مبانی کلامی ربط علل طبیعی با آیات توحیدی از دیدگاه علامه طباطبائی و ابن عربی

محمد شعبان پور؛ فردین دارابی

دوره 13، شماره 49 ، تیر 1401، ، صفحه 63-88

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.66870.2573

چکیده
  در دیدگاه ابن عربی که مبنای کلامی اشعری دارد، هیچ نقشی برای انسان و علل طبیعی در نظام عالم قائل نیست؛ و این به دلیل اعتقاد وی به جبر است. علامه طباطبائی دیدگاه شیعه دارد و برای علل طبیعی نهتنها بینقش در نظر نمیگرفت، بلکه نقش طولی در نظر میگیرد و نقش طولی جبر نیست و آنچه جبر است نقش عرضی است؛ بنابراین باد و باران و امثال این علل طبیعیاند ...  بیشتر

نیاز اولیه انسان به احترام از نگاه قرآن با تأکید بر روش معناشناسی ساخت‌گرا و شناختی

محمدمهدی صفورایی؛ جعفر علیگلی فیروزجائی؛ علیرضا قائمی نیا

دوره 8، شماره 31 ، اسفند 1396، ، صفحه 65-110

https://doi.org/10.22054/rjqk.2018.36604.1788

چکیده
  تأمین نیاز انسان به احترام، شایستگی و قدرت موجب اعتماد به نَفْس، خودشکوفایی و موفقیت می‌شود و ضربه به این نیاز نیز موجب احساس ضعف و حقارت می‌گردد. هدف از این تحقیق، بررسی این نیاز و بنیادین بودن آن از نگاه قرآن است. به این ‌منظور، با شیوة داده‌بنیاد، کلیدواژه‌های مرتبط با احترام در نرم‌افزار مکس‌کیودا وارد شدند و کار کدگذاری همراه ...  بیشتر

نهادینه‌سازی فرهنگ نماز بر اساس سیر نزول آیات

زینب روستایی؛ طاهره کوهکن

دوره 10، شماره 36 ، فروردین 1398، ، صفحه 65-106

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.42246.1906

چکیده
  از جمله موضوعاتی که از اولین سوره نازل شده بر پیامبر تا اواخر نزول آیات پیوسته به آن پرداخته شده بحث نماز است. قرآن برپایی نماز را یکی از صفات مؤمنان برمی‌شمرد. با توجه به مشرک بودن مردم عربستان، آیات باید هماهنگ با حال مخاطبانش به ترتیبی نازل می‌شد که بتواند بیشترین تأثیر را بگذارد و به صورت یک فرهنگ نهادینه شود. این پرسش مطرح است ...  بیشتر

تحلیل کمّی و کیفی آیات مختوم به ماده «عقل» و «فکر»

زینب سرخوش سلطانی؛ حمید رضا بصیری

دوره 12، شماره 47 ، دی 1400، ، صفحه 65-96

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.63471.2426

چکیده
  خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان می‌کند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات ...  بیشتر

راهبردهای تعلیم و تربیت برآمده از انسان شناختی قرآنی با تاکید بر نقش گرایش ها در وجود انسان

سعید بهشتی؛ حسن ملکی؛ حسن اسدزاده؛ ماجده فاطمی

دوره 13، شماره 48 ، اردیبهشت 1401، ، صفحه 65-94

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.64958.2488

چکیده
  هدف این تحقیق استنباط راهبردهای تعلیم و تربیت مبتنی بر انسان شناسی قرآنی می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف خود بنیادی-کاربردی، با رویکرد کیفی و روش آن استنتاجی است. یافته‌های این پژوهش عبارتند از: انسان دارای شناخت، گرایش و توانایی عمل است، تاثیرات متقابل این ابعاد سه گانه عبارتند: گرایش ها گوهره وجودآدمی است که با آگاهی و عمل تقویت ...  بیشتر

نقد مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی»

محمدرضا شاهرودی؛ محمد سعید انصاری

دوره 9، شماره 33 ، تیر 1397، ، صفحه 67-94

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.35213.1764

چکیده
  این مقاله به نقد پنج مورد از مباحث مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی» اثر پژوهشگر یهودی، «چیپمن» می‌پردازد. چیپمن از منابع یهودی و برخی مصادر اهل سنت استفاده‌ کرده‌است و نتیجه‌ گرفته‌ که در مقایسۀ روایات مطروحه در مآخذ اسلامی با میدراش یهودی، مشخص‌می‌شود منابع اسلامی، استنباط اسطوره‌ای فراگیرتری ...  بیشتر

راهبرد قرآن‌کریم و روایات در کاهش رنج‌های بشری

علی شریفی؛ مهدی رضائی

دوره 9، شماره 35 ، اسفند 1397، ، صفحه 67-98

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.42295.1909

چکیده
  آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بی‌معنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای ...  بیشتر

اقتباس‌ها و استنادهای قرآنی امام رضا(ع)در حدیث امامت

فتحیّه فتّاحی‌زاده؛ حسین افسردیر؛ عصمت رحیمی

دوره 6، شماره 21 ، شهریور 1394، ، صفحه 69-87

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.3725

چکیده
  «اقتباس» یکی از اَشکال به‌کار‌گیری و تبلور آیات قرآن کریم در کلام معصومان(ع)می‌باشد. مقالة حاضر با هدف بررسی گونه‌های اقتباس و انگیزة به‌کارگیری آن در کلام امام رضا(ع) به رشتة تحریر درآمده است. با توجّه به اینکه قرآن کریم منزلت و مکانتی خاص نزد مسلمانان دارد و بهترین منبع و سرچشمه‌ای است که ائمّه(ع) مضامین عالی و بلند خود را ...  بیشتر

روش‌های اعتماد سازی درنظام حکومتی حضرت محمد (ص)

علی نکونام

دوره 2، شماره 7 ، اسفند 1390، ، صفحه 73-102

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5576

چکیده
  پیامبر گرامی اسلام (ص) الگو و سرآمد انسان‌های تمام دوران‌هاست. یکی از مؤلفه‌های حکومتی آن حضرت ایجاد اعتماد بین حکومت و مردم است که از آن میان می‌توان به روش‌های زیر اشاره کرد: - گسترش فرهنگ اخوت و برادری که از زیباترین جلوه‌های عملی ایمان در حکومت اسلامی است. - پرهیز از تبعیض و برقراری مساوات مورد نظر اسلام که پیامبر اکرم (ص) آن را ...  بیشتر

حجیت روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی علم الهدی

سیدمحمد مرتضوی؛ محمدرضا جواهری؛ محمد حسین حسین پور

دوره 12، شماره 44 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 73-110

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.12609

چکیده
  مسئله این پژوهش، بررسی جایگاه روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی است. از دیدگاه وی، قرائن علم آور اقتضاء می کنند تا خبر واحد نیز مانند خبر متواتر در فرایند تفسیر قرآن دارای اعتبار بوده و بکار گرفته شود.روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و متن محور است و با رجوع به مفاهیم اساسی در آثار سیدمرتضی علم الهدی به عنوان چهره برجسته متکلم شیعی در قرن ...  بیشتر

الگوی اخلاقی قرآن در برخورد با انحراف‌های اخلاقی (با تأکید بر دورة جوانی)

محمد جواد فلاح؛ مبشره نصیری سوادکوهی

دوره 7، شماره 27 ، اسفند 1395، ، صفحه 77-105

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.7733

چکیده
  در این پژوهش، به الگوبرداری از اصول و شیوه‌های برخورد قرآن با انحراف‌های اخلاقی پرداخته شده‌است تا بتوان بر اساس آن به شیوة متفاوت و اثربخش از دیگر شیوه‌های کنش متقابل با ناهنجاری‌های بعضاً شدید اخلاقی دست یافت؛ چراکه قرآن با جامعیت و فراشمولی خواندن خویش، در همة عصرها قابلیت ارائه الگوهای مناسب اخلاقی و اجرایی شدن آن‌ها را تضمین ...  بیشتر

بازشناسی تطبیقی مفهوم قول و نطق موجودات از منظر مفسران با تکیه بر تفاسیر التبیان، مجمع البیان و المیزان

رحمان عشریه؛ حسین عباسی؛ مجتبی قاسمی

دوره 10، شماره 37 ، شهریور 1398، ، صفحه 77-104

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.45108.1928

چکیده
  آنچه از قرآن و روایات اهل بیت(ع) به دست می‌آید این است که هر موجودى در عالم خود سهمى از عقل و درک و شعور دارد و با زبان خود تسبیح خدا مى‏گوید، بر همین اساس حیات اختصاص به موجودات حیوانی و نباتی نداشته و نطق و سخن گفتن هم مختص به این زبان گوشتی نیست. بنابراین استماع و شنیدن نیز نمی تواند به همین گوش عادی وظاهری اختصاص داشته باشد. هرچند ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
روش‌های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در روابط بین‌الملل با تأکید بر قرآن و روایات

محمود رمضانی کردآسیابی؛ عنایت شریفی؛ عبداالمطلب عبدالله

دوره 14، شماره 52 ، فروردین 1402

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.66512.2557

چکیده
  هدف پژوهش حاضر بیان روش­های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزش­های اخلاقی در روابط بین­الملل می­باشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراین ‌باره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که رروش­های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزش‌های اخلاقی در روابط بین‌الملل کدم‌اند؟. راه‌کارهای معرفتی در یک تقسیم بندی ...  بیشتر

تبیین هندسة علم در اندیشة قرآنی

محمّدحسین خوانین زاده؛ یاسر ملکی

دوره 4، شماره 14 ، آبان 1392، ، صفحه 57-80

https://doi.org/10.22054/rjqk.2014.35

چکیده
  تبیین هندسه علم در اندیشة قرآنی هدف اصلی پژوهش حاضر می‌باشد. روش مطالعه، توصیفی ـ تحلیلی است که مطابق آن، اطّلاعات به دست آمده از کُتُب و منابع، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یافته‌ها بیانگر آن است که از منظر قرآن کریم، هر نسبت و مواجهه‌ای با علم، به تکامل و تعالی شخصیّت منجر نمی‌شود. از میان نسبت‌های کشف شده از قبیل نسبت حمل، ...  بیشتر

رابطه دعا و فضایل اخلاقی از دیدگاه دین اسلام و عرفان

امرالله معین

دوره 3، شماره 10 ، آذر 1391، ، صفحه 57-78

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5605

چکیده
  از ابتدای خلقت بشر تاکنون، در تمامی ادیان الهی و غیر الهی، انسان معتقد، در عابدانه ترین نقش عبودیت خویش در محضر معبود به عنصر عبادت و از آن میان در خالصانه ترین شکل آن به دعا رسیده است. سخن به گزاف نیست اگر دعا را لب بندگی بدانیم چرا که در تعمقی عمیق یک دعای حقیقی و کامل، مشمول تمامی عناصر خلوص و ایمان است. این مسئله که یک دعا کننده ی واقعی ...  بیشتر

حقوق زن در اسلام و پدیده فمینیسم
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، ، صفحه 59-74

https://doi.org/10.22054/rjqk.2010.5531

چکیده
  پدیده فمینیسم در اوایل قرن هفدهم به عنوان جنبش استیفای حقوق زمانی ظهور کرد و به جای دفاع از حقوق واقعی زنان، به استفاده ابزاری از آنان می پردازد و دارای پیش فرض های ناصوابی -همچون پست انگاشتن نقش های زنانه، اعتقاد به مردواره بودن زنان (مردانگی زن)، حذف مردان از جامعه و انتقال اختیار امور به دست زنان و در واقع زن گرایی شورشی – می باشد ...  بیشتر

«شفاعت» در اسلام

محمد صدقی الانق

دوره 3، شماره 11 ، اسفند 1391، ، صفحه 59-78

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5598

چکیده
  مقالة حاضر مسألة «شفاعت» در اسلام را مورد بررسی قرار داده است. نتیجة بررسی نشان می‌دهد که شفاعتِ گناهکاران و رفع عِقاب از آنان از تعالیم قرآن واصول مسلّم اسلام است. آیات کریمه و روایات معصومین (ع) با تعابیرگوناگون بر آن مُهر تأکید زده است. از این روی، سَلَف صالح، چه در حیات پیامبر خدا(ص) یا بعد از رحلت آن حضرت، از رسول خدا(ص) شفاعت‌ ...  بیشتر

مصادیق نوآوری‌های تربیتی در قرآن (در محورهای مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه)

قاسمعلی کابلی؛ محمد حسین مردانی نوکنده

دوره 4، شماره 12 ، خرداد 1392، ، صفحه 61-80

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5612

چکیده
  نگاهی اجمالی به قرآن‌کریم مبّین آن است که سراسر آیات قرآن سرشار از نوآوری و ابداع نکات هدایت‌بخش است. بنابراین، بر هر انسان مسلمان فرض است که با تأسّی به قرآن، درس‌های خلاّقیّت و نوآوری‌های تربیتی آن را فراگیرد و آنها را برای شکوفایی امّت واحد اسلام به کار بندد. هدف اصلی این مقالة پژوهشی، تبیین و نشان دادن مصادیق نوآوری‌های تربیتی ...  بیشتر

مصاحبت و مجالست (جایگاه، اهمیت و ضرورت آن در عرفان اسلامی)

علیرضا رضایی سراجی؛ محمد حسین مردانی نوکنده

دوره 2، شماره 6 ، آذر 1390، ، صفحه 65-90

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5570

چکیده
  یکی از مهم‌ترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که ...  بیشتر

زیباشناسی و ره آورد هنری پیامبر اسلام

مجتبی مطهری الهامی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1389، ، صفحه 67-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5545

چکیده
  هنر از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ بشری و از مظاهر برجسته فرهنگ و تمدن انسانی و یکی از بهترین راه ها برای معرفی دین، حکمت معنوی، عرفانی، فرهنگ دینی و تبیین سیره انبیا برای انسان معاصر است. این نکته ای است که در پژوهش های دینی و در کلام جدید باید مورد توجه قرار گیرد. از نظر دین شناسی، هنر از مهمترین راههای شناخت و معرفی انبیای الهی، ...  بیشتر

تبیین تطبیقی مبانی نظری، شرعی و اخلاقی اسلام، یهودیت و مسیحیت

بتول واعظ؛ رقیه کاردل ایلواری

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1391، ، صفحه 67-98

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5591

چکیده
  این پژوهش بر آن بوده است تا برای شناخت دقیق و حقیقی دین اسلام از منظر قرآن، ارکان آن را که عبارت از اصول اعتقادات (توحید، نبوت و معاد)، اخلاق و اخلاقیات و قوانین و مقررات است، با ارکان دو دین الهی یهودیت و مسیحیت به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار دهد. از رهگذر این پژوهش، برتری و امتیاز دین اسلام از نظر قرآن که در زمینه اصول و ارکان آن، ...  بیشتر

راهکارهای اخلاقی مقابله با مؤلّفه‌های جاهلیّت در جوامع مُدرن (با تکیه بر قرآن و دعای مکارم‌الأخلاق)

محمد شعبانپور؛ زهرا بشارتی

دوره 4، شماره 15 ، اسفند 1392، ، صفحه 69-93

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1031

چکیده
  قرآن به مناسبت‌های مختلف، فرهنگ مردمِ عصر جاهلیّت را مورد نکوهش قرار داده است. پندارهای باطل، وضع احکام جاهلانه، تعصّب و تبرّج از مؤلّفه‌های سازندة این فرهنگ به شمار می‌روند. واکاوی آداب و رسوم و قانون‌هایی که بر زندگی بشر امروزی حاکم است، مؤلّفه‌های جاهلیّت را در جوامع مُدرن عصر حاضر آشکار می‌سازد که اسلام‌هراسی، اومانیسم، ...  بیشتر

حجاب و مراحل تشریع آن در قرآن

رقیه صادقی نیری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 69-83

https://doi.org/10.22054/rjqk.2010.5538

چکیده
  کند و کاو در آیات حجاب، به صورت یکجا و همه سو، نشان خواهد داد که حکم حجاب یکباره اعلام نشده است بلکه کم کم و با گذشت زمان و آماده شدن زمینه بر قلب مبارک پیامبر اکرم ص نازل شده و این موجب تاثیر سریع این اسلام تاثیر بسزایی ایفا کرده و برخی از احکام، گاه در گذر زمان دستخوش تغییرات و تحولاتی گردیده است می تواند به صورت کاربردی در عصر ما هم ...  بیشتر

آزادی عقیده و آزادی بیان با تکیه بر واکاوی تفسیری آیة ﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾

سیّد حسین حسینی کارنامی ا

دوره 5، شماره 19 ، اسفند 1393، ، صفحه 71-90

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.2087

چکیده
  آیة﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾به عنوان یک اصل راهبردی در سرلوحة تعامل نظام مترقّی اسلامبا پیروان دیگر ادیانمطرح و پژوهش پیرامون آن، دررفع بسیاری از ابهام‌های اجرای احکام اسلام راهگشاست. این پژوهش کنکاشی در گسترة کلامی،تفسیری آیة مزبور است که نخست به مفهوم‌شناسی واژه‌های آیه و موارد کاربرد آن در قرآنو آنگاه به تحلیل اقوال مفسّران ...  بیشتر

انگاره ناکارآمدیِ آیات الاحکامِ غیرعبادی در بوته نقد

سید عبدالرسول حسینی زاده؛ رحیم حاصلی؛ فاطمه فیرورقی

دوره 10، شماره 39 ، اسفند 1398، ، صفحه 72-91

https://doi.org/10.22054/rjqk.2020.40814.1885

چکیده
  کارآمدی یا ناکارآمدی احکام غیرعبادی قرآن از مسائل مهمی است که- در عصر حاضر- از زوایای گوناگون مورد کنکاش و مداقه قرار گرفته است. نظریه نسخ عقلی، یکی از این نظریات است که با باور به ناکارآمدی احکام مزبور در عصر حاضر، جاودانگی قرآن را نشانه می‌رود و به جایگزینی این احکام بوسیله احکام برگرفته از عقل قطعی یا ظنی یا سیره عقلاء حکم می دهد. ...  بیشتر