محمد حسین خوانین زاده
چکیده
ثبت وقایع تاریخی برای بنی اسرائیل و تاریخ سازی در این خصوص، یکی از اقدامات ویژه و مهم یهودیان است. با مراجعه به متون مقدس یهودیان، از جمله کتاب تورات، در می یابیم که آنان در پی ثبت وقایع تاریخی جدشان حضرت ابراهیم (علیه السلام) تا اسحاق و یعقوب و یوسف و موسی و یوشع بن نون (علیهم السلام) و غیره بوده اند. از سویی دیگر عده ای از آنها مدعی هستند ...
بیشتر
ثبت وقایع تاریخی برای بنی اسرائیل و تاریخ سازی در این خصوص، یکی از اقدامات ویژه و مهم یهودیان است. با مراجعه به متون مقدس یهودیان، از جمله کتاب تورات، در می یابیم که آنان در پی ثبت وقایع تاریخی جدشان حضرت ابراهیم (علیه السلام) تا اسحاق و یعقوب و یوسف و موسی و یوشع بن نون (علیهم السلام) و غیره بوده اند. از سویی دیگر عده ای از آنها مدعی هستند که ارض موعود و سرزمین های مقدسی دارند و آن را در حد فاصل نیل تا فرات جستجو می کنند، اما در عین حال، هیچ دلیل مستندی برای اثبات آن وجود ندارد. یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف کرده، آن است که یهودیان از چه زمانی پای به جزیره العرب گذاشتند؟ و چرا این منطقه را که هیچ ارتباطی با ارض موعود ندارد، برای سکونت خود انتخاب کردند؟ تبیین این پرسش و بیان دلایل کوچ یهودیان به جزیره العرب، مسائلی است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.
احمد جدیدی
دوره 2، شماره 5 ، شهریور 1390، ، صفحه 25-58
چکیده
در این مقاله رزق از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که در ابتدا به پرسشهایی از این دست پرداخته شده است که معنی رزق چیست و رازق کیست، واجب نمودن روزی مخلوقات توسط خدای متعال به چه معناست، و آیا روزی به اندازه کافی برای همه وجود دارد؟ سپس از نقش انسان در کسب روزی و مقدر شدن و تقسیم روزی به دست خداوند و عوامل ...
بیشتر
در این مقاله رزق از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که در ابتدا به پرسشهایی از این دست پرداخته شده است که معنی رزق چیست و رازق کیست، واجب نمودن روزی مخلوقات توسط خدای متعال به چه معناست، و آیا روزی به اندازه کافی برای همه وجود دارد؟ سپس از نقش انسان در کسب روزی و مقدر شدن و تقسیم روزی به دست خداوند و عوامل گسترش و محدودیت رزق، بحث شده است. در بخشهای بعدی به مسائلی چون، روزی بی حساب به چه معناست؟ و مقصود از بودن رزق در آسمان چیست؟ رزق طیب چیست؟ آیا آنچه از راه حرام بدست میآید رزق است؟ پرداخته میشود و بخش نهایی به این پرسش اختصاص یافته است که آیا زیادی رزق در انسانها عامل طغیان و سرکشی آنها است؟
چکیده
مناظره از شیوههای مطلوب تبیین و نشر معارف الهی در رویارویی با آرا و اندیشههای مخالفان اسلام است که در مکتب علمی و عملی اهل بیت، علیهمالسّلام، از جمله امام رضا (ع) مورد توجّه بوده است. از مناظرههای مهمّ امام رضا (ع) با مأمون، در باب موضوع عترت و امّت و بیان تفاوت میان آنها بوده است که ایشان با استناد به آیات قرآن کریم، عترت ...
بیشتر
مناظره از شیوههای مطلوب تبیین و نشر معارف الهی در رویارویی با آرا و اندیشههای مخالفان اسلام است که در مکتب علمی و عملی اهل بیت، علیهمالسّلام، از جمله امام رضا (ع) مورد توجّه بوده است. از مناظرههای مهمّ امام رضا (ع) با مأمون، در باب موضوع عترت و امّت و بیان تفاوت میان آنها بوده است که ایشان با استناد به آیات قرآن کریم، عترت را همان اهل بیت، یعنی حضرت فاطمه (س) و دوازده امام معصوم، علیهمالسّلام، معرّفی میفرماید که برگزیدگان خدا بر روی زمینند و در مقام و منزلت، پرهیزکاری و اطاعت خداوند نسبت به امّت برتری دارند و بر امّت اطاعت و پیروی از آنها تکلیف الهی است. هدف از این پژوهش، فهم و درک تفاوت بین امّت و عترت با توجّه به مناظرة امام رضا (ع) با مأمون پیرامون این مسأله است. پرسش اصلی این پژوهش که نگارندگان با استناد و تتبّع به منابع مهمّ و روش کتابخانهای در صدد پاسخ بدان هستند، این است که آیا بین امّت و عترت فرق است؟ در صورت وجود، وجوه این تفاوت چیست؟ لذا تعاریفی چون امّت، عترت، آل و ... با توجّه به مناظرة امام رضا (ع) با مأمون مورد بررسی قرار میگیرد و در نهایت، نتیجة حاصل از بررسی مناظرة امام رضا (ع) در تفاوت بین امّت و عترت آشنایی با سیرة ائمّه و نگاه آنها به مسألة فوق بوده است که به این نتایج میرسد که عترت افرادی برگزیده از میان امّت است، گزینش عترت از سوی خدای بزرگ صورت گرفته است وعلّت گزینش صلاحیّت آنها برای رهبری امّت بعد از پیامبر (ص) است.
عنایت شریفی
چکیده
در این مقاله سعی شده است که اخلاق اقتصادی قران کریم در سه محور تولید، توزیع و مصرف مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اصول اخلاقی قران کریم در تولید عبارتند از ایمان به قدر الهی، اعتقاد به رزاقیت الهی و کار و تلاش. اصول اخلاقی قران کریم در توزیع، عبارت است از پرهیز از کم فروشی، ریا خواری، درونی، احتکار و رعایت عدل و انصاف است. این مقاله همچنین، ...
بیشتر
در این مقاله سعی شده است که اخلاق اقتصادی قران کریم در سه محور تولید، توزیع و مصرف مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اصول اخلاقی قران کریم در تولید عبارتند از ایمان به قدر الهی، اعتقاد به رزاقیت الهی و کار و تلاش. اصول اخلاقی قران کریم در توزیع، عبارت است از پرهیز از کم فروشی، ریا خواری، درونی، احتکار و رعایت عدل و انصاف است. این مقاله همچنین، اصول اخلاقی قران کریم در مصرف، بر سه محور افراطی، تفریطی و اعتدالی دور می زند که در مصرف افراطی، اسراف و تبذیر، طمع، حرص و حب دنیا و در مصرف تفریطی بخل و در مصرف اعتدالی زهد، سخاوت، قناعت و انفاق را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
سعید قاسمی پرشکوه؛ محمد حسین خوانین زاده
چکیده
در طول تاریخ صوفیّه باعثِ تحوّل بسیاری در فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی شدهاند و با ابزار تأویل و تفسیر در دست، به سراغ موضوعات اسلامی رفتهاند. از جملة این موضوعها، مسألة «صراط مستقیم» است که در دورة عرفان علمی و مَدرسی از تطوّر برکنار نمانده است و صوفیان و عارفان و در رأس آنها محییالدّین ابنعربی برای این ترکیب مفاهیم تازهای ...
بیشتر
در طول تاریخ صوفیّه باعثِ تحوّل بسیاری در فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی شدهاند و با ابزار تأویل و تفسیر در دست، به سراغ موضوعات اسلامی رفتهاند. از جملة این موضوعها، مسألة «صراط مستقیم» است که در دورة عرفان علمی و مَدرسی از تطوّر برکنار نمانده است و صوفیان و عارفان و در رأس آنها محییالدّین ابنعربی برای این ترکیب مفاهیم تازهای از جمله «انسان کامل» ذکر کرده است. در این جُستار نخست مفاهیم «صراط» و «صراط مستقیم» در زبان قرآن کریم و تفاسیر مختلف ذکر گردیده و آنگاه به مفاهیم عرفانی آن در آثار صوفیّه و بویژه در آثار ابنعربی پرداخته شده است ودر نهایت، مقایسهای میان این دو نظر صورت گرفته و تفاوت این دو دیدگاه ذکر گردیده است.
حبیب الله حلیمی جلودار؛ فاطمه قربانی لاکتراشانی
چکیده
محاسبۀ اعمال از موضوعات تأثیرگذار بر اندیشه و کنش هر معادباوری بوده و در ارتباط میان انسان و خداوند قابل تعریف و تبیین میباشد. با بررسی آیات، دو روش در محاسبه و جزابخشی قابل استنباط و فرضیهسازی است: یکی ارزیابی جزء به جزء اعمال؛ که به ازای آن انسان، جزای اعمال ناپسند خویش را گذرانده و سپس با کسب درجهای در بهشت ساکن میگردد. ...
بیشتر
محاسبۀ اعمال از موضوعات تأثیرگذار بر اندیشه و کنش هر معادباوری بوده و در ارتباط میان انسان و خداوند قابل تعریف و تبیین میباشد. با بررسی آیات، دو روش در محاسبه و جزابخشی قابل استنباط و فرضیهسازی است: یکی ارزیابی جزء به جزء اعمال؛ که به ازای آن انسان، جزای اعمال ناپسند خویش را گذرانده و سپس با کسب درجهای در بهشت ساکن میگردد. دوم، ارزیابی به شیوۀ معدلگیری است، بدینگونه که دربارۀ هر انسانی با اِعمال مؤلفههای مؤثّر بر نامۀ عملش، رتبه و درجۀ او مشخص میگردد. نوشتۀ حاضر که بر شیوۀ توصیف و تحلیل استوار است، جهت حل مسألۀ فوق و استنباط متقنی از مقولۀ محاسبه، ابتدا به واکاوی معنایی و دستهبندی کاربردهای اسمی و فعلی مادۀ(حسب) در قرآن پرداخته و در ادامه، صورتهای قابل فرض بر مقولۀ تجسم اعمال نیز به عنوان یکی از مؤلفههای مهم و تأثیرگذار مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان این نتیجه حاصل میگردد که از بین نظرات فوق، دیدگاه رابطه تکوینی در تجسم اعمال در تلاقی با دیدگاه ارزیابی معدلی، دارای صورتی عقلانی، قابل انطباق با آیات و روایات و همسو با دیدگاه برگزیدۀ فلاسفه اسلامی میباشد.
محسن حبیبی؛ علی شریفی؛ علی حاجی صفری
چکیده
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه میشویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دستهبندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح ...
بیشتر
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه میشویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دستهبندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح مفردات اکتفاء کرده و از کنار تفسیر دقیق آیه گذشتهاند. گروه دوم مفسرانی هستند که رویکرد ظاهری دارند و صحف را به کل قرآن، اجزاء قرآن یا کتب آسمانی پیشین تفسیر نمودهاند. گروه سوم رویکرد باطنی دارند و منظور خداوند از صحف را به مواردی همچون لوح محفوظ، قلب پیامبر(ص)، نفوس آسمانی و یا اهل بیت(ع) برگرداندهاند. لازم به ذکر است که برخی از این نُه دیدگاه با برخی دیگر قابل جمع هستند. بطور نمونه تفاسیر لغوی مقدمه ای برای دیگر تفاسیر محسوب می شوند و تفاسیر مختلف باطنی تا حدودی قابلیت بازگشت به هم را دارند. در مجموع می توان گفت تفاسیر باطنی با سیاق آیات و همچنین روایات وارده در این باب هماهنگ تر بوده و نسبت به برداشت گروه دوم معنا و مصداق مناسب تری برای عبارت «صحف مطهره» آیه 2 سوره بیّنه ذکر نموده اند.
جمشید بیات؛ صمد عبداللهی عابد
چکیده
تحقیر با گفتار و عمل، برای استهزاء است و استهزاکننده با انجام کاری که دلالت بر سبکسری دیگری میکند، در طلب تحقیر اوست. شاید مشکل بتوان پذیرفت که «تحقیر و استهزا» به عنوان یک رفتار اجتماعی ارزشی و عمل مثبت، دارای وجه مقبول و مشروعی باشد؛ زیرا از آنجا که تحقیر و استهزا به معنای سبک کردن شخص میباشد و با توجّه به نوع کارکردها و انگیزههایی ...
بیشتر
تحقیر با گفتار و عمل، برای استهزاء است و استهزاکننده با انجام کاری که دلالت بر سبکسری دیگری میکند، در طلب تحقیر اوست. شاید مشکل بتوان پذیرفت که «تحقیر و استهزا» به عنوان یک رفتار اجتماعی ارزشی و عمل مثبت، دارای وجه مقبول و مشروعی باشد؛ زیرا از آنجا که تحقیر و استهزا به معنای سبک کردن شخص میباشد و با توجّه به نوع کارکردها و انگیزههایی که در آن وجود دارد، رفتاری ناپسند و ناهنجار، مخالف حکم عقلایی و کرامت انسانی به دلیل استهزا و تحقیر است، ولی میتواند احکام متضاد و متقابلی داشته باشد. با نگاهی به آموزههای قرآنی، این عمل نه تنها میتواند وجه مثبتی نیز داشته باشد، بلکه در مقام بازدارندگی یا مجازات بعضی افراد باید به کار گرفته شود تا تأثیر مثبتی در جامعه داشته باشد. یکی از عوامل این تأثیر مثبت از نظر قرآن، ترور شخصیّت برخی افراد، از طریق «استهزا و تحقیر» میباشد؛ از جمله همردیف قرار دادن با چهارپایان در رابطه با کسانی که ویژگیهای زیر را دارند: عدم تعقّل نسبت به آیات الهی، استفاده نکردن از علوم برای رسیدن به خداوند، توجّه نکردن به فقرا، همنشینی با اهل باطل، غافل بودن از آیات انفسی و آفاقی، تکذیب پیامبران و ... استهزای خدا نیز بدون دلیل نیست و میتواند چند مفهوم و هدف داشته باشد که از آن جمله است: مجازات استهزاکنندگان با استهزای آنان، بیضرر نشان دادن استهزای منافقان، استهزا بر اساس سنّت املا و استدراج، تخطئة استهزاکنندگان، تفاوت نتیجة کردار منافقان با آنچه در دنیا داشتند و... که در این تحقیق، سعی بر آن است تا مشخّص شود، چه کسانی استحقاق این اهانت و استهزای الهی را دارند و مفهوم استهزای الهی چیست و چه تفاوتی با استهزای بشر دارد.
محمد هادی مرادی؛ مهین عنافجه
چکیده
سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی میشود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاههای مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر ...
بیشتر
سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی میشود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاههای مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر جدایی ندارند. شاید جنبه برهانی معرفی انسان کامل در قرآن پررنگ باشد، اما این بدان معنا نیست که جنبه عرفانی در قرآن بطور کلی نادیده گرفته شود. ابن عربی به این مسأله اشاره میکند و معتقد است که خطاب الهی از دو جهت تعقلی و شهودی و متناسب با درک مخاطبان قابل تفسیر است. همچنین جنبه عرفانی انسان کامل عاری از برهان نیست، به ویژه آنکه مراحل اولیه عرفان بر پایه برهان و علم عقلی بنا شده است. اما نکته قابل توجه این است که نتیجه بررسی انسان کامل از طریق این دو دیدگاه یکی است و آن قدرت تصرف انسان کامل بر جهان و به تعبیر اهل معرفت «تدور علیه أفلاک الوجود».
حسام خلعتبری
چکیده
الهام القاء چیزی در قلب، مخصوص است به این که از جانب خدا . . . (راغب، 1412ق: ماده لهم) یا با واسطه ملک مأمور باشد (قریشی، 1361: ج7ـ5، ماده لهم). منظور از وحی، کاربرد رسالی آن میباشد، یعنی ارتباط ویژه خداوند با پیامبران . . .. الهام در اصطلاح عرفانی نوعی اخبار و افاضه الهی برای انسان است که او را به انجام عمل فرامیخواند. تفاوت ماهوی الهام و وحی ...
بیشتر
الهام القاء چیزی در قلب، مخصوص است به این که از جانب خدا . . . (راغب، 1412ق: ماده لهم) یا با واسطه ملک مأمور باشد (قریشی، 1361: ج7ـ5، ماده لهم). منظور از وحی، کاربرد رسالی آن میباشد، یعنی ارتباط ویژه خداوند با پیامبران . . .. الهام در اصطلاح عرفانی نوعی اخبار و افاضه الهی برای انسان است که او را به انجام عمل فرامیخواند. تفاوت ماهوی الهام و وحی اولیاء مشخص نمیباشد، هر چند به نظر میرسد هر دو در ماورایی بودن مشترک هستند. از این رو الهام خاص که همان علم امام میباشد، از جهت ماهیت با وحی رسالی پیامبر تفاوتی ندارد، ولی با توجه به روایات، سزاوار نیست نام وحی بر آن نهاد. با توجه به برخی ویژگیهای وحی و الهام، تفاوتهایی قابل ذکر است که برخی از این جملهاند: وحی از خواص نبوت، الهام از خواص ولایت، روشن بودن منبع وحی برای پیامبر و . . . دریافتهای اولیاء الهی غیر معصوم، حتی معصوم فقط به بسط کمّی شریعت کمک میکند. از احادیث استفاد میشود که ائمه معصومین (ع) از نوعی علم برخوردار بودهاند و این قبیل علوم شبیه وحی بوده است که تحدیث و شاید الهام نام بردار باشد. علوم اولیاء (عرفا) نیز از منبع علم امامان و پیامبر تغذیه میشود و در رتبه علوم اولیاء معصوم نمیایستد، از اینرو هیچ عارف کاملی ادعای تجارب فربهتر از نبی و امام نخواهد داشت.
عنایت الله شریفی
چکیده
خانواده از نظر قرآن، نهادی است مقدس که همگان را برای تشکیل آن فراخوانده است و برای پایداری و استحکام هرچه بیشتر آن، تدابیری اندیشیده و دستورالعملهایی را تبیین کرده است. در این نوشتار، سعی بر آن است که عوامل استحکام و پایداری خانواده مورد بحث و بررسی قرار گیرد. رعایت اصول اخلاقی و ارزشها همانند پارسایی و دینداری، بهرهمندی از ...
بیشتر
خانواده از نظر قرآن، نهادی است مقدس که همگان را برای تشکیل آن فراخوانده است و برای پایداری و استحکام هرچه بیشتر آن، تدابیری اندیشیده و دستورالعملهایی را تبیین کرده است. در این نوشتار، سعی بر آن است که عوامل استحکام و پایداری خانواده مورد بحث و بررسی قرار گیرد. رعایت اصول اخلاقی و ارزشها همانند پارسایی و دینداری، بهرهمندی از فضایل اخلاقی، همتایی و تناسب و اصالت خانوادگی در انتخاب همسر، مودت و مهرورزی زن و شوهر نسبت به یکدیگر، مسؤولیتپذیری اعضای خانواده خصوصاً مواظبت و مراقبت در امور اعتقادی و اخلاقی، کنترل تمایلات جنسی وجهتدهی آن به نظام همسری، رعایت وظایف اخلاقی نسبت به یکدیگر، رعایت حقوق در میان اعضای خانواده، کاهش اختلافات خانوادگی و حل عاقلانه و عادلانه اختلافات از مهمترین عوامل استحکام و پایداری خانواده از منظر قرآن کریم است.
حمیدرضا بصیری؛ مریم گوهری؛ سیدمحمد اکرمی
چکیده
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است. بنابراین، تمام آیات قرآن، حتّی اشارات علمی گذرادر راستای رسیدن به همین هدف است. از جمله مطالب علمی قرآن و روایات، با هدف توجّه دادن به نشانههای توحید و معاد، اشاره به عوامل دخیل در باروری و تولیدمثل جنسی یا همان سلولهای جنسی نر و ماده است. در این جستار، که از نوع توصیفی ـ تحلیلی ...
بیشتر
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است. بنابراین، تمام آیات قرآن، حتّی اشارات علمی گذرادر راستای رسیدن به همین هدف است. از جمله مطالب علمی قرآن و روایات، با هدف توجّه دادن به نشانههای توحید و معاد، اشاره به عوامل دخیل در باروری و تولیدمثل جنسی یا همان سلولهای جنسی نر و ماده است. در این جستار، که از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و به روش مطالعة کتابخانهای سامان یافته، جویای نظر قرآن در باب عوامل باروری و پیدایش جنین یا سلولهای جنسی نر و ماده هستیم. در پی مطالعه و بررسی دستهای از آیات، این نتیجه بهدست آمد که لفظ «ماء» به طور مطلق و یا با بیان ویژگی خاص، لفظ «منی» و مشتقّات آن و لفظ «سلاله» ناظر بر سلولهای جنسی (اسپرم و تخمک) بوده، ولی واژة «نطفه»، مطلقاً در برخی آیات ناظر بر سلولهای جنسی است و در برخی دیگر، بر تخمک لقاحیافته (سلول تخم) دلالت دارد. کاربرد این واژه در قرآن با بیان ویژگی خاص، در مواردی مؤیّد سلول جنسی نر و در موارد دیگر، بیانگر سلول تخم حاصل از لقاح اسپرم و تخمک میباشد. همچنین، از برخی آیات، نکات دقیق علمی مربوط به گامتها قابل استنباط است.
مرتضی سمنون مهدوی؛ سمیه امینی کاظمی
چکیده
بنا بر گزارش ادیان ابراهیمی، خداوند با پیامبران خود سخن گفتهاست و نیز پیامبران با او سخن گفتهاند. در برخی کتب مقدس این ادیان، گفتگوهای خداوند و انبیا آمدهاست. از جملة این کتب، قرآن و عهد عتیق میباشند. سخنان و گفتگوهایی که بین خداوند و پیامبران در دو کتاب قرآن کریم و عهد عتیق نقل شدهاست، چه شباهتها وتفاوتهایی دارد؟ بررسی ...
بیشتر
بنا بر گزارش ادیان ابراهیمی، خداوند با پیامبران خود سخن گفتهاست و نیز پیامبران با او سخن گفتهاند. در برخی کتب مقدس این ادیان، گفتگوهای خداوند و انبیا آمدهاست. از جملة این کتب، قرآن و عهد عتیق میباشند. سخنان و گفتگوهایی که بین خداوند و پیامبران در دو کتاب قرآن کریم و عهد عتیق نقل شدهاست، چه شباهتها وتفاوتهایی دارد؟ بررسی وجوه اشتراک و اختلاف آنها حاصل تلاشی است که در این مقاله بدان پرداختهایم. پرداختن به مباحث مقایسهای بین دو متن مقدس میتواند به شناخت بهتر دو دین و ایجاد راة برای گفتگوی ادیان و تقریب بین آنها منجر گردد. مکالماتی از خداوند و انبیا (آدم، نوح، ابراهیم ، لوط و موسی(ع)) در این کتب آمدهاست که در برخی وجوه مشابه و در برخی وجوه غیرمشابه میباشند. مکالمات خداوند و این پیامبران در قرآن و عهد عتیق بسیار متفاوت است؛ زیرا هر یک از مکالمات که بررسی میگردد، در سیاق آیات همان کتاب بررسی خواهد شد. حتی اگر آیهای در قرآن و یا عهد عتیق وجود داشته باشد که محتوای آن شبیه یکدیگر باشند، با توجه به سیاق آیاتی که در آن واقع شدهاست، معنای متفاوتی پیدا خواهد کرد. در بسیاری از آیات قرآن و عهد عتیق که مکالمات خداوند و پیامبران در آنها وجود دارد، اهداف قرآن و کتاب مقدس در آنها دیده میشود. قرآن کتابی است که ادعا دارد برای هدایت تمام بشر نازل شدهاست، در مکالمات پیامبران نیز چنین چیزی دیده میشود. عهد عتیق نیز تاریخ قوم بنیاسرائیل را بیان میدارد و کتابی است مخصوص قوم بنیاسرائیل و مکالمات بیشتر پیامبران نیز در این زمینه دیده میشود.از این رو، اسلام دینی است که ادعای جهانی شدن دارد و یهودیت، دینی قومیمحور میباشد.
فرامرز سهرابی
چکیده
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خوردهاست و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالشبرانگیز محسوب میشود. ساختار هوش معنوی، جنبههای ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روانشناسی، زیستشناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان میکند. ...
بیشتر
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خوردهاست و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالشبرانگیز محسوب میشود. ساختار هوش معنوی، جنبههای ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روانشناسی، زیستشناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان میکند. هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی روانشناختی هوش معنوی و جستجو، شناسایی و تبیین مصادیق مفهوم هوش معنوی در قرآن و روایات است. برای رسیدن به هدف تحقیق، با استفاده از روش اسنادی و تحلیل محتوا، آیات قرآن کریم و روایات متناسب با هوش معنوی مورد مطالعه، بررسی و تحلیل قرار گرفت. در بررسی آیات قرآن کریم و روایات از پیامبر اسلام(ص)، امامان معصوم(ع) و سایر متون اسلامی، مطالب و مفاهیمی را میتوان پیدا کرد که گویای مفهوم هوش معنوی و یا بُعدی از ابعاد آن است. نتایج پژوهش نشان داد که در آیات قرآن و متون اسلامی مفاهیمی همچون «عقل قدسی»، «عقل نوری»، «عقل رحمانی»، «لُب»، «نهیه»، «حجر»، «فراست»، «حجی»، «حکمت»، «فطنت» و «کیاست» را میتوان معادل و مترادف با مفهوم هوش معنوی دانست. تحقیقات آینده با کاربست روشهای متفاوت تحقیق، ابعاد دیگری از مصادیق هوش معنوی را از منظر اسلام روشنتر خواهد کرد.
محمد (خداخواست) عرب صالحی
چکیده
یکی از مسائل بنیادی در علوم قرآنکه بهویژه در مباحث اخیر این حوزه بسیار تأثیرگذار و موردبحث واقع شده مسئله وجود پیشین قرآن قبل از نزول تدریجی در ظرف خاص خود است؛ حال چه بهعنوان یکی از واقعیات عالم در لوح محفوظ موجود بوده و ازآنجا بهصورت تدریجی بر پیامبر نازل شده و یا اینکه از همان اوایل اوان بعثت بهصورت دفعی در شب قدر از لوح ...
بیشتر
یکی از مسائل بنیادی در علوم قرآنکه بهویژه در مباحث اخیر این حوزه بسیار تأثیرگذار و موردبحث واقع شده مسئله وجود پیشین قرآن قبل از نزول تدریجی در ظرف خاص خود است؛ حال چه بهعنوان یکی از واقعیات عالم در لوح محفوظ موجود بوده و ازآنجا بهصورت تدریجی بر پیامبر نازل شده و یا اینکه از همان اوایل اوان بعثت بهصورت دفعی در شب قدر از لوح محفوظ تا بیتالمعمور یا ازآنجا بر پیامبر نازل شده باشد؛ در این میان اما کسانی که قرآن را زائیده دیالوگ با واقعیتهای عینی زمان نزول میدانند گاه بالصراحه منکر وجود پیشین قرآن شده و چنانچه صراحتی هم نباشد لازمه قطعی دیدگاه آنان انکار وجود پیشین و هم نزول دفعی قرآن است. این نظر میتواند منشأ مباحث و حتی اشکالات فراوانی نسبت به جاودانگی و جهانشمولی قرآن باشد و چهبسا مؤید یا حتی بنا بر برخی قرائتها منتج نظریه تاریخمندی قرآن گردد؛ مقاله حاضر پس از پیگیری روش اثبات وجود پیشین قرآن در پی اثبات وجود پیشین قرآن بر حوادث زمان نزول و تبیین نحوه آن وجود است؛ همچنین اشکالات واردشده بر این دیدگاه مطرح و به نحو مستدل پاسخ داده خواهد شد.
امان اله ناصری کریموند؛ مینا شمخی؛ عباس مصلایی پور یزدی؛ قاسم بستانی
چکیده
نظرات عالمه طباطبایی بازتاب وسیع و تأثیر چشمگیری بر آثار قرآنی معاصر شیعه داشته است. البته مفسران معاصر شیعی عالوه بر بهرهگیری گسترده از نظرات مؤلف المیزان، در موارد قابل توجهی نیز آرای ایشان را مورد بررسی و نقد قرار دادهاند. پژوهش پیشرو که با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانهای انجام شده، با مطالعهی آثار تفسیری ...
بیشتر
نظرات عالمه طباطبایی بازتاب وسیع و تأثیر چشمگیری بر آثار قرآنی معاصر شیعه داشته است. البته مفسران معاصر شیعی عالوه بر بهرهگیری گسترده از نظرات مؤلف المیزان، در موارد قابل توجهی نیز آرای ایشان را مورد بررسی و نقد قرار دادهاند. پژوهش پیشرو که با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانهای انجام شده، با مطالعهی آثار تفسیری معاصر، بهکشف و استخراج ادلهی مفسران در نقد آرایمؤلف المیزان)پیرامون آیات سورهی بقره( و ارزیابی آنها میپردازد. برخی از مفسران در مواردی نظیر: چیستی حروف مقطعه، کشف معانی واژگان قرآنی، تعیین مصادیق واژگان و عبارات قرآنی، تبیین مفهوم و مفاد آیات به نقد نظرات عالمه پرداختهاند. مهمترین دالیل مورد استناد ناقدان عبارتنداز: مبهم خواندن، خالف واقع دانستن، ناسازگاری با منابع قرآنی و روایی، ضعیف و نامعتبر دانستن، ناصواب و قابل اثبات نبودن، مغایرت با مفهوم آیات، ناسازگاری با ادلّه و آیات قرآنی، عدم داللت آیه بر تفسیر و... پس از این مقاله مستخرج از رساله ی دکتری دانشجو میباشد. amannaseri@gmail.com :مسئول نویسنده 03 | فصلنامه علمی پژوهشنامه معارف قرآنی | سال سیزدهم |شماره 94 | تابستان 0930بررسی و سنجش آرای ناقدان، حاصل پژوهش چنین بیان میشود که اغلب این نقدها نامعتبر بوده و با آسیبها و اشکاالت اساسی مواجه است. البته در موارد معدودی نیز نظرات ناقدان صحیح و معتبر بوده و ضعف دیدگاههای عالمه پذیرفته میشود.
سید حسین حسینی کارنامی؛ فهیمه گلپایگانی
چکیده
در راستای تقابل با چالشهای قرون اخیر در ارتباط با قرآن کریم و پندارهای مغرضانة برخی مستشرقان مبنی بر ناکارآمدی آیات قرآن در عصر حاضر، دانشمندان حوزة علوم قرآن به دفاع از ساحت قرآن کریم برخاستهاند و بحث اعجاز علمی قرآن را مطرح ساختهاند. از جمله آیات مرتبط با این مضمون، آیة معروف به «دحوالأرض» است:Pوَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ ...
بیشتر
در راستای تقابل با چالشهای قرون اخیر در ارتباط با قرآن کریم و پندارهای مغرضانة برخی مستشرقان مبنی بر ناکارآمدی آیات قرآن در عصر حاضر، دانشمندان حوزة علوم قرآن به دفاع از ساحت قرآن کریم برخاستهاند و بحث اعجاز علمی قرآن را مطرح ساختهاند. از جمله آیات مرتبط با این مضمون، آیة معروف به «دحوالأرض» است:Pوَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَئهَاO (النازعات/ 30). پژوهش حاضر که مبتنی بر بررسیهای کتابخانهای و روش توصیفی ـ تحلیلی است، بیانگر سه شگفتی علمی قرآن دربارة زمین است که عبارتند از: «چگونگی آفرینش اولیه، حرکت و کُروی بودن زمین». بدین ترتیب، علاوه بر آنکه فحوای آیه دلالت بر نظریهای متضمن پرتاب زمین از خورشید، حرکت دورانی و انتقالی و نیز شکل کُروی زمین دارد، مبین شگفتیهای ادبی ـ بلاغی قرآن در استخدام واژة «دحو» و نیز بیانگر اشاراتی از قرآن است که حقایق آن بر علم سبقت گرفتهاست.
محمّدحسین مردانی نوکنده
چکیده
از شرایط مهمّ توفیق در هر کار، بهویژه امر خطیر تربیت، اتّخاذ روشها و شیوههایی است که فرد را در رسیدن به هدف و در پیمودن راه کمال یاری بخشد. مهمترین تعلیم و اساسیترین بینشی که اسلام میخواهد به انسان ارائه دهد، بینش توحیدی است. قرآن میخواهد انسان را با خدا آشنا کند و دربارة خدا به انسان معرفت بدهد. در قرآن کریم حکایتها و داستانهای ...
بیشتر
از شرایط مهمّ توفیق در هر کار، بهویژه امر خطیر تربیت، اتّخاذ روشها و شیوههایی است که فرد را در رسیدن به هدف و در پیمودن راه کمال یاری بخشد. مهمترین تعلیم و اساسیترین بینشی که اسلام میخواهد به انسان ارائه دهد، بینش توحیدی است. قرآن میخواهد انسان را با خدا آشنا کند و دربارة خدا به انسان معرفت بدهد. در قرآن کریم حکایتها و داستانهای تربیتی فراوانی وجود داردکه در صدد ارائة بینش و جهانبینی متعالی به انسان میباشد. سؤال اصلی در این تحقیق آن است که حکایات و داستانهای تربیتی قرآن، چگونه به انسان در ارائة بینش صحیح و جهانبینی متعالی یاری میرساند؟ هدف اصلی، ارائة بینش و اعطای جهانبینی متعالی به انسان از طریق نتایج و دستاوردهای حکایات تربیتی مستخرج از قرآن میباشد. نتایج اصلی که از مقاله قابل استخراج است، عبارتند از: قرآن کریم در تلاش است تا با ارائة بینشی صحیح نسبت به حقایق جهان هستی، حجابهای غفلت را از دیدگان انسان بزداید. همچنین تغییر بینشها و نگرشهای نادرست و جایگزینی باورها و ایدههای صحیح، دستاورد دیگر حکایات قرآنی میباشد. در نهایت، ارائة بینش صحیح از طریق مواجه کردن آدمیبا واقعیّتها و ارائة بینش به شکل عملی باعث میگردد که افق دید انسان در جریان عمل (دستاورد عملی) تغییر یابد و به حقیقت رهنمون گردد.
نعیم عموری؛ مسعود باوان پوری
چکیده
اراده به معنای خواستن، محبّت، طلب و امر و دستور آمده است. در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیار را میدهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به این اعمال در روز قیامت باشد. اراده در ...
بیشتر
اراده به معنای خواستن، محبّت، طلب و امر و دستور آمده است. در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیار را میدهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به این اعمال در روز قیامت باشد. اراده در مواضع خیر و شر به کار میرود که ارادة خیر شامل ارادة اصلاح و تغییر، نصحیت، تلاش برای آخرت، شیردهی مادر و خویشتنداری (شکیبایی) میگردد و نیز ارادة شر شامل اموری مانند ارادة گمراهی، نیرنگ و فریب، خیانت، فجور، قتل و جبروت، فرار از امر واجب، کفر و الحاد و ولایت کافران میشود. مقالة حاضر میکوشد با بررسی متن قرآن کریم و با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوة کتابخانهای، انواع اراده را در قرآن کریم با ذکر مثالهایی دربارة هر یک، مورد تبیین و بررسی قرار دهد.
عبدالرّضا زاهدی؛ مهیار خانی مقدّم؛ عماد صادقی
چکیده
پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی و بر اساس آموزههای فرهنگ وحیانی ـ اسلامی، به ارائة راهبرد و برخی از راهکارهای مصداقی در راستای پیشگیری از رشوهپذیری ـ به عنوان یکی از آسیبهای جامعة اسلامی ـ پرداخته است. مقدّمات آن شامل تأمّلی در سه شاخصة «هدایت»، «حکمت» و «رضایت» و عنایت بر «عرصههای برجستة نظام هدایت انسان» ...
بیشتر
پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی و بر اساس آموزههای فرهنگ وحیانی ـ اسلامی، به ارائة راهبرد و برخی از راهکارهای مصداقی در راستای پیشگیری از رشوهپذیری ـ به عنوان یکی از آسیبهای جامعة اسلامی ـ پرداخته است. مقدّمات آن شامل تأمّلی در سه شاخصة «هدایت»، «حکمت» و «رضایت» و عنایت بر «عرصههای برجستة نظام هدایت انسان» (خودیابی، خودآگاهی، خودبانی و خودآیی) است. بر اساس راهبرد پیشنهادی، فرد در عرصة «خودآگاهی»، چهار نکته را به عنوان باورهای بنیادین در نگرش، گرایش و کُنشِ خود در رابطه با مسئلة رشوه دانسته است و در عرصة «خودبانی» بر آن اهتمام خواهد داشت: 1ـ برطرف کردن نیازهای سایر افراد در چارچوب قوانین الهی، نعمتی از جانب خداوند و دارای آثار نیکی در دنیا و آخرت است. 2ـ در عالم هستی، کسب رزق و روزی دارای قوانین مشخّص است و در این مهم، نقش تعیینکنندة امور معنوی، افزونتر است. 3ـ رشوه بر اساس دلایل شرعی و عقلی موجب پیدایش تبعیض، بیعدالتی و بیاعتمادی به حکومت اسلامی میشود. 4ـ مال و منفعتی که از طریق رشوه به دست میآید. از آنجا که تخلّف از قوانین الهی برای کسب روزی و برخلاف رضایت الهی است، در مسیری نامطلوب و نامشروع هزینه خواهد شد.
حمید نگارش
چکیده
این مقاله، نگارنده می کوشد منشا خداپرستی و خداشناسی را فطرت دل بیان کند. به این معنی که در نهاد آدمی گرایشی خاص نهفته است که او را به شنیدن پیام حق دعوت می کند و از درون او را متوجه مبدا خویش می گرداند. با این نگرش فطرت یکی از ارکان انسان شناسی دینی است که در تشریح دیدگاه های دین در باب خداگرایی، خداپرستی، دین شناسی، انسان شناسی و ... به ...
بیشتر
این مقاله، نگارنده می کوشد منشا خداپرستی و خداشناسی را فطرت دل بیان کند. به این معنی که در نهاد آدمی گرایشی خاص نهفته است که او را به شنیدن پیام حق دعوت می کند و از درون او را متوجه مبدا خویش می گرداند. با این نگرش فطرت یکی از ارکان انسان شناسی دینی است که در تشریح دیدگاه های دین در باب خداگرایی، خداپرستی، دین شناسی، انسان شناسی و ... به کار می رود. تبیین واژه فطرت، ویژگی ها و گرایش های فطری در همین راستا مطرح گردیده است.
حمیدرضا بصیری؛ شهربانو کندی
چکیده
آیه به شیء نمایان و قابل مشاهده اطلاق میگردد که با ظهور خود و به نسبت علم و ادراک انسان، برای او حامل پیام و نشانی برای مقصدی مشخّص میباشد و توجّه انسان را به سویی خاص جهت میدهد و معطوف مینماید. خداوند متعال آیات آفاقی و انفُسی را به فرد نشان میدهد و در نتیجة آن تجلّی، می تواند فهمی برای فرد اتّفاق بیفتد که منجر به درک حقّانیّت ...
بیشتر
آیه به شیء نمایان و قابل مشاهده اطلاق میگردد که با ظهور خود و به نسبت علم و ادراک انسان، برای او حامل پیام و نشانی برای مقصدی مشخّص میباشد و توجّه انسان را به سویی خاص جهت میدهد و معطوف مینماید. خداوند متعال آیات آفاقی و انفُسی را به فرد نشان میدهد و در نتیجة آن تجلّی، می تواند فهمی برای فرد اتّفاق بیفتد که منجر به درک حقّانیّت آیات میشود. از بین حواس، مشاهده و رؤیت از اهمیّت خاصّی برخوردار است. برای بهره بردن از آیات الهی نیز میتوان از مُدِلهای مختلف مشاهده استفاده کرد. در این مقاله، ضمن بررسی مفهومی آیه و مشاهده و بیان اهمیّت آن دو، به مُدِل های مختلف مشاهده از جمله؛ نگاه به موضوعات و آیات طبیعی با مشاهدة ارتباط آنها با انسان، وسعت دادن مشاهدات آیات طبیعی به قصد و انگیزة ابراز توحید خالص (لا إله إلا الله)، ارتباط برقرار کردن با پدیدههای طبیعی، با شعور دانستن آنها و درس گرفتن از نحوة رفتار آنها در برابر مدبّر یگانه، مشاهدة اشیاء از جهت وابستگی آنها به پروردگار، مشاهده با جهت فهم حکمت و عاقبتی در موضوع، مشاهدة کُل به جز برای کشف روابط جدید و مورد نیاز، پرداخته خواهد شد.
کاووس روحیبرندق؛ محسن فریادرس؛ خدیجه فریادرس
چکیده
ترجمة قرآن یکی از مسائل نو در حوزة قرآنپژوهی است که در سدة کنونی بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. این نهضت، با وجود نقاط قوّت فراوان، نقاط ضعفی نیز دارد. یکی از این نقاط ضعف، در معادلیابی آیة Pقَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَن یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًىO دیده میشود. این مقاله با روش تحلیلیـ توصیفی ترجمههای معاصر مشهور ...
بیشتر
ترجمة قرآن یکی از مسائل نو در حوزة قرآنپژوهی است که در سدة کنونی بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. این نهضت، با وجود نقاط قوّت فراوان، نقاط ضعفی نیز دارد. یکی از این نقاط ضعف، در معادلیابی آیة Pقَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَن یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًىO دیده میشود. این مقاله با روش تحلیلیـ توصیفی ترجمههای معاصر مشهور قرآن (شامل ترجمههای فارسی: آیتی، الهی قمشهای، رضایی، صفّارزاده، صفوی، فولادوند، کاویانپور، گرمارودی، مجتبوی، مشکینی، مصباحزاده، معزّی و مکارم، از ترجمههای انگلیسی، پیکتال و صفّارزاده و از ترجمههای آمریکایی، ترجمة شاکر) از این آیه را با دقّت شایانی مورد بررسی قرار داده است و به این نتیجه رسیده که نزدیکترین ترجمه به ترجمة صحیح این آیه، ترجمة مشکینی و بهترین روش ترجمه نیز ترجمة تفسیری است.
محمد عرب صالحی؛ فریده پیشوایی
چکیده
هدف این مقاله تحلیل و نقد هستیشناسی عقل در آراء«تفکیکیان متاخر» یعنی پیروان کنونی این جریان فکری و تبیین کاستیهای کاربست آن در فهم قرآن است و این موضوع را در آراء قرآنی مرحومان ملکیمیانجی،تهرانی،حکیمی وآیتالله سیدان بررسی کرده است. نتایج این مطالعه که به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانهای است، نشان میدهد ...
بیشتر
هدف این مقاله تحلیل و نقد هستیشناسی عقل در آراء«تفکیکیان متاخر» یعنی پیروان کنونی این جریان فکری و تبیین کاستیهای کاربست آن در فهم قرآن است و این موضوع را در آراء قرآنی مرحومان ملکیمیانجی،تهرانی،حکیمی وآیتالله سیدان بررسی کرده است. نتایج این مطالعه که به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانهای است، نشان میدهد تفکیکیان متاخر، ضمن مخالفت سرسختانه با عقلِ فلسفی به معنای خاص آن، عقلِ مورد پذیرش خود را با عناوین متمایزی همچون عقل فطری(عقل انواری)، خودبنیاد دینی و ضروری معرفی میکنند تا تفاوت آن را با عقل فلسفی نشان دهند، اما در واقع امر، عقل مطلوب ایشان، همان عقل تحلیلگر یا عقل مدرک بدیهیات است و در قالب قضایای منطقی، ارجاع عمومات و مطلقات به مخصصات و مقیدات و فهم قرآن با قرائن متصله و منفصله ظهور یافته است. نیز این فرضیه ثابت میشود که گرچه تفکیکیان متاخر نسبت به پیشینیان خود تا حدودی به عقل بهاء دادهاند، اما این کارکرد باز هم حداقلی است و تنها در محدوده اثبات اصل برخی عقاید، درک حرمت، وجوب، حسن و قبح برخی امورکارآیی دارد. حاصل اینکه این جریان فکری، مبتنی بر تفکیک ازپیشساخته خود در بین منابع تفسیر، دست عقل فلسفی را از دایره فهم و درک معانی عمیق قرآن کوتاه و نوعا به سطوح ظاهری معنای آیات اکتفاءکرده است. مقایسه نظرگاه قرآنی ایشان با تفاسیر عقلگرا شاهد این مدعاست.
زهره بابااحمدی میلانی؛ حسن رضایی هفتادر
چکیده
فسیر معالم التنزیل فی التفسیر و التأویل اثر بغوی، خلاصهشدهی تفسیر الکشف و البیان عن تفسیر القرآن از ثعلبى است. ابنتیمیه از علمای اهلسنت، تفسیر بغوی را ستوده است، وجه ستودن تفسیر بغوی از میان تفاسیر زمخشری، قرطبی و.. از میان تفاسیر اهل سنت دو مطلب بود، دوری از: 1. احادیث بدعتآمیز 2. احادیث جعلی و ضعیف. در مقابل، تفسیر ثعلبی را نکوهش ...
بیشتر
فسیر معالم التنزیل فی التفسیر و التأویل اثر بغوی، خلاصهشدهی تفسیر الکشف و البیان عن تفسیر القرآن از ثعلبى است. ابنتیمیه از علمای اهلسنت، تفسیر بغوی را ستوده است، وجه ستودن تفسیر بغوی از میان تفاسیر زمخشری، قرطبی و.. از میان تفاسیر اهل سنت دو مطلب بود، دوری از: 1. احادیث بدعتآمیز 2. احادیث جعلی و ضعیف. در مقابل، تفسیر ثعلبی را نکوهش کرده و ثعلبی را در شمار افرادی میداند که قادر به تشخیص حدیث صحیح از سقیم نبوده، و احادیث ضعیف و جعلی را بیان کرده است. سوال اصلی پژوهش این است که چرا با اینکه بغوی تفسیر ثعلبی را خلاصه کرده، از دید ابنتیمیه تفسیر بغوی ستوده است، ولی تفسیر ثعلبی قابل نقد میباشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که بغوی برخی از نقلهای ثعلبی (بیشتر احادیث فضایل اهلبیت) را حذف کرده و مهمترین علت نقد ابنتیمیه، ناظر به روایات فضایلی است که ثعلبی بیان کرده است. همچنین، از این جهت که شیعه از باب جدال احسن به تفسیر ثعلبی استناد کرده، تعبیرات سختی را در مورد ثعلبی به کار برده است. در این پژوهش، با روش کتابخانهای در گردآوریِ مطالب، شیوۀ اسنادی در نقل دیدگاهها و روش توصیفی-تحلیلی در بررسی دادهها، به سوال اصلی پژوهش پاسخ خواهیم داد.