کاوس روحی برندق؛ لیلا مرادی
چکیده
وهّابیّت در موضوعات گوناگون دیدگاه‌های ویژه‌ای جدا از سایر مذاهب و فرقه‌های اسلامی دارد. یکی از باورهای خاصّ این فرقه، اختلاف در تبیین مسائل مرتبط با امامت و اولیای الهی است که با تکیه بر مبانی خاص در تعریف شرک و مصادیق آن شکل گرفته است. وهّابیّت با نفی نظام علّی و معلولی، واسطة فیض بودن ائمّة اطهار(ع) را انکار می‌کنند و در نتیجه، ...
بیشتر
وهّابیّت در موضوعات گوناگون دیدگاه‌های ویژه‌ای جدا از سایر مذاهب و فرقه‌های اسلامی دارد. یکی از باورهای خاصّ این فرقه، اختلاف در تبیین مسائل مرتبط با امامت و اولیای الهی است که با تکیه بر مبانی خاص در تعریف شرک و مصادیق آن شکل گرفته است. وهّابیّت با نفی نظام علّی و معلولی، واسطة فیض بودن ائمّة اطهار(ع) را انکار می‌کنند و در نتیجه، مواردی مانند تبرّک و توسّل به ائمّه(ع) و شفاعتخواهی از ایشان را شرک و زیارت قبور آنان را بدعت میدانند. این مقاله با هدف نشان دادن انحراف بنیادین این فرقه در تحلیل مسئلة شرک، با تأکید بر دیدگاه‌های علاّمه طباطبائی(ره) به نقد آن پرداخته است و به این نتیجه رسیده که اندیشههای سُست غیرعقلانی وهّابیّت موجب شده است که علمای مدافع این فرقه، تعریف نادرستی از مصادیق شرک و توسعه در دامنة آن ارائه دهند. با رجوع به آراء و دیدگاه‌های علاّمه طباطبائی در تفسیر المیزان بهآسانی می‌توان به باورهای نادرست وهّابیّون در باب مصادیق آگاهی پیدا کرد و بسیاری از اعمال صحیح، مانند تبرّک و توسّل به انبیا و اولیای الهی، درخواست شفاعت از آنان، زیارت قبور آنان و سوگند یاد کردن به غیر خدا را از محدودة شرک خارج نمود.
قرآن و معارف قرآنی
روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل می‌شود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت ...
بیشتر
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل می‌شود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت اعتبار با تحریف قرآن در کلام آخوند محمدکاظم خراسانی(متوفی 1329ق) فقیه و اصولی صاحب کتاب کفایه‌الأصول، از جمله این موارد است که منجر به ایجاد شائبه شده لذا پرداختن به آن و بازخوانی و تحلیل دیدگاه این اندیشمند شیعی در مسأله تحریف‌پذیری قرآن را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌سازد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی رویکرد کلی عقل‌گرایانۀ آخوند خراسانی و مبانی او در بیان حجیّت ظواهر کتاب معرفی و وجوه استدلال آخوند در باب روایات تحریف‌نما شناسانده شده است. یافته‌های مقاله حکایت از سوء برداشت منتقدین از دیدگاه آخوند خراسانی نسبت به روایات تحریف‌نما دارد و این در حالی است که مرحوم آخوند انگارۀ تحریف قرآن را کاملاً بی‌اعتبار می‌داند. وی در بیان حجیت ظواهر الفاظ قرآن، با طرح فرض محتمَل بر تحریف به نقصان، آنرا صرفاً نوعی علم اجمالیِ غیر منجِّز و نیز فاقد معزِّریت می‌داند که اساساً حجت نبوده و طبعاً لطمه‌ای نیز به سلامت اعتبار ظواهر قرآن وارد نمی‌سازد. بر این اساس، بحث آخوند ارتباطی با پذیش اعتبار روایات تحریف‌نما نداشته و اینگونه وجود دلیل عقلی بر این مسأله را طرح و رد می‌سازد. اعتقاد به اصل عدم تحریف قرآن کریم در میان شیعه بویژه مرحوم آخوند خراسانی غیر قابل انکار است.
سعدی مویدی؛ عنایت الله شریفی
چکیده
نوشتة حاضر پیرامون دو محور «حکمت» و «جمال» و نسبت آن دو با یکدیگر در قرآن فراهم آمده است. حضور مکرّر در قرآن دو واژة مذکور، جایگاه آنها را تصدیق می‌کند و همین تکرار و تأکید از وجوه مختلف و طیّ آیات عدیده، بررسی هر یک از این دو واژه را ضروری می‌کند. امّا علی‌رغم اهتمام قرآن‌پژوهان، آنچه مغفول مانده، نسبت بین این دو واژه است ...
بیشتر
نوشتة حاضر پیرامون دو محور «حکمت» و «جمال» و نسبت آن دو با یکدیگر در قرآن فراهم آمده است. حضور مکرّر در قرآن دو واژة مذکور، جایگاه آنها را تصدیق می‌کند و همین تکرار و تأکید از وجوه مختلف و طیّ آیات عدیده، بررسی هر یک از این دو واژه را ضروری می‌کند. امّا علی‌رغم اهتمام قرآن‌پژوهان، آنچه مغفول مانده، نسبت بین این دو واژه است که در این مقام با تأمّل و تدبّر عمیقتر در قرآن به این معجزة عمیق قرآنی دست یابیم. در منظومة فکری قرآن، حکمت و جمال نه تنها دو سیّارة دور افتاده از هم نیستند، بلکه به طور وثیقی به یکدیگر مربوط و وابستهاند. هنر قرآن در این است که در ساختار خللناپذیر خود معنایی شگرف و معجزهآسایی عرضه میدارد که در بسیاری اوقات، از نگاه سطحی دور میماند و هنرمند کسی است که به کشف چنان روابط پنهان و ناملموسی نائل آید. از این رو، برای دستیابی به چنین هدفی با مراجعه به قاموسها، معنای لغوی هر یک را به دست آوردیم و آنگاه بر بنیاد تفاسیر معتبر، بهترین معنا را مشخّص کردیم و در نهایت، از نسبت شگرف بین آن دو که در کلام وحی به خوبی یادآوری شده، پرده برداشتیم.
نبی الله صدری فر؛ محمد رضا ضمیری؛ محمد مولوی
چکیده
به «سنت تغییر» در آیة P... إِنَّ اللَّهَ لا یغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ...O اشاره شده‌است و در دوران معاصر، همواره مورد توجه مفسران اجتماعی نیز بوده‌است. این نوشتار بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن تبیین دقیق «سنت تغییر» بر اساس آیة 11 سورة رعد، به مقایسة دیدگاه مفسران اجتماعی بپردازد. ...
بیشتر
به «سنت تغییر» در آیة P... إِنَّ اللَّهَ لا یغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ...O اشاره شده‌است و در دوران معاصر، همواره مورد توجه مفسران اجتماعی نیز بوده‌است. این نوشتار بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن تبیین دقیق «سنت تغییر» بر اساس آیة 11 سورة رعد، به مقایسة دیدگاه مفسران اجتماعی بپردازد. بررسی دیدگاه‌ها نشان می‌دهد تعریف و تبیین دقیق «سنت تغییر» مبتنی بر تفسیری است که دربارة «ما»ی موصوله ارائه می‌شود. در این زمینه، دو دیدگاه هست: اول آنکه «ما»ی موصولة اول به «نعمت» و «ما»ی موصولة دوم به «معاصی» بازمی‌گردد. در نتیجه، سنت تغییر، «تبدیل از وضعیت مطلوب به نامطلوب» معنا می‌شود. در دیدگاه دوم، «ما»ی موصولة اول به «نعمت و نقمت» و «ما»ی موصولة دوم به «معاصی و بازگشت از معاصی» معنا می‌شود. در نتیجه، سنت تغییر به «تبدیل از وضعیت مطلوب به نامطلوب و برعکس» معنا می‌گردد. از این رو، در تبیین آیه، گروه اول این آیه را با آیة 53 انفال قید زده‌اند و معنای خاصی ارائه داده‌اند، ولی گروه دوم معنای عام و فراسیاقی از آیه ارائه داده‌اند. نتایج نشان می‌دهد دیدگاه و رویکرد دوم دقیق‌تر است؛ زیرا در برداشت فراسیاقی از آیه، ثمرات مهمی دریافتنی است؛ از جمله: کشف قوانین اجتماعی از قرآن، طرح سؤال و ارائة پاسخ‌های قرآنی، ارجاع جامعه به خویش به سبب ناملایمات اجتماعی و مشاهدة نمونه‌های عملی.
سید محمود طیب حسینی؛ عباس رحیملو
چکیده
آیه 12 سوره طلاق، زمین را همانند هفت آسمان شمرده است. مسئله اصلی این جستار، آن است که نسبت همانند دانستن زمین با هفت آسمان در انتقال پیام آیه به مخاطبان چیست؟ برای تحلیل گفتمان قرآن از همانندی زمین و هفت آسمان، نیاز است وجه شباهت را در این آیه دریافت. قرآن‌پژوهان در تبیین وجه شباهت زمین با هفت آسمان، دیدگاه‌های گوناگونی را بیان کرده‌اند؛ ...
بیشتر
آیه 12 سوره طلاق، زمین را همانند هفت آسمان شمرده است. مسئله اصلی این جستار، آن است که نسبت همانند دانستن زمین با هفت آسمان در انتقال پیام آیه به مخاطبان چیست؟ برای تحلیل گفتمان قرآن از همانندی زمین و هفت آسمان، نیاز است وجه شباهت را در این آیه دریافت. قرآن‌پژوهان در تبیین وجه شباهت زمین با هفت آسمان، دیدگاه‌های گوناگونی را بیان کرده‌اند؛ امّا این دیدگاه‌ها از نظرگاههای مختلف، به ویژه از منظر ساختار متن، با چالشهایی روبرو است. از این رو در این نوشتار، با نگاهی نو به نشانههای درونمتنی آیه، وجه شباهت زمین با هفت آسمان تبیین شد. با واکاوی ساختار آیه نشان داده شد این آیه تاکید می‌کند که زمین، نه در وجوهی مانند هفت عدد بودن، بلکه در ویژگیِ تحت ربوبیت پیوسته خداوند بودن، شباهت کامل به هفت آسمان دارد. در مجموع به دست آمد این تاکید بر حضور پیوسته خداوند در تدبیر زمین، در برابر باورهای مخاطبان عصر نزول در بارة رابطه خداوند با زمین بوده است. از سویی این تاکید بر ربوبیت خداوند بر زمین، پشتیبان نظریِ دستورهای شرعی سوره طلاق برای امتثال این تکالیف است.
محمد کاوه
چکیده
حکومت الهی یکی از نعمات خداوند است که موجب تنظیم بهتر روابط انسان، هدایت و در نهایت سعادت او می‌گردد. قرآن مجید و عهدین هر دو از حکومت سیلمان سخن گفته‌اند. با توجه به جایگاه بنیانهای هستی‌شناختی حکومت به عنوان مبنای بنای حکومت، سؤال پژوهش حاضر این است: بنیانهای هستی‌شناختی حکومت سلیمان در قرآن و عهدین چیست؟ اهمیت موضوع به تاثیرگذاری ...
بیشتر
حکومت الهی یکی از نعمات خداوند است که موجب تنظیم بهتر روابط انسان، هدایت و در نهایت سعادت او می‌گردد. قرآن مجید و عهدین هر دو از حکومت سیلمان سخن گفته‌اند. با توجه به جایگاه بنیانهای هستی‌شناختی حکومت به عنوان مبنای بنای حکومت، سؤال پژوهش حاضر این است: بنیانهای هستی‌شناختی حکومت سلیمان در قرآن و عهدین چیست؟ اهمیت موضوع به تاثیرگذاری مستقیم بنیانهای هستی‌شناختی حکومت در شکل و ساختار حکومت، رفتار حاکم با مردم و مردم با همدیگر دارد. برای پاسخ سؤال پژوهش، به روش توصیفی بنیانهای هر دو کتاب بیان، مقایسه و تحلیل گردیدهاست. یافته‌های حاکیست تفاوت بنیانها در دو کتاب، در بخش عالمغیب، برخی مربوط به ارائه جامع و عمیق مبانی مشترک در قرآن و برخی به طرح موضوعات منحصر بفرد قرآن مانند نبوت سلیمان، حکمت، علم نافع زیاد، وجود کارگزاران فرامادی و اعتقاد به معاد است و در بخش عالمشهود تسخیر خاص سلیمان، بینش گسترده فقر مخلوقات مادی و حرکت جهان مادی به سمت خداوند در جهان آخرت، همگی در دو کتاب متفاوت می‌باشد.
زهره قربانی مادوانی
چکیده
یکی از فعالیت های تعبیری مهم و بنیادی در زبان شناسی شناختی فعالیت شکل و زمینه است که به کمک آن می توان بسیاری از تعبیرات زبانی را مشخص کرد و یا حتی در مورد ترتیب کلمات نیز از آن کمک گرفت. زمینه، آن چیزی است که در بافت جمله از اهمیت بیشتری برخوردار است و شکل همان بافت و سیاق عبارت به شمار می آید. آیات بسیاری در قرآن وجود دارد که به چندین ...
بیشتر
یکی از فعالیت های تعبیری مهم و بنیادی در زبان شناسی شناختی فعالیت شکل و زمینه است که به کمک آن می توان بسیاری از تعبیرات زبانی را مشخص کرد و یا حتی در مورد ترتیب کلمات نیز از آن کمک گرفت. زمینه، آن چیزی است که در بافت جمله از اهمیت بیشتری برخوردار است و شکل همان بافت و سیاق عبارت به شمار می آید. آیات بسیاری در قرآن وجود دارد که به چندین اسم خداوند با ترتیب خاصی خاتمه می یابند. یکی از آن ترتیب ها ترتیب دو اسم «عزیز» و «حکیم» است. این دو اسم در 45 آیه از قرآن آمده اند که «عزیز» در ابتدا و «حکیم» پس از آن ذکر شده است. با بررسی تمامی این آیات و با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس فعالیت شکل و زمینه مشخص شد که با توجه به بافت آیات، اسم «عزیز» از اهمیت بیشتری برخوردار است از این رو به عنوان «زمینه» در آغاز قرار گرفته است و اسم «حکیم» تحت الشعاع آن و در مقام«شکل» محسوب می شود و بر این نکته تأکید می کند که ربوبیت خداوند با دو اصل مهم همراه است یکی عزت و دیگری حکمت اوست و او معبود قدرتمند و عزیز است که تمامی کارهایش از روی حکمت و تدبیر است.
قرآن و معارف قرآنی
قاسم ترخان؛ علی‌اصغر هادوی‌نیا
چکیده
از مهمترین سنّت‌های تأثیرگذار در پیشرفت جوامع، سنّت ابتلاء است. پرسش اصلی این مقاله آن است که چگونه می‌توان با تکیه بر آموزه‌های قرآنی سنّت ابتلاء را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داد. نوشتار حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی در استنتاج دیدگاه، به پاسخ این پرسش می‌پردازد. در گام اول سه واژه سنّت، ابتلا و رویکرد شناختی ...
بیشتر
از مهمترین سنّت‌های تأثیرگذار در پیشرفت جوامع، سنّت ابتلاء است. پرسش اصلی این مقاله آن است که چگونه می‌توان با تکیه بر آموزه‌های قرآنی سنّت ابتلاء را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داد. نوشتار حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی در استنتاج دیدگاه، به پاسخ این پرسش می‌پردازد. در گام اول سه واژه سنّت، ابتلا و رویکرد شناختی مفهوم‌شناسی می‌شود و در گام بعدی سه مصداق سنّت ابتلا (الف. سنّت مداوله با دو زیرشاخه سنّت تمییز و تمحیص؛ ب. سنّت بأساء و ضراء؛ ج. سنّت جعل امامت) با رویکرد شناختی تحلیل می‌شوند. نتایج حاصله عبارت‌اند از: الف. جریان سنّت ابتلاء و در کنار آن سنّت مداوله برای شناساندن انسان‌هاى خبیث از افراد پاک و همچنین خالص‌کردن مؤمنان از شوائب و ناخالصى‌های کفر و نفاق و فسق است که هر دو جنبه شناختی دارند. ب. سنّت بأساء و ضراء نیز که از مصادیق سنّت ابتلاء شمرده می‌شود، کارکرد شناختی دارد؛ زیرا برای هشداردهی و بیدارسازی امت از خواب غفلت و ارتکاب معصیت و همچنین شناساندن مجاهدین و صابرین به مردم است. ج. غایت قصوی سنّت ابتلاء، برخورداری از مقام امامت است. تحقق این هدف که با مشکلات اختیاری و آگاهانه همراه است، با صبر و شناخت میسر است. در این بین رکن بصیرت و شناخت از اهمیت بیشتری برخوردار است که بدون آن استقامت هم اثر معکوس دارد.
قرآن و معارف قرآنی
غفار شاهدی
چکیده
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی ...
بیشتر
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی توصیفی - تحلیلی و سازماندهی علمی، با هدف تحلیل جامعه ولایی، به بررسی و تحلیل سؤال اصلی موضوع این پژوهش: «با تکیه بر آرای تفسیری آیه الله خامنه ای، مبانی و ویژگی های جامعه ولایی چگونه در قرآن مطرح شده است؟» می‌پردازد. مهمترین دستاورد موضوع این پژوهش این است، در مبنای توحیدی، تنها خداست که حق تصرف کامل در افعال انسان و تشریع را داراست و این حق را از طریق تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، عملی می سازد. یعنی خداوند، در راستای توحید در ربوبیتش با دادن اذن ایجاد حکومت دینی به پیامبران و امامان معصوم و فقهای واجد شرایط، به عنوان امامان جامعه، حق انحصاری خود در حاکمیت و ولایت را، اِعمال می کند. امامانی که با اذن الهی محور شکل گیری جامعه ولایی اند که دارای سه ویژگی مهم، حفظ وابستگیهای داخلی و نفی وابستگیهای خارجی و وجود امام، ست.
علی غضنفری؛ باب اله محمدی نبی کندی
چکیده
مقاله حاضر به بحث پیرامون توسعه اقتصادی در قرآن کریم می‌پردازد. در این مقاله ابتدا به تعاریف لغوی توسعه و مفهوم توسعه اقتصادی، از نگاه دانشمندان، اسلام و قرآن پرداخته شده است و سپس راه کارهایی را که قرآن در زمینه توسعه اقتصادی ارائه داده است و به دو دسته معنوی و مادی (مانند تأثیر تقوی در توسعه اقتصادی، انفاق، نفی ربا به عنوان عامل منفی ...
بیشتر
مقاله حاضر به بحث پیرامون توسعه اقتصادی در قرآن کریم می‌پردازد. در این مقاله ابتدا به تعاریف لغوی توسعه و مفهوم توسعه اقتصادی، از نگاه دانشمندان، اسلام و قرآن پرداخته شده است و سپس راه کارهایی را که قرآن در زمینه توسعه اقتصادی ارائه داده است و به دو دسته معنوی و مادی (مانند تأثیر تقوی در توسعه اقتصادی، انفاق، نفی ربا به عنوان عامل منفی در توسعه اقتصادی و . . .) تقسیم می‌شود، مورد شرح و بررسی قرار میگیرد. آنچه پس از بررسی و تحقیق در این مقاله به دست میآید، این است که توسعه اقتصادی بستگی به افراد جامعه دارد که بتوانند با توجه به تفاسیر ارائه شده از قرآن و داشتن ایمان و اعتقاد به خدا و کتاب وحی آنها را در زندگی و جامعه خود به کار گیرند تا در تمام مراحل زندگی به موفقیت دست پیدا کنند و این رشد و توسعه زمانی اتفاق میافتد که جوامع اسلامی متکی به خود باشند.
قرآن و معارف قرآنی
Alireza Fakhari؛ Mahsa Alidad Abhari
چکیده
The story of Adam has been a site of debate among religious scholars for various reasons. In this context, examining how commentators engage with the text and articulating their logic of understanding play a significant role in acknowledging the evolution of thought in interpretation. A cognitive triptych by Ayatollah Javadi Amoli regarding the understanding of "The world, human beings, and knowledge" in relation to verses 30-34 can guide us towards this important discourse. The tripartite focus of understanding logic in this story centers on anthropology and defining the characteristics of the ...
بیشتر
The story of Adam has been a site of debate among religious scholars for various reasons. In this context, examining how commentators engage with the text and articulating their logic of understanding play a significant role in acknowledging the evolution of thought in interpretation. A cognitive triptych by Ayatollah Javadi Amoli regarding the understanding of "The world, human beings, and knowledge" in relation to verses 30-34 can guide us towards this important discourse. The tripartite focus of understanding logic in this story centers on anthropology and defining the characteristics of the perfect human in his relationship with God as the Creator of the Caliphate, and with angels acting as the disciples of the Caliph. From this perspective, the faculty of knowledge of names, which is the source of Caliphate, is endowed in all humans, and the will is the factor that fosters human dignity or conceals it, leading to a fall into bestiality and wickedness. This scene, from a cosmological viewpoint, is transcendent in time and free from the possibility of error, contrasting with the material world as the place of the human elemental body and the origin of its evolutionary movement. In the epistemological dimension, the commentator believes in the existence of levels of knowledge based on the nature of the objects of knowledge across longitudinal realms. Accordingly, the realm of proclamation exists in the intellectual realm and the rights of humans within the status of the self-sufficient being and the realm of the soul. From his perspective, the story of Adam is a case of an external personal matter and informs of a divine and continuous tradition in creating a Caliph on Earth. His departure from the theory of corporeal creation and spiritual permanence in explaining the realms of the soul is also noteworthy in this narrative. The commentator’s statements show the influence of the content of Shia narratives, alongside a prominent application of mystical and philosophical teachings and assumptions
فاطمه ژیان
چکیده
در سده‌‌های نخستین تاریخ اسلام، عواملی همچون ممانعت از نگارش و منع از کنکاش در تفسیر آیات،بستر راهیابی روایات اسرائیلی را در تفاسیر فراهم آورد. این واقعیت تلخ تاریخی که اسرائیلیات بوسیله‌ی مسلمان‌نماهای یهودی و بعضاً مسیحی به عنوان بخشی از دانسته‌های تفسیری و تاریخی ظهور یافت،موجب شد تا گروهی از تفسیر‌پژوهان به صرف وجود راویِ ...
بیشتر
در سده‌‌های نخستین تاریخ اسلام، عواملی همچون ممانعت از نگارش و منع از کنکاش در تفسیر آیات،بستر راهیابی روایات اسرائیلی را در تفاسیر فراهم آورد. این واقعیت تلخ تاریخی که اسرائیلیات بوسیله‌ی مسلمان‌نماهای یهودی و بعضاً مسیحی به عنوان بخشی از دانسته‌های تفسیری و تاریخی ظهور یافت،موجب شد تا گروهی از تفسیر‌پژوهان به صرف وجود راویِ یهودی یا مسیحی تبار در طریق روایات تفسیری،این گونه روایات را اسرائیلی و راوی آن را از مروجان اسرائیلیات دانند. یکی از راویان مسیحی‌تبار که چنین اتهامی وی را نشانه گرفته،عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریج مشهور به ابن‌جریج است. این پژوهش تلاش کرده است تا با روشی توصیفی-تحلیلی به بررسی محتوای تفسیر برجای مانده از ابن‌جریج در ذیل آیات قصص و با محوریت کتاب جامع‌البیان طبری که بیش از سایر تفاسیر بازگو کننده‌ی تفسیر او است،بپردازد تا در نمایان سازی صحت این اتهام قضاوت درستی را بدست دهد. بررسی‌ها نشانگرآنند که جز در چند مورد محدود،اثری از اسرائیلیات در روایات و آرای تفسیری ابن‌جریج دیده نمی‌شود و ارتباطات علمی و نقل ابن‌جریج از راویان اسرائیلیات اندک است و لذا نمی‌توان او را قطب و مرجع عمده‌ی انتشار اسرائیلیات در منابع تفسیری دانست.
سهراب مروتی؛ فریبا بهروز
چکیده
«اعتماد به نَفْس» از آن دسته واژگانی است که همواره در معنای لغوی و روانشناسی با دین در تضاد است. پژوهش حاضر، برای نزدیک شدن به سیمای آن از قرآن، به روش تحلیلی و با استفاده از شیوة معناشناسی هم‌زمانی، به تحلیل «اعتماد به نَفْس» در قرآن و حدیث پرداخته‌است و ارتباط مفهومی آن را با واژه‌های جانشین، همنشین و متضاد واکاوی کرده‌است ...
بیشتر
«اعتماد به نَفْس» از آن دسته واژگانی است که همواره در معنای لغوی و روانشناسی با دین در تضاد است. پژوهش حاضر، برای نزدیک شدن به سیمای آن از قرآن، به روش تحلیلی و با استفاده از شیوة معناشناسی هم‌زمانی، به تحلیل «اعتماد به نَفْس» در قرآن و حدیث پرداخته‌است و ارتباط مفهومی آن را با واژه‌های جانشین، همنشین و متضاد واکاوی کرده‌است تا حوزۀ معنایی و مفاهیم پیرامونی آن بازشناخته شود. از آنچه در متن مقاله بیان شد، می‌توان گفت اعتماد به نَفْس به عنوان یک موهبت از ناحیۀ خداوند، به معنای ایمان و اتکا به تواناییها و استعدادهای واقعی خویش بر مبنای تقوی و توکل بر خداست که فراتر از معنایی است که لغویون و روانشناسان میگویند.
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج
چکیده
تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دستیابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو ...
بیشتر
تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دستیابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو شناخت روابط مفهومی این واژه و بسامد بالای همنشینی «ربّ» و «إغواء» نظامی تصویری، نمایان می‌شود که موجی از تفکر را میآفریند. محورهای دوگانهای که اشتقاقات واژه «إغواء» در آن استعمال شده یعنی صحنه إعتذار مجرمان در پیشگاه الهی و داستان ابلیس و خروج او از بهشت، تصویرگر نظام فرمانروایی مطلق خداوند است. مفهوم این ریشه واژه، قدر مشترک معانی سامی و عربی یعنی فرو افتادن، طرد شدن است. این واژه علاوه بر داشتن رابطه همنشینی با إضلال و عصی، نوعی هم معنایی نیز با واژگان مذکور دارد. تقابل معنایی این واژه با مفهوم «رشد» نیز حاکی از نوعی بار عاطفی در آن است، به این مفهوم که فرو افتادن و ساقط شدن معنوی و مقامی را تأکید می‌کند.
عبدالجبار زرگوش نسب
چکیده
این نوشتار به تعارض ظاهری بین آیة دوم سورة نور که بر جَلد مرتکب زنا دلالت دارد، با دو آیة 15 سورة نساء که بر حبس زن زناکار در خانه دلالت دارد و آیة 16 همان سوره که دال بر اذیت و آزار مرتکب فاحشه است، می‌پردازد و ضمن ارائة راه حل تعارض نحوة جمع کردن بین حبس در خانه به قصد پیشگیری از ارتکاب مجدد عمل زشت زنا و حد به عنوان مجازات جرم بیان می‌کند. ...
بیشتر
این نوشتار به تعارض ظاهری بین آیة دوم سورة نور که بر جَلد مرتکب زنا دلالت دارد، با دو آیة 15 سورة نساء که بر حبس زن زناکار در خانه دلالت دارد و آیة 16 همان سوره که دال بر اذیت و آزار مرتکب فاحشه است، می‌پردازد و ضمن ارائة راه حل تعارض نحوة جمع کردن بین حبس در خانه به قصد پیشگیری از ارتکاب مجدد عمل زشت زنا و حد به عنوان مجازات جرم بیان می‌کند. همچنین، منظور از «سبیل» که راه نجات و رهایی از حبس خانگی در آیة 15 سورة نساء است، تبیین می‌گردد. به عقیدة برخی از علما، آیة 16 ناسخ آیة 15 می‌باشد و به نظر بعضی دیگر، آیة 2 سورة نور هر دو آیه را نسخ کرده‌است. در مقابل اینان، گروهی دیگر با استناد به متفاوت بودن موضوع در آیات سهگانه، هر گونه نسخی را نفی کرده‌اند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، چنین نتیجه گرفته شده که نه نسخی صورت پذیرفتهاست و نه برای حل مشکل نیازی به نسخ خواهد بود.
حسین حسن زاده
چکیده
چکیده:هدف این مقاله ارائه مدلی برای سازماندهی معارف قرآن است که بتوان به آسانی از این طریق به محتوای مورد نظر در حوزه معارف قرآن دست یافت. سؤال پژوهش این است که در عصر حاضر که عصر انفجار اطلاعات و فضای مجازی است آیا این امکان وجود دارد که معارف قرآن به گونهای مدیریت و سازماندهی شود تا کاربران و محققان بتوانند اطلاعات مورد نظر خود ...
بیشتر
چکیده:هدف این مقاله ارائه مدلی برای سازماندهی معارف قرآن است که بتوان به آسانی از این طریق به محتوای مورد نظر در حوزه معارف قرآن دست یافت. سؤال پژوهش این است که در عصر حاضر که عصر انفجار اطلاعات و فضای مجازی است آیا این امکان وجود دارد که معارف قرآن به گونهای مدیریت و سازماندهی شود تا کاربران و محققان بتوانند اطلاعات مورد نظر خود را در حوزه معارف قرآن با ویژگی سهولت، سرعت، دقت، جامعیت و مانعیت بازیابی کرده و با استفاده از تکنولوژی رایانه نقشهای جامع و کامل از کلیت معارف قرآن و یا نسبت به موضوعی خاص از این حوزه را ترسیم نمایند؟ برای دستیابی به این هدف و با روش توصیفی و تحلیلی،سعی شده است آنتولوژی یکی از موضوعات معارف قرآن یعنی موضوع «بسمله» تدوین گردد. یافته تحقیق بیانگر آن است که تدوین آنتولوژی بسمله سبب گشته تا ارتباط وجود شناختی این مفهوم با مفاهیم، موضوعات و عناوین دیگر هویدا گردد و در نتیجه، فهم جامعتر و کاملتری از حقیقت بسمله به دست آید؛ بدیهی است فهم یک مسئله، بدون توجه به موضوعات مرتبط با آن و نیز کشف دقیق، صریح و شفاف ارتباط میان مفاهیم ، فهم ناقصی است. موضوعات مرتبط با بسمله که از طریق آنتولوژی بسمله، کشف گردیده است عبارتند از: مسئله نجات، تجوید ،قرائت و قُرّاء، ابتدا و انتهای سوره، اسم الهی و اسم اعظم، جهر و اخفات نماز، صحت و بطلان نماز، پذیرش و رد دعا ، صحت و بطلان عمل، ادب سخن با پروردگار و...
عنایت شریفی
چکیده
روش شناسی و بررسی شیوه های تربیتی در نظام تعلیم و تربیت، جایگاه ویژه ای دارد. در این مقاله سعی شده است که شیوه های تربیت اخلاقی از منظر امام علی ع در نهج البلاغه بررسی شود. از مهمترین شیوه های تربیت اخلاقی نهج البلاغه می توان به موارد ذیل اشاره کرد: حکمت، تربیت عقلانی، تذکر یاداوری نعمت ها، موعظه، خطابه، عبرت آموزی، کاربرد اصول روانشناسی، ...
بیشتر
روش شناسی و بررسی شیوه های تربیتی در نظام تعلیم و تربیت، جایگاه ویژه ای دارد. در این مقاله سعی شده است که شیوه های تربیت اخلاقی از منظر امام علی ع در نهج البلاغه بررسی شود. از مهمترین شیوه های تربیت اخلاقی نهج البلاغه می توان به موارد ذیل اشاره کرد: حکمت، تربیت عقلانی، تذکر یاداوری نعمت ها، موعظه، خطابه، عبرت آموزی، کاربرد اصول روانشناسی، امر به معروف و نهی از منکر، مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاتبه.
حمیدرضا بصیری؛ نادیا تبریز
چکیده
اسلوب و روشهای «گفت‌وگو» در بسیاری از آیات قرآن در قالب داستان و خطاب به پیامبران برای مردم ذکر می‌گردد و از آنجا که مهمترین پُل ارتباطی بین انسانها برای بیان افکار یکدیگر «گفت‌وگو» می‌باشد و خداوند خود اوّلین و بهترین معلّم انسان‌هاست، به همین دلیل، در قرآن کریم نمونه‌های متنوّعی از گفت‌وگو را برای هدایت انسانها ...
بیشتر
اسلوب و روشهای «گفت‌وگو» در بسیاری از آیات قرآن در قالب داستان و خطاب به پیامبران برای مردم ذکر می‌گردد و از آنجا که مهمترین پُل ارتباطی بین انسانها برای بیان افکار یکدیگر «گفت‌وگو» می‌باشد و خداوند خود اوّلین و بهترین معلّم انسان‌هاست، به همین دلیل، در قرآن کریم نمونه‌های متنوّعی از گفت‌وگو را برای هدایت انسانها بیان فرموده است. نمونهای از این داستانها، گفت‌وگوهای خدا با پیامبران می‌باشد که در نمونه‌های متنوّع و موضوعات مختلفی بیان شده است. در این مقاله، در ابتدا به تعریف «گفت‌وگو» و اصطلاحات مشابه آن و سپس به بررسی انواع گفت‌وگوهای توحیدی خداوند با پیامبران خود و روشهای آن پرداخته شده است.
امیر حمزه سالارزایی
چکیده
نویسنده در این مقاله که بیان توصیفی-تحلیلی و روش کتابخانه ای انجام گرفته در بررسی رسم دعا از منظر کلام خدا، در یک استقرای قرآنی ثابت نموده که سبک و سیاق ادعیه قرآنی از چنان لطافت هایی برخوردار است که حتی در موازنه با ادعیه غیر قرآنی و از سوی اولیای خدا بی نظیر است. حاصل مقاله پیش روی این شد که به طرز شگفت انگیزی افتتاح دعاهای قرآنی با ...
بیشتر
نویسنده در این مقاله که بیان توصیفی-تحلیلی و روش کتابخانه ای انجام گرفته در بررسی رسم دعا از منظر کلام خدا، در یک استقرای قرآنی ثابت نموده که سبک و سیاق ادعیه قرآنی از چنان لطافت هایی برخوردار است که حتی در موازنه با ادعیه غیر قرآنی و از سوی اولیای خدا بی نظیر است. حاصل مقاله پیش روی این شد که به طرز شگفت انگیزی افتتاح دعاهای قرآنی با دعاهای غیر قرآنی تفاوت معناداری دارد لذا در صحت و قوت برخی دعاهای غیر قرآنی که خداوند با ادات مصوت و غیر صفت فعلی رب مورد ندا واقع شده، درنگ کنیم. در پایان متذکر می شویم که پیشینه ای تحت عنوان این نوشتار یافت نشد.
عنایت الله شریفی؛ مهرعلی لطفی
چکیده
سبک زندگی خانوادگی در آیین اسلام همانند درختی است که ریشة آن، باورها و اندیشه‌ها و ساقه و شاخه‌هایش، ارکان و وظایف اعضای خانواده می‌باشد. از این رو، سبک زندگی خانوادگی دارای ابعاد زیادی است. پژوهش حاضر در صدد بررسی سبک خانوادگی در قرآن و سنّت پیشوایان معصوم(ع) در ابعاد تشکیل خانواده و ازدواج، محیط خانواده و ادارة آن و همسرپروری می‌باشد. ...
بیشتر
سبک زندگی خانوادگی در آیین اسلام همانند درختی است که ریشة آن، باورها و اندیشه‌ها و ساقه و شاخه‌هایش، ارکان و وظایف اعضای خانواده می‌باشد. از این رو، سبک زندگی خانوادگی دارای ابعاد زیادی است. پژوهش حاضر در صدد بررسی سبک خانوادگی در قرآن و سنّت پیشوایان معصوم(ع) در ابعاد تشکیل خانواده و ازدواج، محیط خانواده و ادارة آن و همسرپروری می‌باشد. از منظر قرآن کریم و سنّت پیشوایان معصوم (ع)، باورها و اعتقادات نقشی اساسی در خانواده دارند و ازدواج را امر مقدّسی می‌داند و همگان را به این امر فرا خوانده است و به آن تشویق مینمایند و معیارهای تقوا، عقل، اخلاق نیک و همتایی در انتخاب همسر را مورد توجّه قرار میدهند و مدیریّت خانواده را به مرد و لزوم مسئولیّتپذیری اعضای خانواده نسبت به یکدیگر مخصوصاً مسئولیّت تربیت دینی پدر نسبت به فرزندان و همکاری زن و شوهر در خانه را ضروری میدانند و تأکید به رفتار شایسته با همسران و محبّت و مهرورزی نسبت به آنان مینمایند.
عباس اشرفی؛ ام البنین رضایی
چکیده
در این مقاله عصمت انبیاء در قرآن و عهدین در ماهیت عصمت و مفهوم آن، عصمت انبیاء و اشتراک-ها و افتراق‌ها (یعنی مقایسة این دو کتاب مقدّس) به روش تطبیقی بررسی شده است. هر چند قرآن و عهدین عصمت انبیا را در دریافت و ابلاغ وحی می‌پذیرند، امّا در قرآن با مسألة ترک اَولَی پیامبران مواجه می‌شویم که در یهودیّت و مسیحیّت وجود ندارد، بلکه یهود و ...
بیشتر
در این مقاله عصمت انبیاء در قرآن و عهدین در ماهیت عصمت و مفهوم آن، عصمت انبیاء و اشتراک-ها و افتراق‌ها (یعنی مقایسة این دو کتاب مقدّس) به روش تطبیقی بررسی شده است. هر چند قرآن و عهدین عصمت انبیا را در دریافت و ابلاغ وحی می‌پذیرند، امّا در قرآن با مسألة ترک اَولَی پیامبران مواجه می‌شویم که در یهودیّت و مسیحیّت وجود ندارد، بلکه یهود و مسیحیّت آن بزرگواران را چون مردم عادی میپندارند که مرتکب گناهانی می‌شوند.
جمشید صدری
چکیده
دعا همواره در طول تاریخ بر حیات بشری سایه افکنده و از چنان گستردگی برخوردار بوده که مؤمنان و کافران را نیز شامل گشته است. واکاوی و تحلیل معنا و مفهوم دعا و تبیین وجوه اشتراک و اختلاف آن با واژه هایی چون عبادت ، ندا، سوال، دعوت و ... و بیان رابطه آن با اموری چون قضا و قدر، فطرت و اختیار انسان و ترسیم جایگاه آن در نظام هستی سبب خواهد شد که ...
بیشتر
دعا همواره در طول تاریخ بر حیات بشری سایه افکنده و از چنان گستردگی برخوردار بوده که مؤمنان و کافران را نیز شامل گشته است. واکاوی و تحلیل معنا و مفهوم دعا و تبیین وجوه اشتراک و اختلاف آن با واژه هایی چون عبادت ، ندا، سوال، دعوت و ... و بیان رابطه آن با اموری چون قضا و قدر، فطرت و اختیار انسان و ترسیم جایگاه آن در نظام هستی سبب خواهد شد که کارکرد صحیح و انتظار بجا از آن در نظام حیات بشری تبلور یابد. در مقاله حاضر ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی دعا و رابطه آن با واژه هایی چون دعوت، ندا، فطرت و عبادت مورد تحلیل قرار گرفته و در پایان از قلمرو دعا به عنوان جزءالعله در سلسله علل سخن به میان آمده است
محمد حسین خوانین زاده
چکیده
واقعیت آن است که در زندگی ما مطالب عبرت آمیز زیاد ولی عبرت آموزی کم است. حقیقت عبرت، رفتن در گذشته و عبور کردن از آن و بر گرفتن چراغی از آن برای حال و آینده است. ملت بزرگ ایران در گذر ایام، وقایع تلخ و شیرین فراوانی را پشت سر گذاشته است که همگی آن ها قابلیت عبرت و پند آموزی دارند. آخرین بازمانده سلسله شاهنشاهی ایران در اوایل دهه پایانی ...
بیشتر
واقعیت آن است که در زندگی ما مطالب عبرت آمیز زیاد ولی عبرت آموزی کم است. حقیقت عبرت، رفتن در گذشته و عبور کردن از آن و بر گرفتن چراغی از آن برای حال و آینده است. ملت بزرگ ایران در گذر ایام، وقایع تلخ و شیرین فراوانی را پشت سر گذاشته است که همگی آن ها قابلیت عبرت و پند آموزی دارند. آخرین بازمانده سلسله شاهنشاهی ایران در اوایل دهه پایانی سلطنت خویش به فکر تاجگذاری افتاد این جشن دیرهنگام بدون آنکه توجیه مناسبی داشته باشد باعث تحمیل هزینه های گزاف و ضرر و زیان فراوانی بر ملت نجیب و محروم ایران شد. این مقاله درصدد تبیین و توضیح بخشی از هزینه های آن جشن خسارت بار است.
قرآن و معارف قرآنی
Seyed Hamed Alizadeh Mousavi
چکیده
Myth in the Quran is one of the topics that has been studied by western Qurʾānic scholars. The new studies of Western scholars have investigated this issue with different approaches and methods, sometimes with a contextual approach and sometimes with a phenomenological approach. In the meantime, Karen Armstrong, using the principles and characteristics of the phenomenological approach, has studied the myth in religions, especially in Islam and the Qurʾān. She considers all the events mentioned in the holy books of the three Abrahamic monotheistic religions to be myths, although there may be ...
بیشتر
Myth in the Quran is one of the topics that has been studied by western Qurʾānic scholars. The new studies of Western scholars have investigated this issue with different approaches and methods, sometimes with a contextual approach and sometimes with a phenomenological approach. In the meantime, Karen Armstrong, using the principles and characteristics of the phenomenological approach, has studied the myth in religions, especially in Islam and the Qurʾān. She considers all the events mentioned in the holy books of the three Abrahamic monotheistic religions to be myths, although there may be historical events behind them, but over centuries this historical event has become the source of religious inspiration and the center of religious spirituality. To transform and enter the lives and hearts of believing and worshiping generations, it must be recreated in the form of a myth along with actions and rituals. Karen Armstrong is a British author and commentator who has written many works in the field of Islam and the Quran. The comparative and phenomenological approach to religion is one of the main characteristics of her works. Like other mythologists, she introduces myth as an event that once happened in some way, but at the same time always happens. According to her, an event should be freed from the shackles of a certain period and enter the lives of contemporary worshipers, because otherwise it will remain a unique and unrepeatable event, or a strange historical event that does not connect with the lives of others. In other words, the key point of the view of this group of orientalists about the relationship between myth and historical event can be summarized in the following sentence: "As long as a historical event has not become a myth, it cannot become a source of religious inspiration." As the title and content of this research indicate, the subject matter pertains to Karen Armstrong's phenomenological approach to Quranic narratives and their relationship to the concept of myth. The research aims to not only compare her perspective with the methodological principles of phenomenology but also to critically evaluate it. Previous studies on this topic can be broadly divided into two categories: Western studies on myth in the Quran and Islamic studies that critique Western scholars' views on this issue. The research in the first category constitutes the primary sources for this research, along with other critical studies among the various critiques offered by Muslim scholars; the contextual approach employed by Western scholars has received particular attention. This approach has been extensively discussed by scholars such as Angelika Neuwirth in the Encyclopedia of the Quran. In response, several articles have been written critiquing and examining this perspective. But the analysis of Armstrong's point of view based on phenomenological approach is a subject that has been rarely discussed and this research can be considered one of the initial critical studies in this regard. In contrast to Western scholars, Muslim scholars and exegetes have primarily focused on the concept of "Asāṭīr al-Awwalīn" (اساطیر الاولین) when addressing the issue of myth in the Quran. They have sought to explain this concept within the Quranic framework. The majority of Muslim exegetes define Asāṭīr as the writings of the ancients about their own lives, including their history, speeches, stories, and events. Fakhr al-Dīn al-Rāzī (d. 1209 CE) identifies this definition as the view held by the majority of exegetes. However, what is studied under the title of myth in the western Qurʾānic studies has other criteria and indicators that are determined by contextual and phenomenological approaches. Using library sources and descriptive-analytical method, this article aims to examine Armstrong's view of myth in the Quran by emphasizing the methodological principles of the phenomenological approach and evaluate it in the form of a case study. The principle of autonomy or independence, which expresses the uniqueness of the realm of the sacred and its experience, is one of the most important methodological principles of the phenomenological approach. Emphasizing this principle, Armstrong considers the language and realm of the Qurʾān to be different from the language and realm of experimental and social affairs, and this is where she finds her way to mythological or symbolic language. Relying on the comparative method, which is one of the methodological principles of the phenomenological approach, Armstrong compares Islam and Christianity and, in this way, pays attention to the character of Jesus and the mythological issues created by Paul. She tries to present a view similar to her own view of Christianity by presenting three introductions: The Prophet being the successor of Christ, the Qurʾān's non-opposition to myth and the moral function of the stories of the Qurʾān. In this way, the Quran, by presenting a mythological image of the Prophet of Islam and other prophets, tries to bring these characters out of the confinement of those times and places and repeat them for all ages. In addition to the criticisms that were expressed regarding the symbolic nature of the language of the Quran and the effectiveness of a belief in the lives of believers as a criterion of truth, Armstrong's comparison between the Prophet of Islam and the Jesus has been criticized.
بی‌بی سادات رضی بهابادی؛ مینا رضایی کُل‌تپّه
چکیده
از روشهای ویژة قرآن به منظور هدایت، داورى قاطع نسبت به اقوال و آرایى است که از دیگران نقل مى‌کند؛ یعنی سخن حق را تأیید و سخن کذب را ابطال می‌نماید. این پژوهش با تکیه برآرای آیت‌الله جوادی آملی به بررسی داوری قرآن نسبت به اقوال منافقان پرداخته است. سخنانی که از منافقان در قرآن ذکر شده، دو دسته است: اوّل سخنان آنان در باب خود (ادّعاهای ...
بیشتر
از روشهای ویژة قرآن به منظور هدایت، داورى قاطع نسبت به اقوال و آرایى است که از دیگران نقل مى‌کند؛ یعنی سخن حق را تأیید و سخن کذب را ابطال می‌نماید. این پژوهش با تکیه برآرای آیت‌الله جوادی آملی به بررسی داوری قرآن نسبت به اقوال منافقان پرداخته است. سخنانی که از منافقان در قرآن ذکر شده، دو دسته است: اوّل سخنان آنان در باب خود (ادّعاهای باطل) و دوم سخنان آنها مبنی بر تخریب چهرة اسلام و مسلمانان. ایجاد تردید در پذیرش آیات قرآن، واکنش دوگانه به هنگام جهاد، سخنان طعنگونه نسبت به رسول خدا(ص) و تحقیر مؤمنان از این قبیل است. قرآن ادّعاهای باطل منافقان را نفی می‌کند و به افشای اهداف آنان می‌پردازد و در پاسخ به دستة دوم و اقوال آنان، با لحنی کوبنده به روشنگری می‌پردازد و تهدید به عذاب می‌نماید. همچنین آثار متفاوت قرآن را بیان می‌کند و از رسول(ص) و مؤمنان دفاع می‌نماید و در موضوع جهاد، در پی بهانهجویی منافقان برای شرکت نکردن در نبرد، علّت اصلی فرار آنها را ذکر میفرماید و پس از سخن آنها مبنی بر منع مؤمنان از جهاد، به روشنگری دربارة حقیقت شهادت می‌پردازد.
