قرآن و معارف قرآنی
Approaches to Resolving the Analysis of Problematic (Mushkil) Hadiths on "Joining Offspring to Fathers" in the Interpretation of Verse 21 of Surah al-Ṭūr

Pouran Mirzaei؛ Parisa Adineh Satri؛ Sedigheh Maleklou

دوره 15، شماره 59 ، دی 1403، ، صفحه 53-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2025.82867.3038

چکیده
  The interpretation of the verse that indicates "Joining offspring to fathers in the Hereafter" is a topic that has long been the focus of commentators. This Quranic concept has also been interpreted in narrations, giving rise to problematic hadiths in this area, which are considered common hadiths between different Islamic sects. According to the theory of joining in the Quran and narrations, the children of believers will be joined to their fathers in the Hereafter, and the children of disbelievers will also be joined to their fathers, even if they do not reach their level, and this does not diminish ...  بیشتر

تبیین مهم‌ترین روش‌های عاطفی آسیب‌زا در تربیت با تکیه بر آیات قرآن کریم و احادیث ائمّه(ع)

علی حسین‌زاده؛ هاجر قاسمی گَوَرْتی

دوره 6، شماره 22 ، مهر 1394، ، صفحه 55-79

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.4503

چکیده
  یکی از خصوصیّات برجستة انسان نسبت به دیگر موجودات، برخورداری از نیروی عاطفه است. این نیرو یکی از ملزومات زندگی اجتماعی به شمار می‌رود. انسان‌ها در پرتو دلبستگی به یکدیگر، زندگی تشکیل می‌دهند و با از خود گذشتگی و ایثار به این زندگی ادامه می‌دهند و به پرورش نسل‌های بعد از خود می‌پردازند. در قرآن و روایات ائمّه(ع) نیز به مصادیق مثبت ...  بیشتر

حقیقت نَفْس و روح در قرآن و حکمت اسلامی

صالح حسن‌زاده

دوره 7، شماره 25 ، شهریور 1395، ، صفحه 55-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.7085

چکیده
  در بررسی تاریخ علوم اسلامی، به موضوع‌هایی مشترک میان حکمت اسلامی و قرآن برمی‌خوریم که گاهی سبب برخورد و بحث بسیاری در میان اصحاب عقل، تفسیر و نقل گردیده است. یکی از این مسائل، مسئلة روح و نَفْس است که میان این دو بینش، یعنی تفسیر و حکمت اسلامی مورد بحث و برخورد قرار گرفته است. بر این اساس، دربارة آفرینش و حقیقت نَفْس و روح در میان اندیشمندان ...  بیشتر

معیارهای عدالت در فرایندهای مالی بر اساس آموزه‌های قرآن کریم

سید مهدی معلمی

دوره 7، شماره 26 ، آذر 1395، ، صفحه 55-75

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.7325

چکیده
  عدالت به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف و ارزش‌های حاکم در اقتصاد اسلامی، در اسلامی بودن نظام مالی نقش بسزایی دارد. نظام مالی هنگامی عادلانه است که در سه سطح مبدأ (امکانات و فرصت‌های اولیة مالی)، فرایند (رابطه‌ها و فرایندهای مالی) و نتیجه (وضعیت نهایی و نتیجة عملکرد نظام مالی) منطبق بر عدالت باشد. در این میان، تحقق عدالت در رابطه‌ها و ...  بیشتر

اعتبارسنجی نظریة نسخ معکوس با تکیه بر آرای محمود محمد طه

سید ابراهیم مرتضوی؛ کیوان احسانی

دوره 10، شماره 38 ، آذر 1398، ، صفحه 55-72

https://doi.org/10.22054/rjqk.2020.10553

چکیده
  در پیِ تعارضِ سنت و مدرنیته، نظریات نویی از سوی دگراندیشان دینی مطرح شد که یکی از این نظریات در حوزه علوم قرآن، نظریة «نسخ آیات الفروع و بعث آیات الاصول» محمود محمد طه - صوفی و اندیشمند سودانی- است که به خاطر پیوند وثیقش با کارآمدی یا ناکارآمدی احکام قرآن نیازمند بررسی است. سخنان طه نشان می‌دهد که وی علاوه بر نظریه خود، به نسخ مصطلح ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
A Methodical Application of Identifying Surah Objectives in the Quran for Approaching Verse Coherence

Sayed mahdi Rahmati

دوره 16، شماره 60 ، فروردین 1404، ، صفحه 56-88

https://doi.org/10.22054/rjqk.2025.84066.3075

چکیده
  The Holy Quran is a sign of the Iʻjāz and truthfulness of the final Prophet's (PBUH) claim of prophethood. It initially challenged opponents to produce something similar, and throughout history, it has become a platform for the endless and comprehensive efforts of scholars of literature, religious studies, and exegesis in accessing the essence of divine revelation. Recognizing and understanding the coherence of verses within the Quranic Surahs is one of the manifestations of these efforts. This importance motivated the present library research to compare the identification of Surah objectives ...  بیشتر

روش تربیتی موعظه؛ چالش‌ها و آسیب‌ها با تأکید بر آموزه‌های قرآنی

حسن باقری‌نیا

دوره 5، شماره 16 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 57-75

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1290

چکیده
  برایشناختدقیقمفهومموعظه به عنوان یک روش تربیتی،می‌توانازروش‌هایتحلیلمفهومیبهرهبرد. باتأمّل درآیاتوروایاتمربوطبهموعظهیکنوعتمایزنسبیآن راباحکمت مشخّصنموده‌ایمکهموعظهبرخلافحکمتکهبهلحاظشناختیممتازتراست،بیشتربارعاطفیوگرایشیبههمراهدارد. همچنینباتأمّل درنوعمخاطبیکهقرآنآن راموردموعظةخویشقرارداده،می‌توان نتیجهگرفتکه ...  بیشتر

شاخص‌های چشم‌انداز دانشگاه اسلامی از منظر قرآن و حدیث

سهراب مروتی؛ امین فتاحی؛ اکرم فریدونی ولاشجردی

دوره 4، شماره 13 ، شهریور 1392، ، صفحه 57-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5618

چکیده
  تعیین چشم‌انداز و طرّاحی افق‌های روشن برای رشد و تعالی، نخستین و پایه‌ای‌ترین گام در جهت تدوین معماری مطلوب هر سازمان و نهاد است. به رغم تلاش‌های فراوان در عرصة دستیابی به جایگاه مطلوب دانشگاه در کشور اسلامی ما و نیز بحث اسلامی‌سازی این نهاد مقدّس، هنوز به نحو مطلوب به ترسیم چشم‌انداز این نهاد بر مبنای آموزه‌های اسلامی پرداخته ...  بیشتر

آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی «مراء» از منظر قرآن و روایات

محبوبه غلامی؛ معصومه غلامی؛ محمّد‌ابراهیم روشن‌ضمیر

دوره 7، شماره 24 ، خرداد 1395، ، صفحه 57-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.5723

چکیده
  از شیوه‌های تبیین معارف دینی در مکتب اهل بیت، در مواجه با اندیشه‌های مخالفان اسلام، مناظره و احتجاج‌هایی بوده است که ائمّه معصومین یا تربیت‌یافتگان آنها در طول تاریخ انجام دادند. «مناظره» صرفاً برای ساکت نمودن طرف مقابل صورت نمی‌گیرد و نیز برای الزام دیگر مسلمانان به تمکین و قبول استدلال دینی و فرهنگی بین مذاهب اسلامی نمی‌باشد، ...  بیشتر

نقدی بر نظریة آفرینش تبعی زن در قرآن

فرج‌الله هدایت‌نیا

دوره 8، شماره 30 ، آذر 1396، ، صفحه 57-80

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.8720

چکیده
  دربارة آفرینش انسان، آدم و حوا و به طور کلی، دربارة آفرینش دو صنف مرد و زن میان مفسران اتفاق نظر وجود ندارد. دیدگاه‌های آنان دربارة این موضوع به دو نظریة کلی بازمی‌گردد. بسیاری از مفسران، آفرینش مرد و زن را از مَنِشی متفاوت و برای اهداف متفاوت می‌دانند و معتقدند که خدای سبحان حوا را از قسمتی از بدن حضرت آدم آفریده‌است. همچنین، معتقدند ...  بیشتر

جستاری از افعال الهی متناظر با معاد جسمانی در قرآن

مرتضی متقی نژاد

دوره 13، شماره 51 ، دی 1401، ، صفحه 57-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.68233.2627

چکیده
  اعتقاد به اصل معاد و بازگشت انسان بعد از مرگ، همزمان با آفرینش بشر بوده­است؛ مسلمانان در اصل بازگشت انسان بعد از مرگ اتفاق نظر دارند. اما کیفیت معاد به این که آیا معاد تنها روحانی است یا جسمانی و یا روحانی و جسمانی؟ این مسئله در بین مسلمان از چالش جدی برخوردار است. بر اساس برخی از افعال الهی مطرح در آیات قرآنی در باره آفرینش انسان این ...  بیشتر

روش‌های قرآن در نهادینه‌سازی اخلاق در جامعه

عنایت‌الله شریفی؛ سیّدحسین جعفری‌نسب

دوره 6، شماره 23 ، دی 1394، ، صفحه 59-83

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.5405

چکیده
  این پژوهش پیرامون «روش‌های قرآن در نهادینه‌سازی اخلاق در جامعه» با روش کتابخانه‌ای، توصیفی و تحلیلی انجام شده است. از ضروریّات ایمان پروری انسان، شناخت نوع ارتباط با خداست که با اعتقاد به مبدأ و معاد شروع و با خودسازی، مراحل آن طیّ و با حبّ و بغض فی‌الله به تکامل می‌رسد. اخلاق توحیدی، مراحل تزکیه را در بر دارد و هدف اصلی اخلاق ...  بیشتر

فلسفه شر از منظر امام علی (ع)

رضا مهدوی آذربنی؛ مریم علیزاده

دوره 2، شماره 4 ، خرداد 1390، ، صفحه 59-74

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5551

چکیده
  مسئله شر و راز افرینش آن از گذشته دور، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. این مسئله در تمام ادیان و مکاتب فلسفی به طریقی مطرح شده است و هر یک بر اساس جهان بینی خاص خود درصدد پاسخ بر امده اند. این مسئله، پس از ورود به عالم اسلام به شکل جدی تری به آن پرداخته شده است و فلاسفه اسلامی در سایه معارف قرانی و آموزه های اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، بهترین ...  بیشتر

معیارهای انسانیت در قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان

علی اصغر زکویی

دوره 2، شماره 5 ، شهریور 1390، ، صفحه 59-82

چکیده
  از منظر قرآن، خالق هستی تاج کرامت بر سر آدمی نهاده، وی را جانشین خود در زمین معرفی کرده است. پرسش تحقیق این است که معیارهای انسانیت در قرآن، با تاکید بر تفسیر المیزان، کدامند؟ در آموزه‌های قرآن، از مثلث معیار سخن رفته است: ایمان، عمل صالح و علم. مس وجود آدمی تنها با کیمیای ناب ایمان و عمل صالح به زر تبدیل خواهد شد و آمیختگی آن دو با علم، ...  بیشتر

تأملی دیگر در آیات و روایات ناظر بر تمثل اخلاق و تجسم اعمال

مرتضی امامی

دوره 8، شماره 29 ، شهریور 1396، ، صفحه 59-85

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.8227

چکیده
  سرنوشت انسان پس از مرگ، مسئلة اساسی آدمیان است. این مقاله برآن است تا با بررسی و تحلیل عقلی و نقلی آیات و روایات ناظر بر این مسئله اثبات نماید که نوع جزای انسان، تکوینی است و عاقبت هر کس، متناسب با اعمال خود او شکل می‌گیرد و هیچ گونه عامل خارجی باعث پاداش اخروی یا عقوبت وی نمی‌باشد.  همچنین، تاکنون دربارة موضوع «تجسم‌ اعمال» ...  بیشتر

معناشناسی احسان در قرآن

علیرضا دهقانپور؛ ژیلا بخشی

دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، ، صفحه 61-83

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1377

چکیده
  معناشناسی به مطالعة معنا می‌پردازد. «معنا» آگاهی از بافت فرهنگی و نیز رابطة یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط همنشینی و جانشینی به تحلیل معنایی «احسان» صرفاً در بافت قرآن کریم می‌پردازد. از همنشین‌های احسان به واژه‌های «تقوا»، «معروف» ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
روش‌های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در روابط بین‌الملل با تأکید بر قرآن و روایات

عنایت شریفی؛ محمود رمضانی کردآسیابی؛ عبداالمطلب عبدالله

دوره 14، شماره 52 ، فروردین 1402، ، صفحه 61-85

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.66512.2557

چکیده
  هدف پژوهش حاضر بیان روش­های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه‌سازی ارزش­های اخلاقی در روابط بین­الملل می­باشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراین ‌باره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که رروش­های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزش‌های اخلاقی در روابط بین‌الملل کدم‌اند؟. راه‌کارهای معرفتی در یک تقسیم بندی ...  بیشتر

گونه‌شناسی تحلیلی انتقادی دیدگاه‌ها در تفسیر فقر‌ه «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُم» (انعام/ 108) و بررسی مراد از آن در پرتو نظریه اعتباریات

سبحان رنجبرزاده؛ علیرضا آزاد؛ محمد غفوری نژاد

دوره 13، شماره 50 ، مهر 1401، ، صفحه 61-86

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.68875.2650

چکیده
  خداوند متعال که خیر و کمال محض است و بندگان را به اطاعت خود فراخوانده و از معصیت بازداشته در فقره «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ» از آیه ۱۰۸ سوره انعام، تزیین اعمال همة امت‌ها (اعم از مؤمن، کافر و مشرک) را به خود نسبت داده است، اینکه این تزیین به چه معناست و از چه روی به خداوند نسبت داده شده چالشی است که مفسران در ...  بیشتر

وسوسة شیطان و راهکارهای مقابله با آن در قرآن

عبدالعلی شُکر

دوره 5، شماره 18 ، آذر 1393، ، صفحه 63-89

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.1856

چکیده
  دشمنی کردن در قالب دوستی و خیانت کردن با ابراز خیرخواهی، موفّقیّت بیشتری برای دشمنان به ارمغان می‌آورد، بی‌آنکه هزینة مالی و جانی در این مسیر صرف شود. نخستین موجودی که از این شیوه بهره جست، ابلیس بود. دشمنی او از روی حسادت نسبت به مقام والای آدم سرچشمه می‌گیرد. گرچه شیطان بر انسان سلطه ندارد، امّا از ابزارهایی مانند نفس امّاره و اختیار ...  بیشتر

مفهوم امانت الهی در آیة امانت با استناد به دلایل علاّمه طباطبائی

نازیلا عادل فر؛ محمدرضا ستوده نیا

دوره 6، شماره 20 ، خرداد 1394، ، صفحه 63-90

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.2354

چکیده
  یکی از آیات مهمّ قرآن که اشاره به مقام والای انسان دارد، آیة امانت می‌باشد که از متشابهات قرآن است. تاکنون برای تفسیر واژة «امانت» در این آیه، مصداق‌های متفاوت و زیادی بیان شده است که ابهام آیه را بیشتر می‌کند. این نوشتار برای تفسیر امانت در آیة مذکور با تحلیل تفاسیر، روایات، سایر آیات مربوط به امانت و شواهد موجود در آیة 73 سورة ...  بیشتر

مبانی کلامی ربط علل طبیعی با آیات توحیدی از دیدگاه علامه طباطبائی و ابن عربی

محمد شعبان پور؛ فردین دارابی

دوره 13، شماره 49 ، تیر 1401، ، صفحه 63-88

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.66870.2573

چکیده
  در دیدگاه ابن عربی که مبنای کلامی اشعری دارد، هیچ نقشی برای انسان و علل طبیعی در نظام عالم قائل نیست؛ و این به دلیل اعتقاد وی به جبر است. علامه طباطبائی دیدگاه شیعه دارد و برای علل طبیعی نهتنها بینقش در نظر نمیگرفت، بلکه نقش طولی در نظر میگیرد و نقش طولی جبر نیست و آنچه جبر است نقش عرضی است؛ بنابراین باد و باران و امثال این علل طبیعیاند ...  بیشتر

نیاز اولیه انسان به احترام از نگاه قرآن با تأکید بر روش معناشناسی ساخت‌گرا و شناختی

محمدمهدی صفورایی؛ جعفر علیگلی فیروزجائی؛ علیرضا قائمی نیا

دوره 8، شماره 31 ، اسفند 1396، ، صفحه 65-110

https://doi.org/10.22054/rjqk.2018.36604.1788

چکیده
  تأمین نیاز انسان به احترام، شایستگی و قدرت موجب اعتماد به نَفْس، خودشکوفایی و موفقیت می‌شود و ضربه به این نیاز نیز موجب احساس ضعف و حقارت می‌گردد. هدف از این تحقیق، بررسی این نیاز و بنیادین بودن آن از نگاه قرآن است. به این ‌منظور، با شیوة داده‌بنیاد، کلیدواژه‌های مرتبط با احترام در نرم‌افزار مکس‌کیودا وارد شدند و کار کدگذاری همراه ...  بیشتر

نهادینه‌سازی فرهنگ نماز بر اساس سیر نزول آیات

زینب روستایی؛ طاهره کوهکن

دوره 10، شماره 36 ، فروردین 1398، ، صفحه 65-106

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.42246.1906

چکیده
  از جمله موضوعاتی که از اولین سوره نازل شده بر پیامبر تا اواخر نزول آیات پیوسته به آن پرداخته شده بحث نماز است. قرآن برپایی نماز را یکی از صفات مؤمنان برمی‌شمرد. با توجه به مشرک بودن مردم عربستان، آیات باید هماهنگ با حال مخاطبانش به ترتیبی نازل می‌شد که بتواند بیشترین تأثیر را بگذارد و به صورت یک فرهنگ نهادینه شود. این پرسش مطرح است ...  بیشتر

تحلیل کمّی و کیفی آیات مختوم به ماده «عقل» و «فکر»

زینب سرخوش سلطانی؛ حمید رضا بصیری

دوره 12، شماره 47 ، دی 1400، ، صفحه 65-96

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.63471.2426

چکیده
  خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان می‌کند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات ...  بیشتر

راهبردهای تعلیم و تربیت برآمده از انسان شناختی قرآنی با تاکید بر نقش گرایش ها در وجود انسان

سعید بهشتی؛ حسن ملکی؛ حسن اسدزاده؛ ماجده فاطمی

دوره 13، شماره 48 ، فروردین 1401، ، صفحه 65-94

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.64958.2488

چکیده
  هدف این تحقیق استنباط راهبردهای تعلیم و تربیت مبتنی بر انسان شناسی قرآنی می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف خود بنیادی-کاربردی، با رویکرد کیفی و روش آن استنتاجی است. یافته‌های این پژوهش عبارتند از: انسان دارای شناخت، گرایش و توانایی عمل است، تاثیرات متقابل این ابعاد سه گانه عبارتند: گرایش ها گوهره وجودآدمی است که با آگاهی و عمل تقویت ...  بیشتر