از نمونه‌های قرآنی که ترکیب مذکور در آن استعمال شده، آیۀ 75 سوره انعام است که مفسران چهار دیدگاه عاطفه، استینافیه، اعتراضیه و زائده را درباره ماهیت واو، در ترکیب این آیه بیان کرده‌اند. اختلاف دیدگاه‌ها صرفا در جایی متصور است که فعلی متصل به ما قبل واو ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
واکاوی مبانی نقلی اعتقاد به تأثیر آیۀ «وَ اِن یَکاد» برای دفع چشم زخم

اسماعیل اثباتی

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 181-213

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74934.2851

چکیده
  آخرین آیات سورۀ قلم از مشهورترین آیات بین مردم است که به آیۀ «وان یکاد» مشهور است. شهرت و رواج این آیه در بین مردم بیشتر از آن جهت است که به عنوان حرزی در برابر چشم زخم شناخته شده است. در این نوشتار به ریشه­یابی این باور پرداخته شده است. در منابع اهل سنت روایتی به نقل از کلبی گزارش شده که نشان می­دهد در پی تلاش مشرکان برای آسیب ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تحلیل مولفه‌های توحید اجتماعی از دیدگاه مفسران فریقین و روایات و نسبت‌سنجی آن با واژه «عبادت»

محمد عرب صالحی؛ فریده پیشوایی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 1-37

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74465.2837

چکیده
  توحید اجتماعی که اصطلاحی نوپدید و از جمله مباحث کلام اجتماعی است، براساس تحقیقات قرآنی انجام شده و با الهام از جمله کلیدی لااله الاالله و بسیاری از آیات توحیدی، دارای دو مؤلفه اصلی نفی عبودیت غیر خدا و اثبات وحدانیت و ربویبت الهی است که مطابق آیات قرآن هر کدام دارای مؤلفه‍های فرعی هم هستند. نظر به اینکه ابعاد و هویت اجتماعی توحید ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
نقد شبهۀ تأثیرپذیری قرآن از اشعار «امیّهبن أبیالصّلت ثقفی» همراه با تحلیل دیدگاههای«کلمان هوار» و «تسدال»

مریم مظفری؛ سید حسین شفیعی دارابی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 39-65

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74529.2839

چکیده
  کارکردهای مستشرقان در مواجهه با قرآن کریم حکایت از این دارد که آنان در عرصه مقابله با این معجزه ماندگار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شبهات فراوانی را طراحی نموده‍اند تا بدین وسیله از ارزش و جایگاه آن در میان ملت‍ها بکاهند؛ و بدین طریق از تأثیرگذاری آن در اقشار مختلف جلوگیری نمایند. شبهه تأثیرپذیری قرآن از اشعار جاهلی؛ از جمله ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تحلیل انتقادی موحد انگاری مشرکان در توحید ربوبی بر محور آیۀ 31 سورۀ یونس

محمد باقر پورامینی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 67-89

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.76085.2880

چکیده
  سلفیان ضمن تقسیم‍بندی توحید ربوبی و الوهی، بر باورمندی مشرکان بر توحید ربوبی اصرار دارند و آسیب بزرگ آنان را شرک عبادی می‍دانند و با استناد به آیه ۳۱ سورۀ یونس و آیات مشابه، مسلمانان را به دوری از توحید در عبادت و افتادن در گرداب شرک متهم می‍کنند. مسئله اصلی این نوشتار بررسی انتقادی موحد انگاری مشرکان در توحید ربوبی از سوی سلفیون ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
بازخوانی مدافعانه از اندیشۀ آخوند خراسانی در مسأله تحریف قرآن

روح الله محمدعلی نژاد عمران

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 91-120

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.62338.2372

چکیده
  اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل می‌شود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
صورت‌بندی مشارکت سیاسی در نظام سیاسی مشروع؛ رهیافتی قرآنی

علی آقاجانی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 121-157

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74490.2838

چکیده
  مبحث مشارکت سیاسی یکی از مهم‍ترین و ظریف‍ترین چالش‍های سیاسی و معرکه آرا هم در ساحت نظر و هم در صحنه عمل در جامعه ایرانی و در دورۀ معاصر به ویژه در نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‍شود. بر این اساس در پاسخ به پرسش از صورت‍های مشارکت سیاسی در نظام سیاسی مشروع دینی در رهیافت قرآن، فرضیه بر پایۀ چارچوب نظری اشکال و انواع مشارکت ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
معنای تعلیل لفظ «أنّ» و تأثیر آن در ترجمۀ آیه 39 سوره زخرف

حسین رفیعی؛ محمد لاسکی؛ محسن حبیبی؛ احمد شهرابی فراهانی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 156-178

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.73769.2816

چکیده
  برخی از تفاوت‍های موجود میان ترجمه‍ها و تفاسیر قرآن، به اختلاف در استفاده از قواعد ادبیات عربی باز می‍گردد؛ از این رو در بعضی موارد، دیدگاه ادبی پذیرفته شده، در توضیح آیه تأثیر می‍گذارد. میانِ ترجمه‍ها و تفاسیر موجود از عبارت «أنّکم فی العذاب مشترکون»، (زخرف/۳۹) تفاوت‍هایی است که امکان درستی تمامی آنها بعید است؛ ضروری ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
رهیافت عرفانی به آیۀ مباهله با تأکید بر واژۀ «انفسنا»

مهدی حسن آهنگری؛ محمد نصیری

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 215-244

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74661.2843

چکیده
  در آیۀ مباهله - 61 آل عمران، خداوند متعال از علی بن ابیطالب(ع) به عنوان نفس رسول خاتم(ص) یاد کرده است. بررسی تاریخی و روایی در منابع شیعه و اهل سنت، مشخص می‍کند که عبارت «انفسنا» صرفاً به شخص حضرت علی(ع) تعلق دارد و در این خصوص اختلافی بین فریقین نیست. از منظر کلامی آیۀ شریفه دلیلی بر ولایت معنوی و سیاسی آن حضرت(ع) دانسته شده است. چنان ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
لزوم حضور معصوم تا آخر دنیا بر اساس آیات شهادت رسول‌خدا(ص) و مؤمنین در آخرت در تفاسیر معروف فریقین

محمد صدقی؛ علی رجب زاده؛ محمدولی اسدی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 215-244

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.74386.2830

چکیده
  بر اساس آیات کریمۀ قرآن، رسول خدا (ص) و مؤمنین در قیامت بر اعمال امت اسلامی و امم قبلی شهادت خواهند داد. اما در این مورد مسائلی مانند کیستی مؤمنین شاهد، نحوه تحمل شهادت و چگونگی آگاهی شاهد از اعمال و ادا شهادت برآن‌ها و ... به طوری محل اختلاف‌ تفاسیرفریقین است  که اصل مسئله در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته ‌است. این نوشته با بررسی آیات ...  بیشتر