رحمان عشریه؛ محمدعلی اسماعیلی
چکیده
«رؤیاانگاری وحی» نظریه‌ای است که دکتر عبدالکریم سروش اخیراً و با گذار از دو نظریه سنتی و تجربه‌دینی انگاری وحی ارائه نموده، در نوشتار و گفتارهای متعددش «وحی» را «خواب‌نامه» پیامبر می‌خواند که تنها در فضای درونی وجودش محقق می‌شود. جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی مؤلفه‌ها و مستندات قرآنی این نظریه پرداخته، ...
بیشتر
«رؤیاانگاری وحی» نظریه‌ای است که دکتر عبدالکریم سروش اخیراً و با گذار از دو نظریه سنتی و تجربه‌دینی انگاری وحی ارائه نموده، در نوشتار و گفتارهای متعددش «وحی» را «خواب‌نامه» پیامبر می‌خواند که تنها در فضای درونی وجودش محقق می‌شود. جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی مؤلفه‌ها و مستندات قرآنی این نظریه پرداخته، آنها را با تأکید بر دیدگاه علّامه طباطبائی ارزیابی مینماید. از رهگذر این جستار مشخص می‌شود که «انحصارانگاری وحی در ظرف رؤیا»، «درونیانگاری رؤیای رسولانه»، «تأثیرپذیری رؤیا از شخصیت پیامبر(ص)»، «ابهام و رمزآلودگی زبان رؤیا» و «ضرورت تعبیر رؤیای رسولانه» شاخصترین مؤلفههای این نظریهاند. چنانکه در راستای اثباتش به یک سلسله آیات قرآنی استناد شده است. با این حال، بهنظر می‌رسد این نظریه نه تنها با فرهنگ قرآن و روایات سازگار نیست و مستندات قرآنی مزبور بر صدقش گواهی نمیدهند، بلکه آیات و روایات فراوانی بر بطلانش شهادت میدهند که در متن نوشتار حاضر تقریر می‌شود.
صالح حسن زاده
چکیده
نقطه آغاز برای اثبات مخلوقیت عالم وجود است. موجودات مشهود جهان ممکن الوجود، و در نتیجه معلول اند و برای وجود یافتن باید علتی داشته باشند. از آنجا که خداوند وجود اول است و کمال مطلق دارد به ضرورت باید علت ایجاد هر شیئی باشد که وجود دارد. حکیمان متاله این نوع وجود یافتن را خلق از عدم می نامند. بر رای این حکیمان عالم چه قدیم زمانی باشد چه ...
بیشتر
نقطه آغاز برای اثبات مخلوقیت عالم وجود است. موجودات مشهود جهان ممکن الوجود، و در نتیجه معلول اند و برای وجود یافتن باید علتی داشته باشند. از آنجا که خداوند وجود اول است و کمال مطلق دارد به ضرورت باید علت ایجاد هر شیئی باشد که وجود دارد. حکیمان متاله این نوع وجود یافتن را خلق از عدم می نامند. بر رای این حکیمان عالم چه قدیم زمانی باشد چه حادث زمانی، با فعل خدا موجود شده است. عالم بر طبق علم خدا خلق شده است پس خلقت فعل آزاد است تنها غایتی که می توان برای اراده خدا تصور کرد وجود خاص اوست. با این حساب خلقت احسان خداست. خلق علی و مستقل، خاص خداست زیرا که تنها خدا وجود است و ذات او عین وجود است. متالهان در پاسخ این سوال که اگر جهان بر اساس کمال خداوند خلق شده و از آن بهره مند گردیده است پس شر از کجا در عالم راه یافته است؟ می گویند: به طور ذاتی در جهان شر یافت نمی شود آنچه شر انگاشته می شود عدمی، تبعی و عارضی است. این مقاله موضوع خلقت را بر اساس آرای متفکران مسلمان و مسیحی به ویژه، اکویناس، حکیم مسیحی و علامه طباطبائی، حکیم مسلمان مورد بررسی قرار داده است. هرچند حکمت مسیحی قرون وسطی و حکمت اسلامی با هم وجوه اختلاف و مغایرت دارند اما در اصل به م هم نزدیک اند زیرا در هر دو حکمت مدار همه چیز خداست از طرف دیگر متفکران مسیحی قرون وسطی آثار حکمای اسلامی را مانند فارابی و ابن سینا، می شناخته و از آن ها استفاده می کرده اند. بنابراین میان آنان نوعی هم زبانی و هم داستانی بوده است.
حسن خیری؛ محمد یاسین بصیرت
چکیده
جامعه‌شناسی معاصر، فرهنگ را برگرفته از جامعه تحلیل می‌کند. جامعه‌پذیری در نظام اجتماعی اسلامی، متناسب با فرهنگ اسلامی میباشد. ازاینرو، پرداختن به جامعه‌پذیری در نظام اجتماعی از نگاه منابع اسلامی ضروری است. در نظام اجتماعی قرآن، جامعه‌پذیری به عنوان مهم‌ترین منبع، مسئلة پژوهش بوده‌است. ازاینرو، سؤال اصلی این است که جامعه‌پذیری ...
بیشتر
جامعه‌شناسی معاصر، فرهنگ را برگرفته از جامعه تحلیل می‌کند. جامعه‌پذیری در نظام اجتماعی اسلامی، متناسب با فرهنگ اسلامی میباشد. ازاینرو، پرداختن به جامعه‌پذیری در نظام اجتماعی از نگاه منابع اسلامی ضروری است. در نظام اجتماعی قرآن، جامعه‌پذیری به عنوان مهم‌ترین منبع، مسئلة پژوهش بوده‌است. ازاینرو، سؤال اصلی این است که جامعه‌پذیری در نظام اجتماعی قرآن چگونه است؟ برای روشن شدن این بحث، تبیین شده‌است که اساس نظام اجتماعی قرآن را باورها، ارزش‌ها و هنجارهای دینی تشکیل می‌دهد. عملیاتی شدن این مجموعة فرهنگی در نظام اجتماعی با جامعه‌پذیری است. روش تحقیق کیفی، توصیفی‌ـ تحلیلی اسنادی با بهره‌گیری از تفسیر بوده‌است و با رویکرد مفهومی و نظری، مفاهیم نظام اجتماعی و جامعه‌پذیری و اهداف آن شناسایی، و به عناصرجامعه‌پذیری شامل (روش، محتوی و عوامل) پرداخته شده‌است. در این عناصر، موارد از روش آموزشی، تقلید و تأثیرپذیری از گروه مرجع و در محتوی، بخش فرهنگ‌شناختی شامل باورها، ارزش‌ها و هنجارها، و عوامل جامعه‌پذیری، مانند خانواده، آموزش و پرورش، همسالان و رسانه‌های جمعی توضیح داده شده‌اند و موارد از آیات قرآن متناسب بابحث‌ها، مطرح و تبیین شده‌اند. نتیجة تحقیق حاضر این بوده که جامعه‌پذیری در نظام اجتماعی قرآن مبتنی بر نظام الهی توحیدی است. از این نظر، همة آموزه‌های اجتماعی پذیرفتنی نیست، بلکه فرایند جامعه‌پذیری متناسب با فرهنگ قرآنی در باورها، ارزش‌ها و هنجارها میباشد.
جواد سلمان زاده
چکیده
فهم دلالت و تشخیص گستره دلالت عبارات قرآنی، تحت تأثیر عوامل گوناگون گاه امری دشوار و پیچیده می نماید. آیه «و قرن فی بیوتکن» از جمله آیاتی است که فهم دلالت و گستره مخاطب آن مورد اختلاف واقع شده و پارادایم‌ها و گفتمان‌های زمانه کنونی بر این اختلافات دامن زده است. نظر به اختلافات موجود در مورد آیه مذکور، این مقاله آهنگ آن کرده تا ...
بیشتر
فهم دلالت و تشخیص گستره دلالت عبارات قرآنی، تحت تأثیر عوامل گوناگون گاه امری دشوار و پیچیده می نماید. آیه «و قرن فی بیوتکن» از جمله آیاتی است که فهم دلالت و گستره مخاطب آن مورد اختلاف واقع شده و پارادایم‌ها و گفتمان‌های زمانه کنونی بر این اختلافات دامن زده است. نظر به اختلافات موجود در مورد آیه مذکور، این مقاله آهنگ آن کرده تا دلالت و گستره دلالت آن را با به‌کارگیری قاعده «جری و تطبیق» به بررسی بنشیند. این بررسی و مطالعه با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و امکان و ضرورت جری و تطبیق آیه مذکور و تعمیم آن بر همه زنان از دیدگاه مفسران، قرآن‌پژوهان و فقها به اثبات رسیده است.فهم دلالت و تشخیص گستره دلالت عبارات قرآنی، تحت تأثیر عوامل گوناگون گاه امری دشوار و پیچیده می نماید. آیه «و قرن فی بیوتکن» از جمله آیاتی است که فهم دلالت و گستره مخاطب آن مورد اختلاف واقع شده و پارادایم‌ها و گفتمان‌های زمانه کنونی بر این اختلافات دامن زده است. نظر به اختلافات موجود در مورد آیه مذکور، این مقاله آهنگ آن کرده تا دلالت و گستره دلالت آن را با به‌کارگیری قاعده «جری و تطبیق» به بررسی بنشیند. این بررسی و مطالعه با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و امکان و ضرورت جری و تطبیق آیه مذکور و تعمیم آن بر همه زنان از دیدگاه مفسران، قرآن‌پژوهان و فقها به اثبات رسیده است.
عنایت الله شریفی؛ سعید محجوب
چکیده
کلمة فساد و مشتقّات آن نزدیک به50 مرتبه در30 سورة قرآن کریم آمده است که نشان از اهمیّت موضوع دارد. مقالة حاضر در صدد است که مفهوم و عومل ظهور افساد، اقسام و اصناف مفسدان و مجازات آنان را از منظر قرآن کریم تبیین نماید. افساد در قرآن به معنای خارج شدن شیء از حالت اعتدال میباشد و قرآن کریم، مخالفت مردم از اوامر الهی، سلطة حاکمان و پادشاهان ...
بیشتر
کلمة فساد و مشتقّات آن نزدیک به50 مرتبه در30 سورة قرآن کریم آمده است که نشان از اهمیّت موضوع دارد. مقالة حاضر در صدد است که مفهوم و عومل ظهور افساد، اقسام و اصناف مفسدان و مجازات آنان را از منظر قرآن کریم تبیین نماید. افساد در قرآن به معنای خارج شدن شیء از حالت اعتدال میباشد و قرآن کریم، مخالفت مردم از اوامر الهی، سلطة حاکمان و پادشاهان ستمگر و دوستی با کافران را از جمله عومل ظهور افساد میشمارد و در یک تقسیمبندی کلّی به افساد تشریعی و تکوینی و افساد تشریعی به افساد اعتقادی، اخلاقی و حقوقی و اجتماعی تقسیم مینماید و برای هر یک از آنها مجازات دنیوی و اخروی تبیین نموده است؛ برای مفسدان اعتقادی، عذاب اخروی و برای مفسدان اخلاقی، با نزول تدریجی عذاب الهی در دنیا و عذاب و مفسدان حقوقی و سیاسی را به عنوان محاربه معرّفی مینماید و مجازات آنان را بر عهدة ابنای صالح بشر نهاده است.
محمد جواد روزگر
چکیده
قرآن کریم بشارت دهنده و پیام آور آزادی در همه سطوح و ساحت های آن بر اساس ساحت های وجودی انسان است و آزادی معنوی و اجتماعی را در ارتباط با ابعاد فردی و جمعی آدمیان ارائه و فرمول عدم تفکیک آزادی درونی و بیرونی را مطرح و مدل نظام مند آزادی اندیشه و عقیده را در ارتباط با آزادی درونی و معنوی ترسیم و تفسیر کرده است. در مقاله پیش رو ازادی معنوی ...
بیشتر
قرآن کریم بشارت دهنده و پیام آور آزادی در همه سطوح و ساحت های آن بر اساس ساحت های وجودی انسان است و آزادی معنوی و اجتماعی را در ارتباط با ابعاد فردی و جمعی آدمیان ارائه و فرمول عدم تفکیک آزادی درونی و بیرونی را مطرح و مدل نظام مند آزادی اندیشه و عقیده را در ارتباط با آزادی درونی و معنوی ترسیم و تفسیر کرده است. در مقاله پیش رو ازادی معنوی و اجتماعی بر محور آیات و احادیث تحلیل و تعلیل گشته و معنویات و اجتماعیات با هم و در هم تنیده و به هم پیوسته دیده شده است تا نشان دهد که اسلام ناب علل موجده، جهت دهنده و مبقیه آزادی در همه ابعاد است.
حامد دژآباد
چکیده
تفسیر القرآن و هو الهدی و الفرقان نوشتة سیّد احمدخان هندی، تفسیری است به شیوة عقلانی افراطی که در آن سعی شده است تا هر گزارش غیبی یا مسائل ماوراء طبیعی را با تأویلات غیر منطقی توجیه کند. به نظر می‌رسد تحوّلات سیاسی ـ اجتماعی عصر سیّد احمدخان و نادیده گرفتن ظاهر و سیاق آیات و در برخی مواقع، اثرپذیری از کُتُب عهدین سه عامل عمدة انحراف ...
بیشتر
تفسیر القرآن و هو الهدی و الفرقان نوشتة سیّد احمدخان هندی، تفسیری است به شیوة عقلانی افراطی که در آن سعی شده است تا هر گزارش غیبی یا مسائل ماوراء طبیعی را با تأویلات غیر منطقی توجیه کند. به نظر می‌رسد تحوّلات سیاسی ـ اجتماعی عصر سیّد احمدخان و نادیده گرفتن ظاهر و سیاق آیات و در برخی مواقع، اثرپذیری از کُتُب عهدین سه عامل عمدة انحراف فکری وی در تفسیر آیاتی است که مشتمل بر امور خارقالعاده و معجزه است. در این نوشتار برخی از تأویلات وی دربارة معجزات انبیاء ذکر و آنگاه به نقد و بررسی هر یک از این تأویلات پرداخته می‌شود.
رضا اکبریان؛ حسن مرادی؛ زهرا ریعان
چکیده
برهان صدیقین نمونه خوبی است از مباحث فلسفی که سیر تحول آن بیانگر ژرفنگری فیلسوفان مسلمان در ابداع و ارائه ملاک دقیق در نزدیکتر شدن به آموزه دینی « خدا را به خدا شناختن» می باشد. تلاش ابن سینا ارائه برهان مبتنی بر وجودشناسی به هدف بی نیازی از مبادی تصوری جهان شناختی بود. صدرا معتقد است برهان ابن سینا فقط ابتنای بر مبادی وجود شناختی ...
بیشتر
برهان صدیقین نمونه خوبی است از مباحث فلسفی که سیر تحول آن بیانگر ژرفنگری فیلسوفان مسلمان در ابداع و ارائه ملاک دقیق در نزدیکتر شدن به آموزه دینی « خدا را به خدا شناختن» می باشد. تلاش ابن سینا ارائه برهان مبتنی بر وجودشناسی به هدف بی نیازی از مبادی تصوری جهان شناختی بود. صدرا معتقد است برهان ابن سینا فقط ابتنای بر مبادی وجود شناختی ندارد، زیرا وی از امکان ماهوی نیز بهره برده است. برهان شیخ اشراق مبتنی بر مبادی جهان شناختی است، درحالی که براهین پیروان ابن عربی بر اساس شهود عرفانی وحدت است. تلاش ملاصدرا برای رسیدن به برهانی که فقط مبتنی بر وجودشناسی باشد، به جایی نرسیده، زیرا چهارچوب فکری او اندیشه در « وجود - ماهیت» بوده است. علامه طباطبایی با کنار گذاشتن چهارچوب فکری « وجود -- ماهیت»، سعی در اقامه برهانی نمود که مبتنی بر مبادی جهان شناختی و اصول وجود شناختی نباشد، بلکه فقط بر نفی شکاکیت و اثبات اصلی واقعیت استوار باشد.
محمد حسین خوانین زاده
چکیده
ثبت وقایع تاریخی برای بنی اسرائیل و تاریخ سازی در این خصوص، یکی از اقدامات ویژه و مهم یهودیان است. با مراجعه به متون مقدس یهودیان، از جمله کتاب تورات، در می یابیم که آنان در پی ثبت وقایع تاریخی جدشان حضرت ابراهیم (علیه السلام) تا اسحاق و یعقوب و یوسف و موسی و یوشع بن نون (علیهم السلام) و غیره بوده اند. از سویی دیگر عده ای از آنها مدعی هستند ...
بیشتر
ثبت وقایع تاریخی برای بنی اسرائیل و تاریخ سازی در این خصوص، یکی از اقدامات ویژه و مهم یهودیان است. با مراجعه به متون مقدس یهودیان، از جمله کتاب تورات، در می یابیم که آنان در پی ثبت وقایع تاریخی جدشان حضرت ابراهیم (علیه السلام) تا اسحاق و یعقوب و یوسف و موسی و یوشع بن نون (علیهم السلام) و غیره بوده اند. از سویی دیگر عده ای از آنها مدعی هستند که ارض موعود و سرزمین های مقدسی دارند و آن را در حد فاصل نیل تا فرات جستجو می کنند، اما در عین حال، هیچ دلیل مستندی برای اثبات آن وجود ندارد. یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف کرده، آن است که یهودیان از چه زمانی پای به جزیره العرب گذاشتند؟ و چرا این منطقه را که هیچ ارتباطی با ارض موعود ندارد، برای سکونت خود انتخاب کردند؟ تبیین این پرسش و بیان دلایل کوچ یهودیان به جزیره العرب، مسائلی است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.
احمد جدیدی
دوره 2، شماره 5 ، شهریور 1390، ، صفحه 25-58
چکیده
در این مقاله رزق از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که در ابتدا به پرسش‌هایی از این دست پرداخته شده است که معنی رزق چیست و رازق کیست، واجب نمودن روزی مخلوقات توسط خدای متعال به چه معناست، و آیا روزی به اندازه کافی برای همه وجود دارد؟ سپس از نقش انسان در کسب روزی و مقدر شدن و تقسیم روزی به دست خداوند و عوامل ...
بیشتر
در این مقاله رزق از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که در ابتدا به پرسش‌هایی از این دست پرداخته شده است که معنی رزق چیست و رازق کیست، واجب نمودن روزی مخلوقات توسط خدای متعال به چه معناست، و آیا روزی به اندازه کافی برای همه وجود دارد؟ سپس از نقش انسان در کسب روزی و مقدر شدن و تقسیم روزی به دست خداوند و عوامل گسترش و محدودیت رزق، بحث شده است. در بخشهای بعدی به مسائلی چون، روزی بی حساب به چه معناست؟ و مقصود از بودن رزق در آسمان چیست؟ رزق طیب چیست؟ آیا آنچه از راه حرام بدست میآید رزق است؟ پرداخته می‌شود و بخش نهایی به این پرسش اختصاص یافته است که آیا زیادی رزق در انسانها عامل طغیان و سرکشی آنها است؟
قرآن و معارف قرآنی
Mohammad Kazem Shaker
چکیده
The level of satisfaction of individuals with life is one of the important criteria in the ideal lifestyle, and "mutual satisfaction" is one of the crucial manifestations of "satisfaction with life." Speaking of "satisfaction" in bilateral relationships implies the presence of both "Rāḍī" (well- pleased) and "Marḍīyy" (pleasing) aspects for both sides of these relationships. Considering the presence or absence of these two qualities in interpersonal relationships, three conceivable assumptions are possible: 1) Both parties are "Rāḍī" with each other, hence each party is also "Marḍīyy" ...
بیشتر
The level of satisfaction of individuals with life is one of the important criteria in the ideal lifestyle, and "mutual satisfaction" is one of the crucial manifestations of "satisfaction with life." Speaking of "satisfaction" in bilateral relationships implies the presence of both "Rāḍī" (well- pleased) and "Marḍīyy" (pleasing) aspects for both sides of these relationships. Considering the presence or absence of these two qualities in interpersonal relationships, three conceivable assumptions are possible: 1) Both parties are "Rāḍī" with each other, hence each party is also "Marḍīyy" with the other; 2) Only one of the parties is pleased with the other, therefore one is "Rāḍī" and the other is "Marḍīyy"; 3) Both parties are not "Rāḍī" with each other, hence neither is "Marḍīyy" with the other. The best case is the first assumption, and the worst case is the third assumption. When we find ourselves in the third situation, we must strive to at least transform it into the second assumption and then elevate the second assumption to the first assumption. But how is this transformation possible? The present study suggests that in one's interactions with others, instead of expecting to find oneself "Rāḍī," one should try to "Rāḍī" the other and let oneself become "Marḍīyy" with the other; because in order to be "Rāḍī" with the other, we do not have control over all the factors that lead to satisfaction, as we cannot determine or change the behaviors of the other party according to our desires. However, everyone has the choice and actions are up to them and can act according to the desires of the other party. If both parties in all bilateral relationships follow this recommendation, they will reach the ideal situation (the first assumption), which means being "Rāḍī and Marḍīyy at the same time."
چکیده
مناظره از شیوه‌‌های مطلوب تبیین و نشر معارف الهی در رویارویی با آرا و اندیشه‌‌های مخالفان اسلام است که در مکتب علمی و عملی اهل بیت، علیهم‌السّلام، از جمله امام رضا (ع) مورد توجّه بوده است. از مناظره‌‌های مهمّ امام رضا (ع) با مأمون، در باب موضوع عترت و امّت و بیان تفاوت میان آنها بوده است که ایشان با استناد به آیات قرآن کریم، عترت ...
بیشتر
مناظره از شیوه‌‌های مطلوب تبیین و نشر معارف الهی در رویارویی با آرا و اندیشه‌‌های مخالفان اسلام است که در مکتب علمی و عملی اهل بیت، علیهم‌السّلام، از جمله امام رضا (ع) مورد توجّه بوده است. از مناظره‌‌های مهمّ امام رضا (ع) با مأمون، در باب موضوع عترت و امّت و بیان تفاوت میان آنها بوده است که ایشان با استناد به آیات قرآن کریم، عترت را همان اهل بیت، یعنی حضرت فاطمه (س) و دوازده امام معصوم، علیهم‌السّلام، معرّفی می‌فرماید که برگزیدگان خدا بر روی زمینند و در مقام و منزلت، پرهیزکاری و اطاعت خداوند نسبت به امّت برتری دارند و بر امّت اطاعت و پیروی از آنها تکلیف الهی است. هدف از این پژوهش، فهم و درک تفاوت بین امّت و عترت با توجّه به مناظرة امام رضا (ع) با مأمون پیرامون این مسأله است. پرسش اصلی این پژوهش که نگارندگان با استناد و تتبّع به منابع مهمّ و روش کتابخان‌های در صدد پاسخ بدان هستند، این است که آیا بین امّت و عترت فرق است؟ در صورت وجود، وجوه این تفاوت چیست؟ لذا تعاریفی چون امّت، عترت، آل و ... با توجّه به مناظرة امام رضا (ع) با مأمون مورد بررسی قرار می‌‌‌گیرد و در ن‌هایت، نتیجة حاصل از بررسی مناظرة امام رضا (ع) در تفاوت بین امّت و عترت آشنایی با سیرة ائمّه و نگاه آنها به مسألة فوق بوده است که به این نتایج می‌رسد که عترت افرادی برگزیده از میان امّت است، گزینش عترت از سوی خدای بزرگ صورت گرفته است وعلّت گزینش صلاحیّت آنها برای رهبری امّت بعد از پیامبر (ص) است.
عنایت شریفی
چکیده
در این مقاله سعی شده است که اخلاق اقتصادی قران کریم در سه محور تولید، توزیع و مصرف مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اصول اخلاقی قران کریم در تولید عبارتند از ایمان به قدر الهی، اعتقاد به رزاقیت الهی و کار و تلاش. اصول اخلاقی قران کریم در توزیع، عبارت است از پرهیز از کم فروشی، ریا خواری، درونی، احتکار و رعایت عدل و انصاف است. این مقاله همچنین، ...
بیشتر
در این مقاله سعی شده است که اخلاق اقتصادی قران کریم در سه محور تولید، توزیع و مصرف مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اصول اخلاقی قران کریم در تولید عبارتند از ایمان به قدر الهی، اعتقاد به رزاقیت الهی و کار و تلاش. اصول اخلاقی قران کریم در توزیع، عبارت است از پرهیز از کم فروشی، ریا خواری، درونی، احتکار و رعایت عدل و انصاف است. این مقاله همچنین، اصول اخلاقی قران کریم در مصرف، بر سه محور افراطی، تفریطی و اعتدالی دور می زند که در مصرف افراطی، اسراف و تبذیر، طمع، حرص و حب دنیا و در مصرف تفریطی بخل و در مصرف اعتدالی زهد، سخاوت، قناعت و انفاق را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
سعید قاسمی پرشکوه؛ محمد حسین خوانین زاده
چکیده
در طول تاریخ صوفیّه باعثِ تحوّل بسیاری در فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی شده‌اند و با ابزار تأویل و تفسیر در دست، به سراغ موضوعات اسلامی رفته‌اند. از جملة این موضوع‌ها، مسألة «صراط مستقیم» است که در دورة عرفان علمی و مَدرسی از تطوّر برکنار نمانده است و صوفیان و عارفان و در رأس آنها محیی‌الدّین ابن‌عربی برای این ترکیب مفاهیم تازه‌ای ...
بیشتر
در طول تاریخ صوفیّه باعثِ تحوّل بسیاری در فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی شده‌اند و با ابزار تأویل و تفسیر در دست، به سراغ موضوعات اسلامی رفته‌اند. از جملة این موضوع‌ها، مسألة «صراط مستقیم» است که در دورة عرفان علمی و مَدرسی از تطوّر برکنار نمانده است و صوفیان و عارفان و در رأس آنها محیی‌الدّین ابن‌عربی برای این ترکیب مفاهیم تازه‌ای از جمله «انسان کامل» ذکر کرده است. در این جُستار نخست مفاهیم «صراط» و «صراط مستقیم» در زبان قرآن کریم و تفاسیر مختلف ذکر گردیده و آنگاه به مفاهیم عرفانی آن در آثار صوفیّه و بویژه در آثار ابن‌عربی پرداخته شده است ودر ن‌هایت، مقایسه‌ای میان این دو نظر صورت گرفته و تفاوت این دو دیدگاه ذکر گردیده است.
حبیب الله حلیمی جلودار؛ فاطمه قربانی لاکتراشانی
چکیده
محاسبۀ اعمال از موضوعات تأثیرگذار بر اندیشه و کنش هر معادباوری بوده و در ارتباط میان انسان و خداوند قابل تعریف و تبیین میباشد. با بررسی آیات، دو روش در محاسبه و جزابخشی قابل استنباط و فرضیهسازی است: یکی ارزیابی جزء به جزء اعمال؛ که به ازای آن انسان، جزای اعمال ناپسند خویش را گذرانده و سپس با کسب درجهای در بهشت ساکن میگردد. ...
بیشتر
محاسبۀ اعمال از موضوعات تأثیرگذار بر اندیشه و کنش هر معادباوری بوده و در ارتباط میان انسان و خداوند قابل تعریف و تبیین میباشد. با بررسی آیات، دو روش در محاسبه و جزابخشی قابل استنباط و فرضیهسازی است: یکی ارزیابی جزء به جزء اعمال؛ که به ازای آن انسان، جزای اعمال ناپسند خویش را گذرانده و سپس با کسب درجهای در بهشت ساکن میگردد. دوم، ارزیابی به شیوۀ معدلگیری است، بدینگونه که دربارۀ هر انسانی با اِعمال مؤلفههای مؤثّر بر نامۀ عملش، رتبه و درجۀ او مشخص میگردد. نوشتۀ حاضر که بر شیوۀ توصیف و تحلیل استوار است، جهت حل مسألۀ فوق و استنباط متقنی از مقولۀ محاسبه، ابتدا به واکاوی معنایی و دسته‌بندی کاربردهای اسمی و فعلی مادۀ(ح‌س‌ب) در قرآن پرداخته و در ادامه، صورتهای قابل فرض بر مقولۀ تجسم اعمال نیز به عنوان یکی از مؤلفههای مهم و تأثیرگذار مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان این نتیجه حاصل میگردد که از بین نظرات فوق، دیدگاه رابطه تکوینی در تجسم اعمال در تلاقی با دیدگاه ارزیابی معدلی، دارای صورتی عقلانی، قابل انطباق با آیات و روایات و همسو با دیدگاه برگزیدۀ فلاسفه اسلامی میباشد.
قرآن و معارف قرآنی
Ali Karimiyan Seyqalani
چکیده
AbstractThe verse "Alastu" is among the verses of the Quran that has brought valuable horizons to scholars in the fields of ontology, anthropology, and even epistemology. In this regard, it not only unveils the depth of human sciences in the realms prior to the realization of individual souls, but also, with the aid of interpretive narrations, proves multiple levels of the effusion of sciences beyond the material world for humanity. The present fundamental study, by content analysis method, aims to discover and analyze the quantity and quality of unseen (Ghaybī) sciences before and after birth ...
بیشتر
AbstractThe verse "Alastu" is among the verses of the Quran that has brought valuable horizons to scholars in the fields of ontology, anthropology, and even epistemology. In this regard, it not only unveils the depth of human sciences in the realms prior to the realization of individual souls, but also, with the aid of interpretive narrations, proves multiple levels of the effusion of sciences beyond the material world for humanity. The present fundamental study, by content analysis method, aims to discover and analyze the quantity and quality of unseen (Ghaybī) sciences before and after birth for humankind. The findings of this article indicate that, based on intra-religious evidence, unseen (Ghaybī) sciences are generally effused four times for humankind: "Before birth and in the realm of Alastu", "During earthly life", "In sleep", and "After death". Essentially, apart from the first instance, in the other three instances, there are differences depending on the existential capacity of each human being, in terms of being acquired or non-acquired, as well as in terms of being sudden or gradual. Another finding is that the ranking of human beings depends on the second effusion, that is, after birth and throughout earthly life, and is dependent on the path of perfection-seeking and voluntary sciences in the course of earthly life. Furthermore, some effusions, according to divine expediency, are accompanied by unawareness and become unconscious, such as the first and third presentations. Also, the fourth presentation is a matter of degree and depends on the cognitive development of each person in earthly life
محسن حبیبی؛ علی شریفی؛ علی حاجی صفری
چکیده
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه می‌شویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دسته‌بندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح ...
بیشتر
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه می‌شویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دسته‌بندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح مفردات اکتفاء کرده و از کنار تفسیر دقیق آیه گذشتهاند. گروه دوم مفسرانی هستند که رویکرد ظاهری دارند و صحف را به کل قرآن، اجزاء قرآن یا کتب آسمانی پیشین تفسیر نمودهاند. گروه سوم رویکرد باطنی دارند و منظور خداوند از صحف را به مواردی همچون لوح محفوظ، قلب پیامبر(ص)، نفوس آسمانی و یا اهل بیت(ع) برگرداندهاند. لازم به ذکر است که برخی از این نُه دیدگاه با برخی دیگر قابل جمع هستند. بطور نمونه تفاسیر لغوی مقدمه ای برای دیگر تفاسیر محسوب می شوند و تفاسیر مختلف باطنی تا حدودی قابلیت بازگشت به هم را دارند. در مجموع می توان گفت تفاسیر باطنی با سیاق آیات و همچنین روایات وارده در این باب هماهنگ تر بوده و نسبت به برداشت گروه دوم معنا و مصداق مناسب تری برای عبارت «صحف مطهره» آیه 2 سوره بیّنه ذکر نموده اند.
جمشید بیات؛ صمد عبداللهی عابد
چکیده
تحقیر با گفتار و عمل، برای استهزاء است و استهزاکننده با انجام کاری که دلالت بر سبکسری دیگری می‌کند، در طلب تحقیر اوست. شاید مشکل بتوان پذیرفت که «تحقیر و استهزا» به عنوان یک رفتار اجتماعی ارزشی و عمل مثبت، دارای وجه مقبول و مشروعی باشد؛ زیرا از آنجا که تحقیر و استهزا به معنای سبک کردن شخص میباشد و با توجّه به نوع کارکردها و انگیزه‌هایی ...
بیشتر
تحقیر با گفتار و عمل، برای استهزاء است و استهزاکننده با انجام کاری که دلالت بر سبکسری دیگری می‌کند، در طلب تحقیر اوست. شاید مشکل بتوان پذیرفت که «تحقیر و استهزا» به عنوان یک رفتار اجتماعی ارزشی و عمل مثبت، دارای وجه مقبول و مشروعی باشد؛ زیرا از آنجا که تحقیر و استهزا به معنای سبک کردن شخص میباشد و با توجّه به نوع کارکردها و انگیزه‌هایی که در آن وجود دارد، رفتاری ناپسند و ناهنجار، مخالف حکم عقلایی و کرامت انسانی به دلیل استهزا و تحقیر است، ولی می‌تواند احکام متضاد و متقابلی داشته باشد. با نگاهی به آموزه‌های قرآنی، این عمل نه تنها می‌تواند وجه مثبتی نیز داشته باشد، بلکه در مقام بازدارندگی یا مجازات بعضی افراد باید به کار گرفته شود تا تأثیر مثبتی در جامعه داشته باشد. یکی از عوامل این تأثیر مثبت از نظر قرآن، ترور شخصیّت برخی افراد، از طریق «استهزا و تحقیر» میباشد؛ از جمله هم‌ردیف قرار دادن با چهارپایان در رابطه با کسانی که ویژگی‌های زیر را دارند: عدم تعقّل نسبت به آیات الهی، استفاده نکردن از علوم برای رسیدن به خداوند، توجّه نکردن به فقرا، همنشینی با اهل باطل، غافل بودن از آیات انفسی و آفاقی، تکذیب پیامبران و ... استهزای خدا نیز بدون دلیل نیست و می‌تواند چند مفهوم و هدف داشته باشد که از آن جمله است: مجازات استهزاکنندگان با استهزای آنان، بی‌ضرر نشان دادن استهزای منافقان، استهزا بر اساس سنّت املا و استدراج، تخطئة استهزاکنندگان، تفاوت نتیجة کردار منافقان با آنچه در دنیا داشتند و... که در این تحقیق، سعی بر آن است تا مشخّص شود، چه کسانی استحقاق این اهانت و استهزای الهی را دارند و مفهوم استهزای الهی چیست و چه تفاوتی با استهزای بشر دارد.
محمد هادی مرادی؛ مهین عنافجه
چکیده
سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی می‌شود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاه‌های مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر ...
بیشتر
سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی می‌شود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاه‌های مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر جدایی ندارند. شاید جنبه برهانی معرفی انسان کامل در قرآن پررنگ باشد، اما این بدان معنا نیست که جنبه عرفانی در قرآن بطور کلی نادیده گرفته شود. ابن عربی به این مسأله اشاره می‌کند و معتقد است که خطاب الهی از دو جهت تعقلی و شهودی و متناسب با درک مخاطبان قابل تفسیر است. همچنین جنبه عرفانی انسان کامل عاری از برهان نیست، به ویژه آنکه مراحل اولیه عرفان بر پایه برهان و علم عقلی بنا شده است. اما نکته قابل توجه این است که نتیجه بررسی انسان کامل از طریق این دو دیدگاه یکی است و آن قدرت تصرف انسان کامل بر جهان و به تعبیر اهل معرفت «تدور علیه أفلاک الوجود».
حسام خلعتبری
چکیده
الهام القاء چیزی در قلب، مخصوص است به این که از جانب خدا . . . (راغب، 1412ق: ماده لهم) یا با واسطه ملک مأمور باشد (قریشی، 1361: ج7ـ5، ماده لهم). منظور از وحی، کاربرد رسالی آن میباشد، یعنی ارتباط ویژه خداوند با پیامبران . . .. الهام در اصطلاح عرفانی نوعی اخبار و افاضه الهی برای انسان است که او را به انجام عمل فرامی‌خواند. تفاوت ماهوی الهام و وحی ...
بیشتر
الهام القاء چیزی در قلب، مخصوص است به این که از جانب خدا . . . (راغب، 1412ق: ماده لهم) یا با واسطه ملک مأمور باشد (قریشی، 1361: ج7ـ5، ماده لهم). منظور از وحی، کاربرد رسالی آن میباشد، یعنی ارتباط ویژه خداوند با پیامبران . . .. الهام در اصطلاح عرفانی نوعی اخبار و افاضه الهی برای انسان است که او را به انجام عمل فرامی‌خواند. تفاوت ماهوی الهام و وحی اولیاء مشخص نمی‌باشد، هر چند به نظر می‌رسد هر دو در ماورایی بودن مشترک هستند. از این رو الهام خاص که همان علم امام میباشد، از جهت ماهیت با وحی رسالی پیامبر تفاوتی ندارد، ولی با توجه به روایات، سزاوار نیست نام وحی بر آن نهاد. با توجه به برخی ویژگی‌های وحی و الهام، تفاوت‌هایی قابل ذکر است که برخی از این جمله‌اند: وحی از خواص نبوت، الهام از خواص ولایت، روشن بودن منبع وحی برای پیامبر و . . . دریافت‌های اولیاء الهی غیر معصوم، حتی معصوم فقط به بسط کمّی شریعت کمک می‌کند. از احادیث استفاد می‌شود که ائمه معصومین (ع) از نوعی علم برخوردار بوده‌اند و این قبیل علوم شبیه وحی بوده است که تحدیث و شاید الهام نام بردار باشد. علوم اولیاء (عرفا) نیز از منبع علم امامان و پیامبر تغذیه می‌شود و در رتبه علوم اولیاء معصوم نمی‌ایستد، از این‌رو هیچ عارف کاملی ادعای تجارب فربه‌تر از نبی و امام نخواهد داشت.
عنایت الله شریفی
چکیده
خانواده از نظر قرآن، نهادی است مقدس که همگان را برای تشکیل آن فراخوانده است و برای پایداری و استحکام هرچه بیشتر آن، تدابیری اندیشیده و دستورالعمل‌هایی را تبیین کرده است. در این نوشتار، سعی بر آن است که عوامل استحکام و پایداری خانواده مورد بحث و بررسی قرار گیرد. رعایت اصول اخلاقی و ارزش‌ها همانند پارسایی و دین‌داری، بهره‌مندی از ...
بیشتر
خانواده از نظر قرآن، نهادی است مقدس که همگان را برای تشکیل آن فراخوانده است و برای پایداری و استحکام هرچه بیشتر آن، تدابیری اندیشیده و دستورالعمل‌هایی را تبیین کرده است. در این نوشتار، سعی بر آن است که عوامل استحکام و پایداری خانواده مورد بحث و بررسی قرار گیرد. رعایت اصول اخلاقی و ارزش‌ها همانند پارسایی و دین‌داری، بهره‌مندی از فضایل اخلاقی، همتایی و تناسب و اصالت خانوادگی در انتخاب همسر، مودت و مهرورزی زن و شوهر نسبت به یکدیگر، مسؤولیتپذیری اعضای خانواده خصوصاً مواظبت و مراقبت در امور اعتقادی و اخلاقی، کنترل تمایلات جنسی وجهتدهی آن به نظام همسری، رعایت وظایف اخلاقی نسبت به یکدیگر، رعایت حقوق در میان اعضای خانواده، کاهش اختلافات خانوادگی و حل عاقلانه و عادلانه اختلافات از مهم‌ترین عوامل استحکام و پایداری خانواده از منظر قرآن کریم است.
حمیدرضا بصیری؛ مریم گوهری؛ سیدمحمد اکرمی
چکیده
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است. بنابراین، تمام آیات قرآن، حتّی اشارات علمی گذرادر راستای رسیدن به همین هدف است. از جمله مطالب علمی قرآن و روایات، با هدف توجّه دادن به نشانه‌های توحید و معاد، اشاره به عوامل دخیل در باروری و تولیدمثل جنسی یا همان سلول‌های جنسی نر و ماده است. در این جستار، که از نوع توصیفی ـ تحلیلی ...
بیشتر
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است. بنابراین، تمام آیات قرآن، حتّی اشارات علمی گذرادر راستای رسیدن به همین هدف است. از جمله مطالب علمی قرآن و روایات، با هدف توجّه دادن به نشانه‌های توحید و معاد، اشاره به عوامل دخیل در باروری و تولیدمثل جنسی یا همان سلول‌های جنسی نر و ماده است. در این جستار، که از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و به روش مطالعة کتابخان‌های سامان یافته، جویای نظر قرآن در باب عوامل باروری و پیدایش جنین یا سلول‌های جنسی نر و ماده هستیم. در پی مطالعه و بررسی دستهای از آیات، این نتیجه بهدست آمد که لفظ «ماء» به طور مطلق و یا با بیان ویژگی خاص، لفظ «منی» و مشتقّات آن و لفظ «سلاله» ناظر بر سلول‌های جنسی (اسپرم و تخمک) بوده، ولی واژة «نطفه»، مطلقاً در برخی آیات ناظر بر سلول‌های جنسی است و در برخی دیگر، بر تخمک لقاحیافته (سلول تخم) دلالت دارد. کاربرد این واژه در قرآن با بیان ویژگی خاص، در مواردی مؤیّد سلول جنسی نر و در موارد دیگر، بیانگر سلول تخم حاصل از لقاح اسپرم و تخمک میباشد. همچنین، از برخی آیات، نکات دقیق علمی مربوط به گامت‌ها قابل استنباط است.
مرتضی سمنون مهدوی؛ سمیه امینی کاظمی
چکیده
بنا بر گزارش ادیان ابراهیمی، خداوند با پیامبران خود سخن گفته‌است و نیز پیامبران با او سخن گفته‌اند. در برخی کتب مقدس این ادیان، گفتگوهای خداوند و انبیا آمده‌است. از جملة این کتب، قرآن و عهد عتیق می‌باشند. سخنان و گفتگوهایی که بین خداوند و پیامبران در دو کتاب قرآن کریم و عهد عتیق نقل شده‌است، چه شباهت‌ها وتفاوت‌هایی دارد؟ بررسی ...
بیشتر
بنا بر گزارش ادیان ابراهیمی، خداوند با پیامبران خود سخن گفته‌است و نیز پیامبران با او سخن گفته‌اند. در برخی کتب مقدس این ادیان، گفتگوهای خداوند و انبیا آمده‌است. از جملة این کتب، قرآن و عهد عتیق می‌باشند. سخنان و گفتگوهایی که بین خداوند و پیامبران در دو کتاب قرآن کریم و عهد عتیق نقل شده‌است، چه شباهت‌ها وتفاوت‌هایی دارد؟ بررسی وجوه اشتراک و اختلاف آنها حاصل تلاشی است که در این مقاله بدان پرداخته‌ایم. پرداختن به مباحث مقایسه‌ای بین دو متن مقدس می‌تواند به شناخت بهتر دو دین و ایجاد راة برای گفتگوی ادیان و تقریب بین آنها منجر گردد. مکالماتی از خداوند و انبیا (آدم، نوح، ابراهیم ، لوط و موسی(ع)) در این کتب آمده‌است که در برخی وجوه مشابه و در برخی وجوه غیرمشابه می‌باشند. مکالمات خداوند و این پیامبران در قرآن و عهد عتیق بسیار متفاوت است؛ زیرا هر یک از مکالمات که بررسی میگردد، در سیاق آیات همان کتاب بررسی خواهد شد. حتی اگر آیه‌ای در قرآن و یا عهد عتیق وجود داشته باشد که محتوای آن شبیه یکدیگر باشند، با توجه به سیاق آیاتی که در آن واقع شده‌است، معنای متفاوتی پیدا خواهد کرد. در بسیاری از آیات قرآن و عهد عتیق که مکالمات خداوند و پیامبران در آنها وجود دارد، اهداف قرآن و کتاب مقدس در آنها دیده می‌شود. قرآن کتابی است که ادعا دارد برای هدایت تمام بشر نازل شده‌است، در مکالمات پیامبران نیز چنین چیزی دیده می‌شود. عهد عتیق نیز تاریخ قوم بنی‌اسرائیل را بیان می‌دارد و کتابی است مخصوص قوم بنی‌اسرائیل و مکالمات بیشتر پیامبران نیز در این زمینه دیده می‌شود.از این رو، اسلام دینی است که ادعای جهانی شدن دارد و یهودیت، دینی قومی‌محور میباشد.
فرامرز سهرابی
چکیده
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خورده‌است و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. ساختار هوش معنوی، جنبه‌های ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روان‌شناسی، زیست‌شناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان می‌کند. ...
بیشتر
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خورده‌است و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. ساختار هوش معنوی، جنبه‌های ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روان‌شناسی، زیست‌شناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان می‌کند. هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی روان‌شناختی هوش معنوی و جستجو، شناسایی و تبیین مصادیق مفهوم هوش معنوی در قرآن و روایات است. برای رسیدن به هدف تحقیق، با استفاده از روش اسنادی و تحلیل محتوا، آیات قرآن کریم و روایات متناسب با هوش معنوی مورد مطالعه، بررسی و تحلیل قرار گرفت. در بررسی آیات قرآن کریم و روایات از پیامبر اسلام(ص)، امامان معصوم(ع) و سایر متون اسلامی، مطالب و مفاهیمی را می‌توان پیدا کرد که گویای مفهوم هوش معنوی و یا بُعدی از ابعاد آن است. نتایج پژوهش نشان داد که در آیات قرآن و متون اسلامی مفاهیمی همچون «عقل قدسی»، «عقل نوری»، «عقل رحمانی»، «لُب»، «نهیه»، «حجر»، «فراست»، «حجی»، «حکمت»، «فطنت» و «کیاست» را می‌توان معادل و مترادف با مفهوم هوش معنوی دانست. تحقیقات آینده با کاربست روش‌های متفاوت تحقیق، ابعاد دیگری از مصادیق هوش معنوی را از منظر اسلام روشن‌تر خواهد کرد.
محمد (خداخواست) عرب صالحی
چکیده
یکی از مسائل بنیادی در علوم قرآن‌که به‌ویژه در مباحث اخیر این حوزه بسیار تأثیرگذار و موردبحث واقع شده مسئله وجود پیشین قرآن قبل از نزول تدریجی در ظرف خاص خود است؛ حال چه به‌عنوان یکی از واقعیات عالم در لوح محفوظ موجود بوده و ازآنجا به‌صورت تدریجی بر پیامبر نازل شده و یا این‌که از همان اوایل اوان بعثت به‌صورت دفعی در شب قدر از لوح ...
بیشتر
یکی از مسائل بنیادی در علوم قرآن‌که به‌ویژه در مباحث اخیر این حوزه بسیار تأثیرگذار و موردبحث واقع شده مسئله وجود پیشین قرآن قبل از نزول تدریجی در ظرف خاص خود است؛ حال چه به‌عنوان یکی از واقعیات عالم در لوح محفوظ موجود بوده و ازآنجا به‌صورت تدریجی بر پیامبر نازل شده و یا این‌که از همان اوایل اوان بعثت به‌صورت دفعی در شب قدر از لوح محفوظ تا بیتالمعمور یا ازآنجا بر پیامبر نازل شده باشد؛ در این میان اما کسانی که قرآن را زائیده دیالوگ با واقعیتهای عینی زمان نزول میدانند گاه بالصراحه منکر وجود پیشین قرآن شده و چنانچه صراحتی هم نباشد لازمه قطعی دیدگاه آنان انکار وجود پیشین و هم نزول دفعی قرآن است. این نظر می‌تواند منشأ مباحث و حتی اشکالات فراوانی نسبت به جاودانگی و جهانشمولی قرآن باشد و چهبسا مؤید یا حتی بنا بر برخی قرائتها منتج نظریه تاریخمندی قرآن گردد؛ مقاله حاضر پس از پیگیری روش اثبات وجود پیشین قرآن در پی اثبات وجود پیشین قرآن بر حوادث زمان نزول و تبیین نحوه آن وجود است؛ همچنین اشکالات واردشده بر این دیدگاه مطرح و به نحو مستدل پاسخ داده خواهد شد.
