محمد شعبان پور؛ فردین دارابی
چکیده
در دیدگاه ابن عربی که مبنای کلامی اشعری دارد، هیچ نقشی برای انسان و علل طبیعی در نظام عالم قائل نیست؛ و این به دلیل اعتقاد وی به جبر است. علامه طباطبائی دیدگاه شیعه دارد و برای علل طبیعی نهتنها بینقش در نظر نمیگرفت، بلکه نقش طولی در نظر میگیرد و نقش طولی جبر نیست و آنچه جبر است نقش عرضی است؛ بنابراین باد و باران و امثال این علل طبیعیاند ...
بیشتر
در دیدگاه ابن عربی که مبنای کلامی اشعری دارد، هیچ نقشی برای انسان و علل طبیعی در نظام عالم قائل نیست؛ و این به دلیل اعتقاد وی به جبر است. علامه طباطبائی دیدگاه شیعه دارد و برای علل طبیعی نهتنها بینقش در نظر نمیگرفت، بلکه نقش طولی در نظر میگیرد و نقش طولی جبر نیست و آنچه جبر است نقش عرضی است؛ بنابراین باد و باران و امثال این علل طبیعیاند که نقش کارگزاری در نظام عالم دارند و هیچمنافاتی با توحید ندارد، ظاهراً ابن عربی آیات توحیدی را مقدم میدارد و این علل طبیعی را کنار میگذارد؛ اما علامه طباطبائی آیات توحیدی را همانطور معنا میکند که علل طبیعی را بهعنوان علل طولیمیداند و دقیقاً مطابق با توحید میداند و مخالف با مسئله توحید نیست. در این پژوهش آگاهانه یا ناآگاهانه این دو دانشمند طبق تأثیرپذیری از مبانی کلامی که برای خود دارند اینگونه دو روش متفاوت در قبالیک موضوع را اختیار کرده اند. این مقاله به شیوه کتابخانه-اسنادی به مطالعه آثار نگاشته شده عالمه طباطبائی و ابن عربی و به صورت روش کار تطبیقی جزئی با توجه به مبانی کلامی ربط علل طبیعی با آیاتتوحیدی به جمع بندی مطالب پرداخته است
محمدمهدی صفورایی؛ جعفر علیگلی فیروزجائی؛ علیرضا قائمی نیا
چکیده
تأمین نیاز انسان به احترام، شایستگی و قدرت موجب اعتماد به نَفْس، خودشکوفایی و موفقیت می‌شود و ضربه به این نیاز نیز موجب احساس ضعف و حقارت می‌گردد. هدف از این تحقیق، بررسی این نیاز و بنیادین بودن آن از نگاه قرآن است. به این منظور، با شیوة داده‌بنیاد، کلیدواژه‌های مرتبط با احترام در نرم‌افزار مکس‌کیودا وارد شدند و کار کدگذاری همراه ...
بیشتر
تأمین نیاز انسان به احترام، شایستگی و قدرت موجب اعتماد به نَفْس، خودشکوفایی و موفقیت می‌شود و ضربه به این نیاز نیز موجب احساس ضعف و حقارت می‌گردد. هدف از این تحقیق، بررسی این نیاز و بنیادین بودن آن از نگاه قرآن است. به این منظور، با شیوة داده‌بنیاد، کلیدواژه‌های مرتبط با احترام در نرم‌افزار مکس‌کیودا وارد شدند و کار کدگذاری همراه با تحلیل محتوا به شکل مقولهبندیهای مختلف انجام گرفت. برای معنایابی واژگان در این تحقیق، از روش میدان معنایی ساخت‌گرا و معناشناسی شناختی و برای موارد بینامتنی از روش تفسیر موضوعی استفاده شد. تحلیل کلیدواژگان و موارد بینامتنی، فراوانی پانصد کد مرتبط با موضوع احترام را در قرآن نشان دادهاست و سطوح متعددی از راهکارهای رشد یا ضربه به احترام و نیز علل شکلگیری یا مقابله با احترام را استخراج کرده‌است. در نتیجه، این میزان از بسامد نشانگر بنیادین بودن نیاز به احترام از نگاه قرآن است. بررسی کلیدواژه‌های احترام و همنشینهای آنها دو زیرمجموعة قدرت در برابر ضعف و شایستگی در برابر تحقیر را برای نیاز احترام نشان میدهند.
زینب روستایی؛ طاهره کوهکن
چکیده
از جمله موضوعاتی که از اولین سوره نازل شده بر پیامبر تا اواخر نزول آیات پیوسته به آن پرداخته شده بحث نماز است. قرآن برپایی نماز را یکی از صفات مؤمنان برمی‌شمرد. با توجه به مشرک بودن مردم عربستان، آیات باید هماهنگ با حال مخاطبانش به ترتیبی نازل می‌شد که بتواند بیشترین تأثیر را بگذارد و به صورت یک فرهنگ نهادینه شود. این پرسش مطرح است ...
بیشتر
از جمله موضوعاتی که از اولین سوره نازل شده بر پیامبر تا اواخر نزول آیات پیوسته به آن پرداخته شده بحث نماز است. قرآن برپایی نماز را یکی از صفات مؤمنان برمی‌شمرد. با توجه به مشرک بودن مردم عربستان، آیات باید هماهنگ با حال مخاطبانش به ترتیبی نازل می‌شد که بتواند بیشترین تأثیر را بگذارد و به صورت یک فرهنگ نهادینه شود. این پرسش مطرح است که قرآن برای نهادینه ساختن نماز چه شیوه‌ای را به کار برده و چگونه مخاطبان را به این عمل واداشته است؟ برای پاسخ، آیات را به ترتیب سیر نزول و به روش توصیفی تحلیلی بررسی نموده‌ایم. قرآن در ابتدا به تبیین اثر نماز یا ترک آن در سعادت یا شقاوت انسان پرداخته است. سپس افرادی را به عنوان الگو معرفی میکند. در مرحله بعد احکامی از نماز را بیان میکند. بعد از آن به معرفی ارزشهای هم‌نشین با نماز می‌پردازد و سپس صفات نمازگزاران را برمی‌شمرد. به دنبال آن به تأثیر نماز در زندگی می‌پردازد و دستورات خداوند را در قالب داستان‌هایی از بنی‌اسرائیل ارائه می‌دهد. نتایج حاکی از آن است که قرآن کریم در نخستین گام به تبیین تأثیر نماز و نتیجه آن می‌پردازد و سپس به احکام و معرفی الگو. محتوای آیات مکی مربوط به نماز، بر محور خودسازی فردی و جریان‌سازی است اما آیات مدنی بر جنبه تمدنی و جامعه‌سازی نماز تأکید دارند. در آیات مکی الگوهای متعددی برای نمازگزاران معرفی شده اما آیات مدنی به تناسب سیاق کمتر به این امر پرداخته-اند.
زینب سرخوش سلطانی؛ حمید رضا بصیری
چکیده
خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان میکند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات ...
بیشتر
خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان میکند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات واژه «عقل» و پایان برخی آیات واژه «فکر» ذکر شده است؟ با اینکه به نظر میرسد عقل و فکر تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. این مقاله در صدد آن است تا با استفاده از روش تحلیل کمی و کیفی محتوای آیات مختوم به ماده «عقل» و «فکر» و نیز مقایسه آنان با یکدیگر، به فهم مراد خداوند نسبت به استفاده از این واژگان در انتهای آیات متعدد، نزدیک شود. طبق بررسیهای انجام گرفته، مشخص شد ارتباطی میان آیات مختوم به ماده «عقل» و نیز ارتباطی میان آیات مختوم به ماده «فکر» وجود دارد. خداوند در قرآن کریم معمولا در خواتیم آیاتی که در صدد بیان امری واضح بودهاست که با داشتن عقلِ سالم قابل فهم است از ماده «عقل»، و در خواتیم آیاتی که حاوی مطلبی است که با دقت بیشتر و تفکر قابل درک و فهم است، از ماده «فکر» استفاده کرده‌است و نیز عقل دارای مراتبی است که تفکر مرتبه بالای آن است.
سعید بهشتی؛ حسن ملکی؛ حسن اسدزاده؛ ماجده فاطمی
چکیده
هدف این تحقیق استنباط راهبردهای تعلیم و تربیت مبتنی بر انسان شناسی قرآنی می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف خود بنیادی-کاربردی، با رویکرد کیفی و روش آن استنتاجی است. یافته‌های این پژوهش عبارتند از: انسان دارای شناخت، گرایش و توانایی عمل است، تاثیرات متقابل این ابعاد سه گانه عبارتند: گرایش ها گوهره وجودآدمی است که با آگاهی و عمل تقویت ...
بیشتر
هدف این تحقیق استنباط راهبردهای تعلیم و تربیت مبتنی بر انسان شناسی قرآنی می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف خود بنیادی-کاربردی، با رویکرد کیفی و روش آن استنتاجی است. یافته‌های این پژوهش عبارتند از: انسان دارای شناخت، گرایش و توانایی عمل است، تاثیرات متقابل این ابعاد سه گانه عبارتند: گرایش ها گوهره وجودآدمی است که با آگاهی و عمل تقویت و تضعیف می شوند. گرایش ها به دو دسته عمیق – پایدار و سطحی – زودگذر تقسیم می شود.گرایش ها می توانند همدیگر را تقویت یا تضعیف کنند. آگاهی در صورت فعال بودن گرایش ها متناسبِ با آن، بر گرایش دیگری تاثیر می گذارد. هرچقدر آگاهی روشن تر باشد به همان میزان به باور نزدیک تر و توجه بیشتر به شناخت و رجوع مکرر به آن باعث تقویت و تضعیف بیشتر گرایش خواهد شد. انجام عمل خاص، هم گرایش پشتوانه خود و هم، همه گرایش های متناسب با آن را تقویت و گرایش های متضادش را تضعیف می کند.راهبردهای تربیتی عبارتنداز: توجه به عمل و بهره گیری مستمر از آن، بستر سازی و تسهیل گری و استفاده از محیط به عنوان ابزار هدایت، ارایه شناخت به صورت تدریجی و متناسب با تمایلات و نیازها، عرضه خوب ها و خوبی ها جهت شکوفایی و تقویت امیال فطری، بهره گیری ازهادیان اهل رشدوتزکیه، بهره گیری از قالب های متنوع ارائه محتوا و زمینه سازی جهت گذر کردن از علایق چگونگی انسان، گرایش، آگاهی، عمل، راهبرد. سطحی و ناپایدار به علایق عمیق و پایدار
محمدرضا شاهرودی؛ محمد سعید انصاری
چکیده
این مقاله به نقد پنج مورد از مباحث مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی» اثر پژوهشگر یهودی، «چیپمن» می‌پردازد. چیپمن از منابع یهودی و برخی مصادر اهل سنت استفاده کرده‌است و نتیجه گرفته که در مقایسۀ روایات مطروحه در مآخذ اسلامی با میدراش یهودی، مشخص‌می‌شود منابع اسلامی، استنباط اسطوره‌ای فراگیرتری ...
بیشتر
این مقاله به نقد پنج مورد از مباحث مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی» اثر پژوهشگر یهودی، «چیپمن» می‌پردازد. چیپمن از منابع یهودی و برخی مصادر اهل سنت استفاده کرده‌است و نتیجه گرفته که در مقایسۀ روایات مطروحه در مآخذ اسلامی با میدراش یهودی، مشخص‌می‌شود منابع اسلامی، استنباط اسطوره‌ای فراگیرتری دربارۀ موضوع خلقت آدم دارند. در این نقد، عمدتاً به تفاسیر روایی متقدم و متأخر شیعی استناد شده‌است، به دلیل آنکه چیپمن از منابع شیعی استفاده نکردهاست و نوعی یکسونگری در مقالۀ وی ایجادشدهاست. در مقایسۀ براهین برگرفته از تفاسیر شیعی با نظرات چیپمن و یافتن نکات افتراق آنها مشخص شد که بسیاری از روایات مطروحه در مقالۀ چیپمن، مورد تأیید قرآن کریم و معصومان(ع) نیست و روایات مذکور، اسرائیلیات و خرافات
علی شریفی؛ مهدی رضائی
چکیده
آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بی‌معنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای ...
بیشتر
آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بی‌معنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای خاص از رنج، این توانایی را دارند تا معنای رنج‌های عظیم بشری را با وساطت ایمان به یک نظام مقدس، روحانی و هوشمند پیوند زنند و آنها را هدفمند سازند.اصلیترین، راهبرد قرآن و روایت در کاهش رنج‌های بشری برساختن معنا برای رنج است. این آموزهها مجموعهای از متغیرها را به هم پیوند میدهند. این متغیرهای زنجیرهای، از ایمان به خدا و معاد شروع می‌شود و با بهرهگیری از متغیرهای میانجی چون؛ توکل، صبر، جهاد و هجرت به متغیر نهایی یعنی رهایی از رنج و رستگاری در دو بُعد دنیا و آخرت ختم می‌شود. رنجی که تحمل وگاه مبارزه با آن موجب تحقق کمال و ایدهآل دنیوی و نیز نیل به سعادت اخروی است و مبتنی بر اهدافی معین است و همین هدفمندی، راهبرد غایی و عالی آن در جهت جلوگیری از بحران معنا برای معتقدان به این آموزههاست.
فتحیّه فتّاحی‌زاده؛ حسین افسردیر؛ عصمت رحیمی
چکیده
«اقتباس» یکی از اَشکال بهکارگیری و تبلور آیات قرآن کریم در کلام معصومان(ع)میباشد. مقالة حاضر با هدف بررسی گونه‌های اقتباس و انگیزة بهکارگیری آن در کلام امام رضا(ع) به رشتة تحریر درآمده است. با توجّه به اینکه قرآن کریم منزلت و مکانتی خاص نزد مسلمانان دارد و بهترین منبع و سرچشمه‌ای است که ائمّه(ع) مضامین عالی و بلند خود را ...
بیشتر
«اقتباس» یکی از اَشکال بهکارگیری و تبلور آیات قرآن کریم در کلام معصومان(ع)میباشد. مقالة حاضر با هدف بررسی گونه‌های اقتباس و انگیزة بهکارگیری آن در کلام امام رضا(ع) به رشتة تحریر درآمده است. با توجّه به اینکه قرآن کریم منزلت و مکانتی خاص نزد مسلمانان دارد و بهترین منبع و سرچشمه‌ای است که ائمّه(ع) مضامین عالی و بلند خود را از آن می‌گیرند، امام رضا(ع) نیز در حدیث امامت به طور فراوان از آیات قرآن بهره گرفته است و با این اثرپذیری به بیان دقیق ابعاد و زوایای گوناگون امامت و مسائل مربوط به آن پرداخته است. در این مقاله، ابتدا مفهوم اقتباس و انگیزههای آن توضیح داده می‌شود، سپس به بررسی این عنصر ادبی در خطبه پرداخته می‌شود. دراین حدیث شریف، گونههایی از اقتباس قرآنی، ازجمله اقتباس کامل، جزئی، متغیّر، اشارهای و استنباطی ملاحظه می‌شود که امام(ع) هر یک از این گونهها را با انگیزه و هدفی خاص به کار برده است که در این نوشتار تلاش می‌شود این اقتباس‌ها با رویکردی تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد.
علی نکونام
چکیده
پیامبر گرامی اسلام (ص) الگو و سرآمد انسانهای تمام دوران‌هاست. یکی از مؤلفه‌های حکومتی آن حضرت ایجاد اعتماد بین حکومت و مردم است که از آن میان می‌توان به روشهای زیر اشاره کرد: - گسترش فرهنگ اخوت و برادری که از زیباترین جلوه‌های عملی ایمان در حکومت اسلامی است. - پرهیز از تبعیض و برقراری مساوات مورد نظر اسلام که پیامبر اکرم (ص) آن را ...
بیشتر
پیامبر گرامی اسلام (ص) الگو و سرآمد انسانهای تمام دوران‌هاست. یکی از مؤلفه‌های حکومتی آن حضرت ایجاد اعتماد بین حکومت و مردم است که از آن میان می‌توان به روشهای زیر اشاره کرد: - گسترش فرهنگ اخوت و برادری که از زیباترین جلوه‌های عملی ایمان در حکومت اسلامی است. - پرهیز از تبعیض و برقراری مساوات مورد نظر اسلام که پیامبر اکرم (ص) آن را در حکومتش پیاده نمود و در تاریخ بینظیر است. - مشورت با مسلمانان و اصحاب که جزو سیره پیامبر اکرم (ص) میباشد. - عفو و گذشت که پیامبر گرامی اسلام (ص) آن را سرلوحه زندگی خویش قرار داده بود و بدی را با خوبی جواب میداد. - پرداخت هدایا نیز به منزله یکی از راههای ایجاد اعتماد و نفوذ در جان مخاطبان در حکومت اسلامی میباشد که پیامبر اسلام (ص) به این امر توجه خاص داشت.
سیدمحمد مرتضوی؛ محمدرضا جواهری؛ محمد حسین حسین پور
چکیده
مسئله این پژوهش، بررسی جایگاه روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی است. از دیدگاه وی، قرائن علم آور اقتضاء می کنند تا خبر واحد نیز مانند خبر متواتر در فرایند تفسیر قرآن دارای اعتبار بوده و بکار گرفته شود.روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و متن محور است و با رجوع به مفاهیم اساسی در آثار سیدمرتضی علم الهدی به عنوان چهره برجسته متکلم شیعی در قرن ...
بیشتر
مسئله این پژوهش، بررسی جایگاه روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی است. از دیدگاه وی، قرائن علم آور اقتضاء می کنند تا خبر واحد نیز مانند خبر متواتر در فرایند تفسیر قرآن دارای اعتبار بوده و بکار گرفته شود.روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و متن محور است و با رجوع به مفاهیم اساسی در آثار سیدمرتضی علم الهدی به عنوان چهره برجسته متکلم شیعی در قرن پنجم، به تحلیل جایگاه روایات تفسیری نزد وی می پردازد.مهم ترین یافته های این جستار، تبیین جایگاه روایات تفسیری و تحلیل قرائن علم آور در کاربست اخبار آحاد تفسیری در آراء سید مرتضی است. مراد از قرائن، شواهد و ویژگی هایی است که سبب خروج خبر واحد از ظنی الدلاله بودن می شود. اهم قرائن علم آور عبارتست از: 1. وجود اخبار در مصنفات حدیثی و اصول شیعه 2. علم آور بودن مضمون خبر3.مطابقت با ظاهر قرآن 4. مطابقت با حکم عقل 5.مطابقت با اصل عدل الهی.
محمد جواد فلاح؛ مبشره نصیری سوادکوهی
چکیده
در این پژوهش، به الگوبرداری از اصول و شیوه‌های برخورد قرآن با انحراف‌های اخلاقی پرداخته شده‌است تا بتوان بر اساس آن به شیوة متفاوت و اثربخش از دیگر شیوه‌های کنش متقابل با ناهنجاری‌های بعضاً شدید اخلاقی دست یافت؛ چراکه قرآن با جامعیت و فراشمولی خواندن خویش، در همة عصرها قابلیت ارائه الگوهای مناسب اخلاقی و اجرایی شدن آنها را تضمین ...
بیشتر
در این پژوهش، به الگوبرداری از اصول و شیوه‌های برخورد قرآن با انحراف‌های اخلاقی پرداخته شده‌است تا بتوان بر اساس آن به شیوة متفاوت و اثربخش از دیگر شیوه‌های کنش متقابل با ناهنجاری‌های بعضاً شدید اخلاقی دست یافت؛ چراکه قرآن با جامعیت و فراشمولی خواندن خویش، در همة عصرها قابلیت ارائه الگوهای مناسب اخلاقی و اجرایی شدن آنها را تضمین کرده‌است. قرآن کریم با بیان این اصول و شیوه‌های اجرای آن در قالب قصص و برخوردهای انبیا با انحرافات اخلاقی، به انسان میآموزد تا با استفاده از این ابزار در راستای ایجاد صفات اخلاقی مطلوب و محو کردن انحرافات و ناهنجاریها تلاش کند. این موضوع در دورة جوانی که به دلیل هیجانات و نبودِ ثبات کامل شخصیت، لغزشها فراوان است، بیشتر احساس می‌شود. اصولی چون اصل تکریم شخصیت، اصل تذکر، اصل بهنگامی، با شیوههایی چون گفتار نیک، رعایت ادب، استفاده از استدلال، عبرتآموزی، موعظة حسنه، تمثیل، مقایسه، صراحت، تغافل و تجاهل، تساهل و تسامح، انذار و تبشیر، در این نوشتار بررسی شده‌است.
رحمان عشریه؛ حسین عباسی؛ مجتبی قاسمی
چکیده
آنچه از قرآن و روایات اهل بیت(ع) به دست می‌آید این است که هر موجودى در عالم خود سهمى از عقل و درک و شعور دارد و با زبان خود تسبیح خدا مىگوید، بر همین اساس حیات اختصاص به موجودات حیوانی و نباتی نداشته و نطق و سخن گفتن هم مختص به این زبان گوشتی نیست. بنابراین استماع و شنیدن نیز نمی تواند به همین گوش عادی وظاهری اختصاص داشته باشد. هرچند ...
بیشتر
آنچه از قرآن و روایات اهل بیت(ع) به دست می‌آید این است که هر موجودى در عالم خود سهمى از عقل و درک و شعور دارد و با زبان خود تسبیح خدا مىگوید، بر همین اساس حیات اختصاص به موجودات حیوانی و نباتی نداشته و نطق و سخن گفتن هم مختص به این زبان گوشتی نیست. بنابراین استماع و شنیدن نیز نمی تواند به همین گوش عادی وظاهری اختصاص داشته باشد. هرچند در انسان مراد از « قول» عبارت است از استخدام صوت یا اشاره به ضمیمه قرارداد قبلى، که فطرت انسانى ما، و اینکه حیوانى اجتماعى هستیم آن را ایجاب مىکند، اما آیا قول با همین معنا در تکوینیات نیز به کار رفته است؟ مفسران و اندیشمندان دینی، هر یک از منظرگاه خود، به اجمال پاسخ هایی مطرح نموده‌اند لیکن جمع بندی روشن و صریحی ارائه نشده است که در این پژوهش به بررسی آنها خواهیم پرداخت. جستار پیش رو که به روش توصیفی ـ تحلیلی نگارش یافته است، با محوریت نقد و تطبیق نظرات سه تفسیر ارزشمند: «التبیان فی تفسیر القرآن»، نگاشته «شیخ طوسی، محمد بن حسن»، «مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن» نگاشته «طبرسی، فضل بن حسن» و «المیزان فی تفسیر القرآن» نگاشته «طباطبایی، سید محمد حسین» به بررسی مفهوم قول و نطق موجودات، پرداخته است؛ مهم ترین نتیجه حاصل از کنکاش نگارندگان این مقاله، آن بوده است که هر یک از موجودات به تناسب خلقت خویش، خداوند متعال را به زبان قال تسبیح و تحمید می‌کنند هر چند که دیگر موجودات از شنیدن آن عاجز باشند.
قرآن و معارف قرآنی
محمود رمضانی کردآسیابی؛ عنایت شریفی؛ عبداالمطلب عبدالله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بیان روشهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل میباشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراین باره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که رروشهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل کدم‌اند؟. راهکارهای معرفتی در یک تقسیم بندی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بیان روشهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل میباشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراین باره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که رروشهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل کدم‌اند؟. راهکارهای معرفتی در یک تقسیم بندی به راهکارهای معرفتی نگرشی، گرایشی و واکنشی تقسیم میشوند. دعوت به توحید، رسالت و معاد از مهمترین راهکارهای معرفتی نگرشی هستند که نقش اساسی و بنیادی در نهادینه کردن اخلاق در روابط بینالملل دارند و حکومت اسلامی ملزم است در تقویت این باورها تلاش نماید. آگاهی بخشی و دانش افزایی ملّتها، بیداری وجدان ملّتها، کاربست حکمت، ترویج فرهنگ عدالتخواهی، ترویج آسان و ساده آموزههای دینی در میان ملّتها از روشهای معرفتی گرایشی. پرهیز از اکراه و اجبار مردم در درعوت به دین، نفی اصالت خشونت در روابط انسانی، مواجهه با بدعت گذاری و مواجهه با اندیشههای آسیبزا همانند؛ بدعتگذاری، التقاط و شبههپردازی از روشهای معرفتی واکنشی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل میباشند.
محمّدحسین خوانین زاده؛ یاسر ملکی
چکیده
تبیین هندسه علم در اندیشة قرآنی هدف اصلی پژوهش حاضر میباشد. روش مطالعه، توصیفی ـ تحلیلی است که مطابق آن، اطّلاعات به دست آمده از کُتُب و منابع، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یافته‌ها بیانگر آن است که از منظر قرآن کریم، هر نسبت و مواجهه‌ای با علم، به تکامل و تعالی شخصیّت منجر نمی‌شود. از میان نسبت‌های کشف شده از قبیل نسبت حمل، ...
بیشتر
تبیین هندسه علم در اندیشة قرآنی هدف اصلی پژوهش حاضر میباشد. روش مطالعه، توصیفی ـ تحلیلی است که مطابق آن، اطّلاعات به دست آمده از کُتُب و منابع، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یافته‌ها بیانگر آن است که از منظر قرآن کریم، هر نسبت و مواجهه‌ای با علم، به تکامل و تعالی شخصیّت منجر نمی‌شود. از میان نسبت‌های کشف شده از قبیل نسبت حمل، نسبت فهم، نسبت نقد و نسبت خلق، تنها نسبت خلق علم به عنوان نسبت برتر معرّفی شده است. مطابق آموزههای قرآنی، «علم» دارای ویژگیهای ذاتی از قبیل تشکیکپذیری، بیمرزی، اصالت، قداست، جهتمندی و جاودانگی است که مجموعة این ویژگیها در کنار هم، چارچوب و هندسة خاصّی به مقولة علم میبخشد و مرز آن را با پارهای اصطلاحات نزدیک به علم مشخّص می‌سازد. بخش پایانی این مقاله نیز به آفات و موانعی اشاره میکند که دستیابی انسان به علم و یقین را با چالش روبهرو می‌سازد.
امرالله معین
چکیده
از ابتدای خلقت بشر تاکنون، در تمامی ادیان الهی و غیر الهی، انسان معتقد، در عابدانه ترین نقش عبودیت خویش در محضر معبود به عنصر عبادت و از آن میان در خالصانه ترین شکل آن به دعا رسیده است. سخن به گزاف نیست اگر دعا را لب بندگی بدانیم چرا که در تعمقی عمیق یک دعای حقیقی و کامل، مشمول تمامی عناصر خلوص و ایمان است. این مسئله که یک دعا کننده ی واقعی ...
بیشتر
از ابتدای خلقت بشر تاکنون، در تمامی ادیان الهی و غیر الهی، انسان معتقد، در عابدانه ترین نقش عبودیت خویش در محضر معبود به عنصر عبادت و از آن میان در خالصانه ترین شکل آن به دعا رسیده است. سخن به گزاف نیست اگر دعا را لب بندگی بدانیم چرا که در تعمقی عمیق یک دعای حقیقی و کامل، مشمول تمامی عناصر خلوص و ایمان است. این مسئله که یک دعا کننده ی واقعی در حین این رویارویی با معبود خویش، تا چه حد با اخلاقیات و مسائل مربوط به کسب فضایل آن و خودسازی درگیر می شود و چه میزان دعا باعث می شود داعی به رشد اخلاقی خویش بیافزاید و از طرف دیگر اینکه این رشد اخلاقی در رشد و تعالی محتوای دعای داعی تا چه اندازه تاثیر گذار است قابل تحلیل و بررسی می باشد. دعا امری معنویست و انسان در برخورد با معنویات به چالش با خویشتن بر می خیزد.
چکیده
پدیده فمینیسم در اوایل قرن هفدهم به عنوان جنبش استیفای حقوق زمانی ظهور کرد و به جای دفاع از حقوق واقعی زنان، به استفاده ابزاری از آنان می پردازد و دارای پیش فرض های ناصوابی -همچون پست انگاشتن نقش های زنانه، اعتقاد به مردواره بودن زنان (مردانگی زن)، حذف مردان از جامعه و انتقال اختیار امور به دست زنان و در واقع زن گرایی شورشی – می باشد ...
بیشتر
پدیده فمینیسم در اوایل قرن هفدهم به عنوان جنبش استیفای حقوق زمانی ظهور کرد و به جای دفاع از حقوق واقعی زنان، به استفاده ابزاری از آنان می پردازد و دارای پیش فرض های ناصوابی -همچون پست انگاشتن نقش های زنانه، اعتقاد به مردواره بودن زنان (مردانگی زن)، حذف مردان از جامعه و انتقال اختیار امور به دست زنان و در واقع زن گرایی شورشی – می باشد که جامعه زنان را تهدید می کند. در این مقاله، تا حد امکان، به بررسی این پدیده و بیان ضعف های آن پرداخته شده است. همچنین این مقاله به بررسی مساله جایگاه حقیقی زن و حقوق واقعی او در دین پرداخته است که لازمه آن بررسی فضای نامناسب فرهنگی، تبعیض مرد سالارانه و برخورد ارباب - رعیتی و مالکانه با زنان است که بر بخش بزرگی از قلمروهای عشایری و روستایی و حتی شهری ما حاکم است و موجب نادیده گرفته شدن حقوق مشروع و مسلم زنان می شود. این بی عدالتی ها که بعضا به دین نسبت داده می شود و باعث پیدایش پنداری نادرست در خصوص محدودیت زنان در دین می شود به شبهانی در مورد احکام حقوقی آنان - از جمله ارث، حضانت، شهادت، دیه و ... - دامن می زند. در این مقاله این حقوق به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است تا از یک سو زن مسلمان با فهم دقیق از فلسفه وجودی این احکام با استیفای حقوق الهی اش در آرامش و احترام و کرامت به سر برد و بازیچه هواها و هوس های ناپرهیزکاران قرار نگیرد و از سوی دیگر به دام افکار فمینیستی گرفتار نیاید.
محمد صدقی الانق
چکیده
مقالة حاضر مسألة «شفاعت» در اسلام را مورد بررسی قرار داده است. نتیجة بررسی نشان می‌دهد که شفاعتِ گناهکاران و رفع عِقاب از آنان از تعالیم قرآن واصول مسلّم اسلام است. آیات کریمه و روایات معصومین (ع) با تعابیرگوناگون بر آن مُهر تأکید زده است. از این روی، سَلَف صالح، چه در حیات پیامبر خدا(ص) یا بعد از رحلت آن حضرت، از رسول خدا(ص) شفاعت ...
بیشتر
مقالة حاضر مسألة «شفاعت» در اسلام را مورد بررسی قرار داده است. نتیجة بررسی نشان می‌دهد که شفاعتِ گناهکاران و رفع عِقاب از آنان از تعالیم قرآن واصول مسلّم اسلام است. آیات کریمه و روایات معصومین (ع) با تعابیرگوناگون بر آن مُهر تأکید زده است. از این روی، سَلَف صالح، چه در حیات پیامبر خدا(ص) یا بعد از رحلت آن حضرت، از رسول خدا(ص) شفاعت خواسته‌اند و این روش به عنوان یک سیرة اسلامی در میان مسلمانان تا به امروز ادامه یافته است و در طول تاریخ از صدر اسلام تا کنون دانشمندان اسلامی نیز بر این باورصحّه گذاشته‌اند و گفته‌اندکه در قیامت گروه‌های خاصّی، بویژه رسول خدا(ص)، با شفاعت خود بسیاری از گناهکاران را از آتش جهنّم نجات خواهند داد. بر پایة بررسی این مقاله، حقیقت شفاعت در قیامت این است که خداوند مهربان و صاحب رحمت واسعه آن را وسیله ایقرار داده است تا رحمت واسعة الهی بر بندگان معصیت‌کاری که بدون توبه از دنیا رفته‌اند، شامل شود. به تعبیر دیگر، همان طور که خدای مهربان توبه و استغفار وامثال آنها را وسیله‌ای بر عفو گنه‌کاران در دنیا قرار داده است، شفاعت را نیز وسیله‌ای برای عفو معصیت‌کاران در آخرت قرار داده است. بنابراین، اوّلاً شفاعت در قیامت همانند پارتی‌بازی در دنیا نمی‌باشد. البتّه نه تنها از این جهت که درقیامت رابطه‌ها قطع می‌شود و زندگی در آنجا فردی است، بلکه از این جهت که شمول شفاعت برفردی در صورتی ممکن است که بین وی و شفاعت‌کننده رابطه‌ای باشد واین مستلزم آن است که چنین فردی از دنیا زمینة شمول شفاعت را فراهم کند، لذا شفاعت به کفّار و برخی از افرادی که با شفاعت‌کننده رابطه نداشته‌اند، شامل نمی‌شود، به اصطلاح قرآن کریم«فَمَاتَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِینَ» و این از آثار تربیتی شفاعت در دنیا است.ثانیاً فردی که از شفیع شفاعت می‌خواهد، هرگز وی را مهربان‌تر از خدای متعال نمی‌داند، بلکه می‌خواهد وسیلة عفو گناه که آن را خدای مهربان برای نجات بندگان خود قرار داده، فراهم نماید.
قاسمعلی کابلی؛ محمد حسین مردانی نوکنده
چکیده
نگاهی اجمالی به قرآن‌کریم مبّین آن است که سراسر آیات قرآن سرشار از نوآوری و ابداع نکات هدایت‌بخش است. بنابراین، بر هر انسان مسلمان فرض است که با تأسّی به قرآن، درسهای خلاّقیّت و نوآوریهای تربیتی آن را فراگیرد و آنها را برای شکوفایی امّت واحد اسلام به کار بندد. هدف اصلی این مقالة پژوهشی، تبیین و نشان دادن مصادیق نوآوریهای تربیتی ...
بیشتر
نگاهی اجمالی به قرآن‌کریم مبّین آن است که سراسر آیات قرآن سرشار از نوآوری و ابداع نکات هدایت‌بخش است. بنابراین، بر هر انسان مسلمان فرض است که با تأسّی به قرآن، درسهای خلاّقیّت و نوآوریهای تربیتی آن را فراگیرد و آنها را برای شکوفایی امّت واحد اسلام به کار بندد. هدف اصلی این مقالة پژوهشی، تبیین و نشان دادن مصادیق نوآوریهای تربیتی در قرآن در سه محور مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه است و هدف متفرّع از آن نیز بهرهگیری از نوآوریهای تربیتی قرآن در تربیت انسان متخلّق به اخلاق الهی میباشد. روش پژوهش، کتابخانه‌ای و با بهرهگیری از نتایج و دستاوردهای پژوهشیِ تحقیقاتِ صورت‌گرفته در این موضوع است. مراجعه به قرآن، تدبّر و عمیق شدن در مضامین آن درسهای عظیم نوآوری را متذکّر می‌شود. با توجّه به اینکه مصادیق نوآوریهای تربیتی در قرآن متعدّد میباشد، سه موضوع مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه به منظور شباهت و مقایسة آنها با یکدیگر انتخاب گردید که جوامع اسلامی برای بهره‌مندی از زندگانی مطلوب انسانی، ناگزیر از بهرهگیری از مصادیق این نوآوریهای تربیتی در قرآن‌کریم هستند. سه نتیجة اصلی مستخرج از مقاله عبارت هستند از: الف) سراسر قرآن کریم سرشار از نوآوریهای تربیتی در باب تربیت و هدایت است. ب) مصادیق عینی انسانهای رشدیافته، بر اساس نوآوریهای تربیتی موجود در قرآن کریم است. ج) بهرهگیری از نوآوریهای تربیتی قرآن، انسانهایی کامل و جامع را به عنوان اُسوه و الگو به جامعة بشریّت معرّفی خواهد کرد.
علیرضا رضایی سراجی؛ محمد حسین مردانی نوکنده
چکیده
یکی از مهمترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که ...
بیشتر
یکی از مهمترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که با بحرانهای متعدد اخلاقی مواجهاند از توجه جدی به این امر مهم غافلند و این در حالی است که آیات قرآنی و احادیث شریفه، مصاحبت با نیکان را سخت مورد توجه قرار داده و در متون عرفانی نیز انعکاسی وسیع یافته است. در این نوشتار تحلیلی تلاش شده است که جایگاه و اهمیت مصاحبت و مجالست در متون دینی و عرفان اسلامی مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.
مجتبی مطهری الهامی
چکیده
هنر از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ بشری و از مظاهر برجسته فرهنگ و تمدن انسانی و یکی از بهترین راه ها برای معرفی دین، حکمت معنوی، عرفانی، فرهنگ دینی و تبیین سیره انبیا برای انسان معاصر است. این نکته ای است که در پژوهش های دینی و در کلام جدید باید مورد توجه قرار گیرد. از نظر دین شناسی، هنر از مهمترین راههای شناخت و معرفی انبیای الهی، ...
بیشتر
هنر از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ بشری و از مظاهر برجسته فرهنگ و تمدن انسانی و یکی از بهترین راه ها برای معرفی دین، حکمت معنوی، عرفانی، فرهنگ دینی و تبیین سیره انبیا برای انسان معاصر است. این نکته ای است که در پژوهش های دینی و در کلام جدید باید مورد توجه قرار گیرد. از نظر دین شناسی، هنر از مهمترین راههای شناخت و معرفی انبیای الهی، به ویژه رسول اکرم (ص) به جهانیان نیز هست. البته هنر و زیبایی را نمی توان تنها در جنبه صوری جمالی طبیعت و زیبایی ظاهری دید، بلکه هنر جنبه درونی نیز دارد. از آن لحاظ که گوهر هنر و زیبایی دارای کیفیتی الهی است، دارای دو جنبه است: یکی در جلوه های طبیعت - که چون فرش زیبا همه مظاهر وجود را پوشانده است - دیده می شود، و دیگری نفس و ذات زیبایی و با جمال معنوی هنر است که جنبه باطنی دارد. شناخت ادیان و پیامبران بزرگ الهی و رسول اکرم (ص) از جنبه هنری و جمال ظاهری، خیالی و معنوی بیرون نیست و هدف مقاله حاضر، سعی در تبیین معرفت دینی و شناخت سیمای پیامبر اکرم (ص) از جهت نفس جمالی و زیبایی و نیز هنر تجسمی، به ویژه معماری در صدر اسلام، است.
بتول واعظ؛ رقیه کاردل ایلواری
چکیده
این پژوهش بر آن بوده است تا برای شناخت دقیق و حقیقی دین اسلام از منظر قرآن، ارکان آن را که عبارت از اصول اعتقادات (توحید، نبوت و معاد)، اخلاق و اخلاقیات و قوانین و مقررات است، با ارکان دو دین الهی یهودیت و مسیحیت به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار دهد. از رهگذر این پژوهش، برتری و امتیاز دین اسلام از نظر قرآن که در زمینه اصول و ارکان آن، ...
بیشتر
این پژوهش بر آن بوده است تا برای شناخت دقیق و حقیقی دین اسلام از منظر قرآن، ارکان آن را که عبارت از اصول اعتقادات (توحید، نبوت و معاد)، اخلاق و اخلاقیات و قوانین و مقررات است، با ارکان دو دین الهی یهودیت و مسیحیت به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار دهد. از رهگذر این پژوهش، برتری و امتیاز دین اسلام از نظر قرآن که در زمینه اصول و ارکان آن، دینی اعتدالگرا و منطقی است، نسبت به دو دین دیگر که یکی روی در افراط دارد و دیگری روی در تفریط، روشن شد. برای نمونه در بحث توحید و خداشناسی، توحیدی که قرآن معرفی می کند به معنای یگانگی خداوندی بینظیر و تجزیهناپذیر و به دور از صفات انسانی است؛ اما توحید در دین یهودیت، توحیدی نوعی است که برای خداوند شبه و مثل در نظر میگیرد و توحید دین مسیحیت نیز چون قائل به تثلیث است، توحیدی عددی است که خداوند از آن مبرا و منزه است.
محمد شعبانپور؛ زهرا بشارتی
چکیده
قرآن به مناسبت‌های مختلف، فرهنگ مردمِ عصر جاهلیّت را مورد نکوهش قرار داده است. پندارهای باطل، وضع احکام جاهلانه، تعصّب و تبرّج از مؤلّفه‌های سازندة این فرهنگ به شمار می‌روند. واکاوی آداب و رسوم و قانون‌هایی که بر زندگی بشر امروزی حاکم است، مؤلّفه‌های جاهلیّت را در جوامع مُدرن عصر حاضر آشکار می‌سازد که اسلام‌هراسی، اومانیسم، ...
بیشتر
قرآن به مناسبت‌های مختلف، فرهنگ مردمِ عصر جاهلیّت را مورد نکوهش قرار داده است. پندارهای باطل، وضع احکام جاهلانه، تعصّب و تبرّج از مؤلّفه‌های سازندة این فرهنگ به شمار می‌روند. واکاوی آداب و رسوم و قانون‌هایی که بر زندگی بشر امروزی حاکم است، مؤلّفه‌های جاهلیّت را در جوامع مُدرن عصر حاضر آشکار می‌سازد که اسلام‌هراسی، اومانیسم، اروپامداری، رباخواری، قاچاق انسان، مصرف داروهای روانگردان و رواج پوششهای نامناسب را می‌توان از جمله مصادیق آن دانست. عنایت به تعالیم اخلاقی اسلام، وجود راهکارهایی برای زدودن مؤلّفه‌های جاهلیّت در منابع اخلاقی اسلام را اثبات مینماید. بر این اساس، پژوهش حاضر نیز با استفاده از روش تحلیل محتوا به شناسایی مؤلّفه‌های جاهلیّت در جوامع مُدرن پرداخته است و با تأمّل در قرآن و دعای مکارم‌الأخلاق به ذکر برخی از شیوه‌های مقابله با مؤلّفه‌های فرهنگ جاهلیّت همچون پیشه کردن تقوا، خودسازی و تمرین فروتنی، پیروی از حجّتهای عقلی و نقلی، میانهروی و ... پرداخته است.
رقیه صادقی نیری
چکیده
کند و کاو در آیات حجاب، به صورت یکجا و همه سو، نشان خواهد داد که حکم حجاب یکباره اعلام نشده است بلکه کم کم و با گذشت زمان و آماده شدن زمینه بر قلب مبارک پیامبر اکرم ص نازل شده و این موجب تاثیر سریع این اسلام تاثیر بسزایی ایفا کرده و برخی از احکام، گاه در گذر زمان دستخوش تغییرات و تحولاتی گردیده است می تواند به صورت کاربردی در عصر ما هم ...
بیشتر
کند و کاو در آیات حجاب، به صورت یکجا و همه سو، نشان خواهد داد که حکم حجاب یکباره اعلام نشده است بلکه کم کم و با گذشت زمان و آماده شدن زمینه بر قلب مبارک پیامبر اکرم ص نازل شده و این موجب تاثیر سریع این اسلام تاثیر بسزایی ایفا کرده و برخی از احکام، گاه در گذر زمان دستخوش تغییرات و تحولاتی گردیده است می تواند به صورت کاربردی در عصر ما هم مفید و کارگشا باشد. تشریع حکم حجاب نیاز به بیان فلسفه و ضرورت آن دارد و شرایط موجود در جامعه برای ایجاد امنیت بانوان می تواند محدوده حجاب را تغییر دهد.
سیّد حسین حسینی کارنامی ا
چکیده
آیة﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾به عنوان یک اصل راهبردی در سرلوحة تعامل نظام مترقّی اسلامبا پیروان دیگر ادیانمطرح و پژوهش پیرامون آن، دررفع بسیاری از ابهام‌های اجرای احکام اسلام راهگشاست. این پژوهش کنکاشی در گسترة کلامی،تفسیری آیة مزبور است که نخست به مفهوم‌شناسی واژه‌های آیه و موارد کاربرد آن در قرآنو آنگاه به تحلیل اقوال مفسّران ...
بیشتر
آیة﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾به عنوان یک اصل راهبردی در سرلوحة تعامل نظام مترقّی اسلامبا پیروان دیگر ادیانمطرح و پژوهش پیرامون آن، دررفع بسیاری از ابهام‌های اجرای احکام اسلام راهگشاست. این پژوهش کنکاشی در گسترة کلامی،تفسیری آیة مزبور است که نخست به مفهوم‌شناسی واژه‌های آیه و موارد کاربرد آن در قرآنو آنگاه به تحلیل اقوال مفسّران در مفهوم‌شناسی آیه پرداخته است و بدین نتیجه می‌رسدکه «دین»، باور، خضوع و عقد قلبی است وبا الزام و اکراه حاصل نمی‌شود و تنها بابرهان شکل میگیرد و بر فرض امکانِ اکراه، فایده‌ای برآن مترتّب نیست. در بخشدیگر، به تهافت بین آیة مزبور (آزادی عقیده) با احکام ارتداد (آزادی بیان) اشارهمی‌کند و به تمایز بین سه گسترة «آزادی اندیشه، آزادی عقیده و آزادی بیان» پرداختهشد. نویسندگان معتقدند که آزادی عقیده در اسلام، مبادی و مبانی و نیز حدّی دارد و بهطریق اولی، آزادی در بیان نیز دارای حدّ و مرز میباشد. همچنین اعدام مرتد با آزادیاندیشه و بیان منافات ندارد؛ زیرا در نظام دینی شخص مرتد، تنها در صورتى که تبلیغ وتوطئه علیه نظام اسلامى کند، با او برخورد می‌شود و حکم تعرّض به وی، همانند حکم تعرّضبه جاسوس در حکومت‌های لیبرال جهان است. آیاتی که بر اصل آزادی عقیده تصریح دارند،همة آنها در مقام پذیرش اصل دیناست، امّا پس از پذیرش اسلام، حق برگشت همراه با ترویج و تبلیغو توطئه از او سلب می‌شود.
سید عبدالرسول حسینی زاده؛ رحیم حاصلی؛ فاطمه فیرورقی
چکیده
کارآمدی یا ناکارآمدی احکام غیرعبادی قرآن از مسائل مهمی است که- در عصر حاضر- از زوایای گوناگون مورد کنکاش و مداقه قرار گرفته است. نظریه نسخ عقلی، یکی از این نظریات است که با باور به ناکارآمدی احکام مزبور در عصر حاضر، جاودانگی قرآن را نشانه می‌رود و به جایگزینی این احکام بوسیله احکام برگرفته از عقل قطعی یا ظنی یا سیره عقلاء حکم می دهد. ...
بیشتر
کارآمدی یا ناکارآمدی احکام غیرعبادی قرآن از مسائل مهمی است که- در عصر حاضر- از زوایای گوناگون مورد کنکاش و مداقه قرار گرفته است. نظریه نسخ عقلی، یکی از این نظریات است که با باور به ناکارآمدی احکام مزبور در عصر حاضر، جاودانگی قرآن را نشانه می‌رود و به جایگزینی این احکام بوسیله احکام برگرفته از عقل قطعی یا ظنی یا سیره عقلاء حکم می دهد. تقسیمبندیهای دوگانه احکام- به عنوان یکی از مبانی نظریه مزبور- در پی اثبات انگاره ناکارآمدی آیات الاحکام است. از این رو، در جستار پیش رو با روشی توصیفی- تحلیلی اعتبارسنجی شده است، نتیجه آنکه این تقسیمبندیها با اشکالات مهمی مواجه است که مهمترین آنها را می-توان در عناوینِ "عدم اتقان"، "ابهام تعریفی"، "ابهام تحدیدی" و "وجود تناقضات کمّی و کیفی در اصل و فروع فرضیه مزبور" عنوان کرد؛ اشکالاتی که مخالفت ادله درونمتنی فراوان را نیز باید به آن بیافزاییم تا بی اعتباری نظریه مزبور آشکارتر شود. بسیاری از احکام غیرعبادی قرآنی مزیتهایی نسبت به قوانین مشابه دارند که کارآمدی و منسوخ نشدن آن را نشان می‌دهد و برخی از آنها نیز در حوزه نسخ تمهیدی قرار دارد و اساسا مسئله کارآمدی یا ناکارآمدی- که با جاودانگی ارتباط دارد- درباره آن مطرح نیست.
