محمّدابراهیم روشنضمیر؛ سید ابوالقاسم حسینی زیدی
چکیده
از آغازین روزهای نزول وحی، دشمنان با طرح شبهاتی درصدد القای ناهماهنگی و تناقض آیات قرآن بودند، ولی در دو قرن اخیر، با گسترش مطالعات خاورشناسان دربارة اسلام که در رأس آنان گلدزیهر، نولدکه و... قرار دارند، به شبهة ناهماهنگی آیات دامن زده شد و این موضوع دستمایة انکار وحیانی بودن قرآن گردید. یکی از موارد توهم تناقض در قرآن این است که خداوند ...
بیشتر
از آغازین روزهای نزول وحی، دشمنان با طرح شبهاتی درصدد القای ناهماهنگی و تناقض آیات قرآن بودند، ولی در دو قرن اخیر، با گسترش مطالعات خاورشناسان دربارة اسلام که در رأس آنان گلدزیهر، نولدکه و... قرار دارند، به شبهة ناهماهنگی آیات دامن زده شد و این موضوع دستمایة انکار وحیانی بودن قرآن گردید. یکی از موارد توهم تناقض در قرآن این است که خداوند در هفت آیه از قرآن کریم میفرماید: زمین و آسمان در طول شش روز آفریده شدهاند. امّا از آیات 9 تا 12 سورة فصلّت چنین برمیآید که آفرینش زمین و آسمان هشت روز به طول انجامیدهاست. مفسران در پاسخ این شبهه، شش پاسخ ارائه کردهاند که در پژوهش حاضر به سبک مسئلهمحور، با روش کتابخانهای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی، دو مورد به عنوان جواب نهایی پذیرفته شدهاست: 1ـ مراد از چهار روز اندازهگیری اقوات در آیات چهارگانة سوره فصلت، تنها آفرینش گیاهان و حیوانات و غذاها نبودهاست تا با چهار روز آفرینش زمین و آسمان، هشت روز شود، بلکه دو روز مربوط به آفرینش زمین و دو روز مربوط به آفرینش غذاها و گیاهان میباشد که به اضافة دو روز مربوط به آفرینش آسمانها، مجموعاً شش روز (دوران) مىشود. 2ـ در آیات سورة فصلت، تنها به آفرینش زمین در دو روز تصریح شدهاست. لذا از واژة «خلق» استفاده شده، اما به آفرینش آسمان و میان آن اشارهای نشدهاست و از این رو، از واژة «قضی» استفاده شدهاست.
محمّدرضا ابراهیمنژاد
چکیده
تاریخ اسلام و جهان نشان میدهد که دین اسلام روح حیات را به کالبد بشریّت دمید و جامعة انسانی را احیا نمود. امّا از آغاز تاکنون همواره دشمنانی وجود داشته که مصمّم به نابودی اسلام یا پیشگیری از تأثیرگذاری آن بودهاند. بدین منظور، نسخههایی از اسلام غیرواقعی و قرائتهایی تحریف شده از اسلام را در برابر اسلام حقیقی و اصیل ارائه نمودهاند ...
بیشتر
تاریخ اسلام و جهان نشان میدهد که دین اسلام روح حیات را به کالبد بشریّت دمید و جامعة انسانی را احیا نمود. امّا از آغاز تاکنون همواره دشمنانی وجود داشته که مصمّم به نابودی اسلام یا پیشگیری از تأثیرگذاری آن بودهاند. بدین منظور، نسخههایی از اسلام غیرواقعی و قرائتهایی تحریف شده از اسلام را در برابر اسلام حقیقی و اصیل ارائه نمودهاند که در آثار و اندیشة امام خمینی(ره) عنوان مشترک همة آنها عنوان، «اسلام آمریکایی» ذکر میشود. وظیفة دفاع از اسلام اقتضا میکند که ویژگیها و شاخصههای اسلام اصیل در مصاف با «اسلام انحرافی» با استفاده از منابع متقن و نیز متون وحیانی و الهی شناسایی و ارائه گردد تا طرحها و تبلیغات فریبکارانة استعمارگران بر مردم آشکار شود. رهنمودهای حکیمانة امام خمینی(ره) با تطبیق بر آیات کریمة قرآن، چراغی پرفروغ و نورافکن در این راه است. در پرتو این منابع نورانی، به چند شاخصه دست یافتیم که عدم جدایی از سیاست، استخدام وسیلة صالح، فراملّی و منطقهای بودن، استواری و درستی، جامعیّت، تمامیّت، حمایت مستضعفان و ستیز با مستکبران و ... از جملة آنهاست.
کاوس روحی برندق؛ سید سجاد غلامی
چکیده
در قرآن کریم، آیاتی با بسامد فراوان دربارة امامت، ولایت و فضایل اهل بیت(ع) وجود دارد. یکی از این آیات که مفسران در محتوای آن بحث و گفتگو کردهاند، «آیة تطهیر» میباشد که راهگشاترین آیه دربارة منزلت، عصمت و امامت اهل بیت(ع) است. این مقاله دیدگاه مفسران شیعه و اهل سنتّ (بیش از 25 تفسیر) را دربارة چگونگی دلالت آیه بر عصمت مورد پژوهش ...
بیشتر
در قرآن کریم، آیاتی با بسامد فراوان دربارة امامت، ولایت و فضایل اهل بیت(ع) وجود دارد. یکی از این آیات که مفسران در محتوای آن بحث و گفتگو کردهاند، «آیة تطهیر» میباشد که راهگشاترین آیه دربارة منزلت، عصمت و امامت اهل بیت(ع) است. این مقاله دیدگاه مفسران شیعه و اهل سنتّ (بیش از 25 تفسیر) را دربارة چگونگی دلالت آیه بر عصمت مورد پژوهش قرار دادهاست و پس از تحلیل، ارزیابی و نقد دیدگاههای مختلف به این نتیجه دست یافتهاست که مفسران شیعه چهار دیدگاه و مفسران اهل سنّت دو دیدگاه را در این زمینه مطرح کردهاند و از میان همة تقریرها، دو دیدگاه از نظر استدلال به عنوان بهترین دیدگاه میان مفسران سلف و متأخر شیعه و اهل سنّت برگزیده شدهاست. اولین دیدگاه، استدلال علامه طباطبائی در تفسیر المیزان به دلیل زاویة خاص نگرش به مفهوم واژگان شاخص آیة تطهیر و چگونگی عملکرد ارادة خدا در اذهاب رجس و طهارت اهل بیت(ع) و دیگری نظر سیّد محمدحسین فضلالله در تفسیر مِن وحی القرآن است که به مصداق و عینیّت آیه بیشتر نزدیک شدهاست و به نوعی تفسیر دیدگاه علامه طباطبائی بهشمار میآید.
ناصر کولیوند؛ نصرت نیلساز
چکیده
نظریّة تجسّم اعمال که عهدهدار تبیینِ کیفیّت و نحوة دریافت جزای اعمال در عالم آخرت است، حقیقت اعمال آدمی را به عنوان پاداش یا کیفر او در آن عالم معرّفی میکند. درگفتههای بسیاری از عالمان و مفسّران افزون بر ادلّة عقلی، شواهد نقلی فراوانی برای اثبات این نظریّه به چشم میخورد. حدود 95 آیه از آیات قرآن به مسئلة تجسّم اعمال اشاره شده ...
بیشتر
نظریّة تجسّم اعمال که عهدهدار تبیینِ کیفیّت و نحوة دریافت جزای اعمال در عالم آخرت است، حقیقت اعمال آدمی را به عنوان پاداش یا کیفر او در آن عالم معرّفی میکند. درگفتههای بسیاری از عالمان و مفسّران افزون بر ادلّة عقلی، شواهد نقلی فراوانی برای اثبات این نظریّه به چشم میخورد. حدود 95 آیه از آیات قرآن به مسئلة تجسّم اعمال اشاره شده است. این آیات با توجّه به گوناگونی آنها در نوع ساختار ادبی به دستههای متعدّدی تقسیم میشوند. دستهای از این آیات با تعبیرهای مختلف از جمله دیدن اعمال، حضور اعمال، آوردن اعمال، آزمودن عمل و غیره بهصراحت بر تجسّم یافتن اعمال در عالم آخرت تأکید میکنند. دستهای دیگر با ساختار نحوی خاص از جمله کاربرد استفهام انکاری و حصر، جزای اعمال در آخرت را عین اعمال معرّفی میکنند. دستة سوم از آیات با تصویرپردازیهای متعدّد به صورت تشبیه یا تمثیل مانند تشبیه اعمال نیک مؤمنان به نور و اعمال کافران به سراب و تاریکی، ماهیّت درونی برخی از اعمال را به تصویر کشیدهاند. این جستار به بررسی ساختارهای ادبی و تعابیری در آیات قرآن میپردازد که میتواند شاهدی بر نظریّة تجسّم اعمال باشد.
حمزه علی بهرامی؛ مجتبی سپاهی
چکیده
یکی از صناعات ادبی و اعجازی قرآن، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در قرآن پذیرفتة بیشتر علمای اسلام است و کتابهای فراوانی در این زمینه نوشتهاند. از این میان، ابنتیمیة حرّانی (د. 728 ق.) به عنوان برجستهترین نظریهپرداز جریان سلفی ـ تکفیری ـ وهابیت، وقوع مجاز در قرآن را انکار میکند. وی به عنوان یکی از مؤسسان جریان تکفیری و آرای ...
بیشتر
یکی از صناعات ادبی و اعجازی قرآن، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در قرآن پذیرفتة بیشتر علمای اسلام است و کتابهای فراوانی در این زمینه نوشتهاند. از این میان، ابنتیمیة حرّانی (د. 728 ق.) به عنوان برجستهترین نظریهپرداز جریان سلفی ـ تکفیری ـ وهابیت، وقوع مجاز در قرآن را انکار میکند. وی به عنوان یکی از مؤسسان جریان تکفیری و آرای او مورد پذیرش این فرقه میباشد. بنابراین، معرفت به اندیشههای ابنتیمیه در حقیقت، شناختن دبدگاه این فرقه است. این مقاله با روشی اسنادیـ تحلیلی در پی پاسخگویی به این سؤالهاست که «دیدگاه ابنتیمیه دربارة مجاز چیست؟» و «استدلالهای او چقدر محکم است؟». با جستجو در آثار ایشان به این نتیجه رسیدیم که استدلالهای ابنتیمیه در انکار وقوع مجاز در قرآن ناپذیرفنی میباشند. در واقع، این استدلالها شایستة نقد و مناقشة جدی هستند و پذیرش دیدگاه او موجب محرومیت از اعجاز، لطایف و ظرایف قرآن میشود.
محمّد سبحانینیا
چکیده
یکی از مباحث مهم در حوزة انسانشناسی، کرامت انسان است. از آنجا که امروزه کرامت انسانی با مباحث حقوق بشر رابطهای ناگسستنی یافته است، تحلیل و تبیین آن در چارچوب قرآن کریم امری ضروری است. تأمّل در آرای قرآنپژوهان و مفسّران، نشان از آن دارد که در بحث کرامت انسان، اندیشه واحدی مشاهده نمیشود. برخی از قرآنپژوهان به جای کرامتِ «ذاتی»، ...
بیشتر
یکی از مباحث مهم در حوزة انسانشناسی، کرامت انسان است. از آنجا که امروزه کرامت انسانی با مباحث حقوق بشر رابطهای ناگسستنی یافته است، تحلیل و تبیین آن در چارچوب قرآن کریم امری ضروری است. تأمّل در آرای قرآنپژوهان و مفسّران، نشان از آن دارد که در بحث کرامت انسان، اندیشه واحدی مشاهده نمیشود. برخی از قرآنپژوهان به جای کرامتِ «ذاتی»، از کرامت «اقتضایی» دفاع کردهاند. بنا بر این دیدگاه، هرچند انسان بالقوّه گوهری شریف است، امّا «انسان بما هو انسان» کرامت ذاتی بالفعل ندارد، بلکه تنها انسان مؤمن است که کرامت ذاتی خود را به فعلیّت رسانده است. آنان برای این نگرش، به دلایل متعدّدی تمسّک جستهاند که مهمترین آنها، آیاتی از قرآن مجید است که گمراهتر بودن بعضی از انسانها نسبت به حیوانات را مطرح کرده است. این نوشتار میکوشد با روش توصیفیـ تحلیلی و به شیوة مطالعة کتابخانهای، به واکاوی این دیدگاه که یک بحث دروندینی است، بپردازد و نشان دهد کرامت، یک امر ذاتی و غیرقابل انفکاک از انسان است.
محمد خسین مردانی نوکنده
دوره 2، شماره 5 ، شهریور 1390، ، صفحه 107-136
چکیده
سکولاریسم را به دنیاگرایی یا دنیاپرستی ترجمه کردهاند. سکولاریسم، به معنای نگرش دنیوی داشتن به ساحتهای حیات انسانی از قبیل حکومت، فرهنگ، اقتصاد، اجتماع و... است. عصاره تعاریف سکولاریسم در بندهای ذیل خلاصه میشود: حذف دین از متن جامعه، عطف توجه آدمیان به مسائل بشری، جلوگیری از تبدیل دین به امری اجتماعی، توجیه رفتارها بر اساس قدرت ...
بیشتر
سکولاریسم را به دنیاگرایی یا دنیاپرستی ترجمه کردهاند. سکولاریسم، به معنای نگرش دنیوی داشتن به ساحتهای حیات انسانی از قبیل حکومت، فرهنگ، اقتصاد، اجتماع و... است. عصاره تعاریف سکولاریسم در بندهای ذیل خلاصه میشود: حذف دین از متن جامعه، عطف توجه آدمیان به مسائل بشری، جلوگیری از تبدیل دین به امری اجتماعی، توجیه رفتارها بر اساس قدرت انسانی نه خدایی، خلع ید نیروهای غیبی از جهان مادی و سلب تقدس آنها و مبنا قراردادن مبانی عقلانی و فایدهگرایی در تصمیمگیریها. هدف این نوشتار تبیین اندیشه سکولاریسم و دیدگاه قرآن پیرامون این موضوع میباشد. قرآن کریم، حکومتی مانند حکومت لائیک را نمیپذیرد و اندیشه سکولاریستی به طور اساسی با آیات آن تضاد دارد و نمیتوان تز سکولاریستی و لائیکی را همسو با مفاهیم قرآنی و سنت نبوی دانست. از دیدگاه قرآن دنیا گذرا است و نباید هدف قرار بگیرد و تمامی تلاشها باید در جهت ساختن آخرت صورت گیرد.
جمال فرزند وحی؛ ملیحه قاسمی نژاد
چکیده
عبارت «شرح صدر» از آنجا که نقش مهمی در کمال معنوی و هدایت انسانها دارد، چندین بار در آیات قرآن کریم تکرار شده است. شرح صدر در دو آیه به طور مطلق به کار رفته و در دو مورد نیز به اسلام و در یک مورد به کفر مقید شده است. این ویژگی موهبتی الهی است که عواملی مانند اراده الهی، عبادت، ذکر، علم، تلاش و . . . آن را تقویت میکند و دارای ثمراتی ...
بیشتر
عبارت «شرح صدر» از آنجا که نقش مهمی در کمال معنوی و هدایت انسانها دارد، چندین بار در آیات قرآن کریم تکرار شده است. شرح صدر در دو آیه به طور مطلق به کار رفته و در دو مورد نیز به اسلام و در یک مورد به کفر مقید شده است. این ویژگی موهبتی الهی است که عواملی مانند اراده الهی، عبادت، ذکر، علم، تلاش و . . . آن را تقویت میکند و دارای ثمراتی همچون حسن خلق، صبر، عفو، سکینه و . . . است. هدفی که در این مقاله دنبال میشود، شامل تبیین حرکت انسان به سوی کمال معنوی و راههای تشخیص شرح صدر میباشد. در این پژوهش از روش کتابخانهای استفاده شده است.
آزاده ابراهیمی فخاری؛ ولی الله جعفری؛ لیلا شمس
چکیده
اختلاف مبانی تفسیری در آیات الاحکام منشأ اختلافات فقهی شده است. مبانی ادبی، پیرامون حروف جاره ازآن جمله است. با وجود این اختلاف نظرها ضرورت تحقیق بیشتر در این زمینه محرز می شود تا به مراد جدی خداوند و استنباط فقهی صحیح دست یابیم. در این مقاله با روش تحلیلی-انتقادی به بررسی تطبیقی معنای «الی» در آیه 6 سوره مبارکه پرداخته شده است. ...
بیشتر
اختلاف مبانی تفسیری در آیات الاحکام منشأ اختلافات فقهی شده است. مبانی ادبی، پیرامون حروف جاره ازآن جمله است. با وجود این اختلاف نظرها ضرورت تحقیق بیشتر در این زمینه محرز می شود تا به مراد جدی خداوند و استنباط فقهی صحیح دست یابیم. در این مقاله با روش تحلیلی-انتقادی به بررسی تطبیقی معنای «الی» در آیه 6 سوره مبارکه پرداخته شده است. در بین معانی حقیقی و مجازی مطرح شده برای حرف«الی»، معنی حقیقی «الی»، « انتهاء غایت» است. بقیه معانی مطرح شده همچون «الی» به معنی «مع»، «تبیین»، «فی»، «لام»، «من»، «عند»، «باء» و معنی تأکید، همه مجازی هستند که در غیر معنای حقیقی شان استعمال شده اند. مفسران فریقین استعمال «الی»را در این آیه شریفه به معنای «مع»، «من»، «حد» و «انتهاء غایت» دانستهاند.که با نقد و بررسی این نظرات به این نتیجه میرسیم که «الی» به معنای حقیقی انتهای غایت تحدیدیه به کار رفته است و قید مغسول است تا با توجه به اجمال واژه ید، حد شستن دستان را معلوم کند. «الی المرافق» قید موضوع «ایدیکم» است. با توجه به لزوم قرینه، عدم فصاحت، نبودن آیه در مقام بیان کیفیت غسل، وجود اخبار و روایات کثیر، «الی» جهت بیان انتهاء غایت مغسول است نه غسل، که به دلیل اجمال ید آورده شده تا حد شستن دستان در وضو مشخص شود و همچنین به دلایلی همچون سنت، عقل، اجماع و عرف اثبات می شود، کیفیت شستن دستان در وضو از آرنج ها به سمت انگشتان است.
محمّدحسین شیرافکن؛ علیرضا قایمینیا
چکیده
از جمله مسائلی که از دیرباز در همة انحای نگرش تفسیری و در همة اعصار تا امروز، معرکة آرای مفسّران قرار گرفته است، وجه ارتباط هدایت قرآن کریم به متّقین میباشد. قرآنی که حکمت نزول آن هدایت عالمیان معرّفی شده، به چه علّت در آیة دوم سورة بقره هدایت آن به متّقین نسبت داده شده است؟ منظور از هدایت و متّقین در این آیه چیست؟ آیا این نسبت دالّ ...
بیشتر
از جمله مسائلی که از دیرباز در همة انحای نگرش تفسیری و در همة اعصار تا امروز، معرکة آرای مفسّران قرار گرفته است، وجه ارتباط هدایت قرآن کریم به متّقین میباشد. قرآنی که حکمت نزول آن هدایت عالمیان معرّفی شده، به چه علّت در آیة دوم سورة بقره هدایت آن به متّقین نسبت داده شده است؟ منظور از هدایت و متّقین در این آیه چیست؟ آیا این نسبت دالّ بر انحصار هدایت قرآن به متّقین است؟ نظرات مختلف مفسّران را به دو بخش اصلی تقسیم کردیم. در مجموع، پنج نظر را در این دو بخش گنجاندیم و به بررسی اجمالی آنان پرداختیم. در این جستار، این نکته حاصل میگردد که نسبت هدایت به متّقین دوسویه میباشد؛ یعنی چنانکه هدایت بر متّقین مؤثّر است، تقوا نیز در کسب هدایت تأثیر بسزایی دارد و این نسبت بیانگر هدایتی خاص است. در هندسة معرفتی قرآن، هدایت نسبت به تقوا، سه موضع دارد. این سه ساحت باعث شده است که در ایجاد و شدّت تقوا تأثیر بسزایی داشته باشد. با تدبّر در مسائل بیان شده از ارتباط و همآیی هدایت و تقوا نتایج متعدّدی حاصل میشود. میتوان بیان داشت که متّقین در مرحلة ابتدا و استدامه نیاز به هدایت الهی دارد و از آن بهره جسته، در پرتو دو هدایت الهی قرار گرفتهاند که از آن به هدایت اوّلیّه و ثانویّه یاد شده است.
کاوس روحی برندق؛ محمد آسنجرانی؛ علی بیدسرخی
چکیده
قرآن کریم در آیات متعددی به فلسفه آفرینش با تعبیر« بالحق» اشاره نموده است. مفسران دیدگاه های گوناگونی را در تبیین فلسفه آفرینش هستی در ذیل آیات دربردارنده این تعبیر بیان داشته اند که به طور کلی عبارت اند از ؛ 1-آفرینش صواب 2-آفرینش با کلام حق 3-آفرینش حکیمانه 4-آفرینش مبتنی بر عدل و انصاف 5- آفرینش هدفدار، که این دیدگاه ها قابل نقد ...
بیشتر
قرآن کریم در آیات متعددی به فلسفه آفرینش با تعبیر« بالحق» اشاره نموده است. مفسران دیدگاه های گوناگونی را در تبیین فلسفه آفرینش هستی در ذیل آیات دربردارنده این تعبیر بیان داشته اند که به طور کلی عبارت اند از ؛ 1-آفرینش صواب 2-آفرینش با کلام حق 3-آفرینش حکیمانه 4-آفرینش مبتنی بر عدل و انصاف 5- آفرینش هدفدار، که این دیدگاه ها قابل نقد و بررسی اند، که در میان دیدگاه پنجم، با در نظر گرفتن اصل معنایی و تقابل واژه حق با واژهای با باطل، لعب و لهو در قرآن کریم صحیح میباشد از سوی دیگر از میان موارد چهارگانهی؛ 1-دلالت داشتن آفرینش بر توحید وکمالِ قدرت خداوند ، 2-آفرینش مبتنی بر دین و تکالیف الهی، 3-آفرینش مبتنی بر منافع و مصالح بندگان و فضل برآنان، 4-آفرینش مبتنی بر غایت حقیقی، که مفسران درتعیین مراد از آفرینش هدفدار بیان داشته اند. مورد چهارم با توجه به اصل معنایی واژه حق و کاربرد و تقابل آن با باطل و لعب در عرف قرآن کریم و از حیث مفاد آیات مربوطه و سیاق آیات قرآن کریم، بهتر از سایر دیدگاه ها میباشد.
سیّدمحسن طباطبائی
چکیده
تلمیح استفاده از آیه، حدیث، داستان یا مَثَل معروفی در کلام است و موجب زیبایی کلام و تأکید و ترویج منبع مورد استفاده میگردد. عالمان فنّ بلاغت، تلمیح را در مجموعة صنایع معنوی بدیع قرار دادهاند و برخی آن را مترادف و بعضی قِسمی از تضمین میدانند. جایگاه قرآن کریم و پس از آن، نهجالبلاغه به عنوان دو منبع غنی معارف اسلامی همواره مورد ...
بیشتر
تلمیح استفاده از آیه، حدیث، داستان یا مَثَل معروفی در کلام است و موجب زیبایی کلام و تأکید و ترویج منبع مورد استفاده میگردد. عالمان فنّ بلاغت، تلمیح را در مجموعة صنایع معنوی بدیع قرار دادهاند و برخی آن را مترادف و بعضی قِسمی از تضمین میدانند. جایگاه قرآن کریم و پس از آن، نهجالبلاغه به عنوان دو منبع غنی معارف اسلامی همواره مورد نیاز انسانها بوده است و خواهد بود. این مقاله با پرداختن به تلمیحات قرآنی، بخشی از کلام امیرالمؤمنین، یعنی اشاراتی که حضرت در خطبة اوّل نهجالبلاغه نسبت به آیات نورانی قرآن داشتهاند، نشان میدهد که چگونه تجلّی نور خدا در وجود معصومین(ع) سراسر زندگانی و سخنانشان را تحت تأثیر قرار داده است و در هر بخش از آن میتوان بهره و استفادهای از وحی الهی را به دست آورد. رئوس تلمیحات این خطبه در چند بخش مهم قابل دستهبندی است: تلمیح به آیات توحیدی و صفات پروردگار، تلمیح به آیات متضمّن آفرینش و عجایب آن، تلمیح به آیات مرتبط با فرشتگان، تلمیح به آفرینش آدم، تلمیح به سجدة ملائکه و هبوط، تلمیح به نبوّت عامه، ضرورت و اهداف، تلمیح به نبوّت خاصّه، قرآن و امامت.
حسین شریفی؛ حسین بدری؛ الهه باشتنی رنجور
چکیده
نقد و بررسی و معقولیتسنجی آموزههای ادیان یکی از پرسشهای مبتلابه بشر است و در این میان، آموزۀ فدا که به موجب آن بشریت به خاطر گناه ابوالبشر حضرت آدم باید تاوان و خسارتی بپردازد واین خسارت با رنج و مرگ مسیح پرداخته شدهاست، از جمله مسائلی است که در هاضمۀ ادراکی و عقلانیت انسان مدرن با چالشهایی مقرون شدهاست چالشبرانگیز در ...
بیشتر
نقد و بررسی و معقولیتسنجی آموزههای ادیان یکی از پرسشهای مبتلابه بشر است و در این میان، آموزۀ فدا که به موجب آن بشریت به خاطر گناه ابوالبشر حضرت آدم باید تاوان و خسارتی بپردازد واین خسارت با رنج و مرگ مسیح پرداخته شدهاست، از جمله مسائلی است که در هاضمۀ ادراکی و عقلانیت انسان مدرن با چالشهایی مقرون شدهاست چالشبرانگیز در مسیحیت معاصر است. از آنجا که قرآن به عنوان معجزه جاوید در عالم هستی، معیار و محک بینظیری است برای میزان توجیهپذیری و صحت آموزههای ادیان بهویژه ادیانی که از دستبرد تحریف کنندگان در امان نماندند، مقاله حاضر با هدف بررسی و سنجش این آموزه از نگاه قرآن کریم به روش توصیفی- تحلیلی آیات مرتبط را در معرض تدبر و تأمل قرار داده است. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که قرآن کریم همدوش با روایات اسلامی، هیچ گاه این باور را تأیید نمیکنند و با تأکید بر عصمت حضرت آدم(ع) و سایر پیامبران، با تصریح به عروج حضرت عیسی(ع) قبل از به صلیب کشیده شدن و هرکسی را مسئول سرنوشت خود دانستن و همچنین معرفی اعمال آدمی به عنوان معیار نجات وی، مسألۀ فدیه را باطل میشمارد.
زهرا رضایی
چکیده
قرآن کریم سرشار از قصص و گزارشهای تاریخی مربوط به امّتهای پیشین و پیامبران آنان با هدف انتقال معارف وحیانی و هدایت انسان است. با این حال، در قرآن مستقیماً اشارهای به تاریخ و تاریخنگاری نشده است و خود این کتاب مبتنی بر تاریخنگاری نیست. پرسشهای اصلی این جستار عبارتند از: 1ـ چه ارتباطی میان قرآن و تاریخ وجود دارد؟ 2ـ هدف از استفاده ...
بیشتر
قرآن کریم سرشار از قصص و گزارشهای تاریخی مربوط به امّتهای پیشین و پیامبران آنان با هدف انتقال معارف وحیانی و هدایت انسان است. با این حال، در قرآن مستقیماً اشارهای به تاریخ و تاریخنگاری نشده است و خود این کتاب مبتنی بر تاریخنگاری نیست. پرسشهای اصلی این جستار عبارتند از: 1ـ چه ارتباطی میان قرآن و تاریخ وجود دارد؟ 2ـ هدف از استفاده از قصص و گزارشهای تاریخی چیست؟ از این رو، هدف این جستار آشکار نمودن ارتباط میان قرآن بهعنوان منبعی قدسی با تاریخ بهعنوان یکی از شاخههای علوم انسانی است. در پژوهش پیشرو، فرض بر این است که استفاده از قصص برای عبرتآموزی و الگوبرداری از اولیای خداست. بنابراین، قرآن را به متنی متفاوت از تاریخ وقایع و سرگذشت صرف ملّتها تبدیل میکند. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که برجسته نمودن شخصیّتهای قرآنی با رویکرد الگوسازی، دعوت به نگرش خردگرایانه به این گزارشها، همچنین توجّه به کیفیّت وقایع، فراخواندن مخاطبان به حضور و شهود برای پرهیز از گرایش به افسانه با بهره جستن از واژههای «نبأ»، «قصص» و «عبرت» که موجب روی آوردن به واقعگرایی شده، از شاخصههای نقل داستانها در قرآن کریم است. ویژگیهای نقل قصص در قرآن و مؤلّفههای آنها به دلیل بُعد وحیانی و حقّانیّت این گزارهها و حضور اشخاص حقیقی در آنها، موجب تفوّق قرآن بر سایر کتب دینی و تاریخی شده است و از قرآن متنی فراتاریخی ساخته است.
محسن نورائی؛ سید کامل عسکری؛ محمد شریفی
چکیده
در سدههای اخیر، قرآنپژوهی از اولویتهای مهم مستشرقان است. شماری از این آثار به انکار و یا دستکم تردید در وحیانیت قرآن تصریح دارد. ویلیام جوزف فدرر، نویسنده و مورخ معاصر آمریکایی نیز همسو با این نظر، منکر الهی بودن قرآن است. پژوهش حاضر با روش توصیفیـ تحلیلی ابعاد مختلف ادعای فدرر را به بحث مینهد و به بررسی دیدگاه ویلیام فدرر ...
بیشتر
در سدههای اخیر، قرآنپژوهی از اولویتهای مهم مستشرقان است. شماری از این آثار به انکار و یا دستکم تردید در وحیانیت قرآن تصریح دارد. ویلیام جوزف فدرر، نویسنده و مورخ معاصر آمریکایی نیز همسو با این نظر، منکر الهی بودن قرآن است. پژوهش حاضر با روش توصیفیـ تحلیلی ابعاد مختلف ادعای فدرر را به بحث مینهد و به بررسی دیدگاه ویلیام فدرر در کتاب «What every American needs to Know about the Qur`an» دربارة مصادر قرآن پرداختهاست. نتیجة پژوهش بیانگر نادرستی بسیاری از ادعاهای فدرر است. مهمترین نقاط ضعف وی عبارتند از: مراجعه نکردن به منابع دست اول و معتبر، آدرسدهی غیردقیق به منابع، مراجعه نکردن به منابع تاریخی، تفسیری و حدیثی شیعه، تعصب نسبت به باورهای مسیحیت و غرضورزی در برابر معارف قرآنی. نتیجة این پژوهش در حوزة مطالعات استشراق و نیز مباحث کلامی و تفسیری کاربرد آشکار دارد. همچنین، این نتایج در عرصة تبلیغ و جذب نامسلمانان و اقناع فکری ایشان کارایی دارد
علی شریفی؛ اشکان نعیمی؛ فرشته کوئینی
چکیده
طی چند دهه اخیر، حجاب از جمله مهمترین احکامی بوده که در حوزه زنان مورد توجه جریانهاییموسوم به نواندیشان دینی و فمینیسم اسالمی قرارگرفته است و آنها با نگرشی عرفی سعی در قرائتی نو از آیات حجاب بر مبنای رعایت حقوق زنان داشتهاند. فاطمه مرنیسی از جمله این افراد است که در یکی از آثار خود به نام »زنان پردهنشین، نخبگان جوشنپوش« ...
بیشتر
طی چند دهه اخیر، حجاب از جمله مهمترین احکامی بوده که در حوزه زنان مورد توجه جریانهاییموسوم به نواندیشان دینی و فمینیسم اسالمی قرارگرفته است و آنها با نگرشی عرفی سعی در قرائتی نو از آیات حجاب بر مبنای رعایت حقوق زنان داشتهاند. فاطمه مرنیسی از جمله این افراد است که در یکی از آثار خود به نام »زنان پردهنشین، نخبگان جوشنپوش« با بررسی آیه 35 سوره احزاب، برخالف نظر مفسران و فقها قائل است مفهوم حجاب در آیه مورد نظر به معنای حائل بین دو مرد است. این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع معتبر تفسیری و دینی، به تحلیل و نقد دیدگاه و ادله این محقق درمورد مسئله حجاب میپردازد. براساس بررسیهای انجام شده، دیدگاه مرنیسی به دلیل محدودیت و عدم اتقان منابع و استفاده گزینشی از آنها، خَلط بین پردهنشینی و پوشش زنان، عدول از ظاهر آیه 35 سوره احزاب و سیاق آیات مجاور، عدم توجه به نسبیت معنایی و عدم توجه به آیاتی که به صراحت حکم حجاب را برای زنان مسلمان تشریع کردهاند و به حاشیه راندن اصل فرازمانی و فرامکانی بودن قرآن، نادرست است.
علی محمّد میرجلیلی؛ محمّد شریفی؛ احمد صادقیان؛ بیبی رقیّه مصدّق
چکیده
عواطف و احساسات مثبت، اصلیترین رهبرانی هستند که نوع بشر، ادامۀ حیات خود را تا حدود زیادی، وامدار قدرت این عوامل در تعاملات انسانی است. نیروهایی همچون ایمان و تقوای الهی، امید به خداوند، عفو و گذشت، همدلی و همراهی، رابطة صمیمانه با دیگران از نمونههای این عواطف هستند. داستان حضرت یوسف(ع) در قرآن کریم به خاطر نمود زیبای این عواطف در ...
بیشتر
عواطف و احساسات مثبت، اصلیترین رهبرانی هستند که نوع بشر، ادامۀ حیات خود را تا حدود زیادی، وامدار قدرت این عوامل در تعاملات انسانی است. نیروهایی همچون ایمان و تقوای الهی، امید به خداوند، عفو و گذشت، همدلی و همراهی، رابطة صمیمانه با دیگران از نمونههای این عواطف هستند. داستان حضرت یوسف(ع) در قرآن کریم به خاطر نمود زیبای این عواطف در برخوردهای یک انسان کامل، به «احسن القصص»، معرّفی شده است و به دلیل اینکه نکات تربیتی فوقالعادهای دارد، تأثیر بسیار ژرفی در فکر و ذهن انسان گذاشته است و میگذارد و برای تثبیت آن، باید از راهکارهای تقویتکننده کمک گرفت. در این پژوهش، با روش توصیفیـ تحلیلی، انواع عواطف مثبت در سورة یوسف و آثار عواطف مثبت بر رشد و تعالی انسان در زندگی فردی و اجتماعی و نیز راهکارهایی برای تقویت این عواطف، با محوریّت سورۀ یوسف مورد بحث قرار گرفته است. این عواطف به سه بخش عواطف فردی، خانوادگی و اجتماعی تقسیم میشوند که هر یک به سهم خود نقش بسزایی در رشد و تعالی انسان دارد.
محمد عابدی
چکیده
بررسی جایگاه «هستی» به معنای دنیای مادّی، اهمیت ویژهای در هدفانگاری یا ابزارانگاری آن در سیاست دارد. آیا دستیابی به ابعاد مختلف هستی، هدف سیاست است یا وسیلهای که سیاستمداران با آن به اهداف سیاسی میرسند؟ در این تحقیق، نشان داده میشود که گروهی نگاهی مستقل به هستی دارند و آن را «هدف سیاست» میدانند، گروهی هستی را ...
بیشتر
بررسی جایگاه «هستی» به معنای دنیای مادّی، اهمیت ویژهای در هدفانگاری یا ابزارانگاری آن در سیاست دارد. آیا دستیابی به ابعاد مختلف هستی، هدف سیاست است یا وسیلهای که سیاستمداران با آن به اهداف سیاسی میرسند؟ در این تحقیق، نشان داده میشود که گروهی نگاهی مستقل به هستی دارند و آن را «هدف سیاست» میدانند، گروهی هستی را بیارزش میانگارند و گروه سومی نیز آن را «ابزار» رسیدن به اهدافی فراتر، یعنی سعادت حیات اخروی میدانند. این تحقیق با بررسی آیات قرآن کریم، تلاش دارد نشان دهد که کدام مبنا در قرآن پذیرفته و کدام مورد انتقاد است.
عباسعلی رهبر
چکیده
با توجه به جایگاه امر کرامت در سیاست قرآنی، هدف از مقاله حاضر شرح وجوه اجتماعی –سیاسی مفهوم کرامت است. زیرا مقوله بنیادین کرامت به عنوان نظریه شناسایی و محـور حقـوق اصیل انسانی- اجتماعی هم جاذب فضایل والای انسانی و اجتماعی بوده و هم نافی ضلالت اخلاقی وجهالت عقلی برای فرد و جامعه خواهد بود. لذا این مقاله در پاسخ به این سوال که: وجوه ...
بیشتر
با توجه به جایگاه امر کرامت در سیاست قرآنی، هدف از مقاله حاضر شرح وجوه اجتماعی –سیاسی مفهوم کرامت است. زیرا مقوله بنیادین کرامت به عنوان نظریه شناسایی و محـور حقـوق اصیل انسانی- اجتماعی هم جاذب فضایل والای انسانی و اجتماعی بوده و هم نافی ضلالت اخلاقی وجهالت عقلی برای فرد و جامعه خواهد بود. لذا این مقاله در پاسخ به این سوال که: وجوه اجتماعی –سیاسی کرامت درمعرفت قرآنی چیست؟ این فرضیه را باروش کیفی وبارویکرد تفسیری مطرح مینماید که مهمترین وجوه اجتماعی- سیاسی امر کرامت در قرآن مبتنی بر عقلانیت تعالی محور (جمع عقل و ایمان الهی )، عدالت فراگیر وارتقاء آزادیهای مشروع است. ارزش مقاله نیز فهم شبکه معانی کرامت قرآنی در ساحت اجتماعی –سیاسی وتبعات مثبت اجتماعی–سیاسی آن است. همچنین استنتاج یافتهها نشان میدهد که باورِ صادقانهِ کارگزاران جامعه دینی به کرامت اجتماعی–سیاسی مردم به تسهیل احیاء متقابل حقوق اجتماعی_ سیاسی مردم و دولت در منظومه شرع و عقل و عرف منجرخواهد شد، به گونهای که ارتقاء وجوه اجتماعی –سیاسی کرامت برآمده از قرآن بر افزایش عزتمندی دین، همراهی مسوولانه مردم و دولت و همچنین پیشرفت فراگیر نظام سیاسی اثر گذارخواهد بود وعدم توجه به آن نیز خشونت و بی نظمی اجتماعی - سیاسی رابه همراه خواهد داشت.
احترام رستمی؛ حسن رضایی هفتادر
چکیده
تنتیجه ی پذیرش سحر النبی می تواند اصل نبوت پیامبر ص را موردحمله قرار دهد. از طرفی مواجهه غربیان با اسلام از طریق دانشمندان آنها صورت می پذیرد و به هنر،سیاست و سایر ابعاد انعکاس می یابد.از این روتحلیل علمی دیدگاههای خاورپژوهان درباره پیامبر(ص) ضرورتی انکارناپذیر است. گابریل مندل خان از اساتید پیشکسوتی است که در عمر طولانی خود مطالعات ...
بیشتر
تنتیجه ی پذیرش سحر النبی می تواند اصل نبوت پیامبر ص را موردحمله قرار دهد. از طرفی مواجهه غربیان با اسلام از طریق دانشمندان آنها صورت می پذیرد و به هنر،سیاست و سایر ابعاد انعکاس می یابد.از این روتحلیل علمی دیدگاههای خاورپژوهان درباره پیامبر(ص) ضرورتی انکارناپذیر است. گابریل مندل خان از اساتید پیشکسوتی است که در عمر طولانی خود مطالعات اسلام شناسانه داشته است.سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه انتقاداتی بر آراء گابریل مندل خان درباره مسحور شدن پیامبر ص وارد است ؟ اهم دیدگاههای اودر این باره عبارت است از: تأیید سحر شدن یا بیماری جسمی پیامبر(ص) در اثر سحر، طلسم نامیدن سورههای خاصی از قرآن، دوگانگی در معرفی مکی یا مدنی بودن معوذتین . از یافته های این پژوهش می توان به این موارد اشاره نمود :توجه نکردن به منابع شیعی بیتوجهی به لوازم و تالی فاسدهای سحر شدن پیامبر(ص)، دخالت ندادن دلالتها و زمینههای دیگر نزول آیه و استفاده نکردن از کلام معصومان موجب شده تا مندلخان دیدگاه سحر شدن پیامبر(ص) را تأیید کند. اگر سوره فلق مدنی باشد با شأن نزول سحر شدن پیامبر(ص) توسط یهود مدینه سازگار است در حالیکه برخی آن را مکی دانستهاند. سورههای فلق و ناس با نام معوذتین مشهورشدهاندو به آنها نام طلسم اطلاق نشده است. رویکرد تفاسیر به عنوان منابع مندل خان در اینباره متفاوت است برخی سحر شدن حضرت را قبول کرده و برخی معنای آیه را به امور غیر از سحر نسبت دادهاند. هرچند آن جناب را در امور تبلیغی و شریعت مصون از سحر میدانند.
طاهره حسن زاده خیاط
چکیده
مسألۀ ارث زن از شوهر از مباحثی است که فقها و مفسران شیعه و دیگر مذاهب به طور ویژه به آن پرداختهاند. قرآن کریم نیز در آیۀ 12 سوره نساء، جزئیات احکام آن را بیان کردهاست. از سوی دیگر در روایات متعددی شرایط تحقق ارث زوجه، از قبیل وجود رابطه زوجیت، استمرار زوجیت تا هنگام فوت مورث، دائمی بودن زوجیت، ممنوع نبودن زوجه از ارث و مسائلی همچون ...
بیشتر
مسألۀ ارث زن از شوهر از مباحثی است که فقها و مفسران شیعه و دیگر مذاهب به طور ویژه به آن پرداختهاند. قرآن کریم نیز در آیۀ 12 سوره نساء، جزئیات احکام آن را بیان کردهاست. از سوی دیگر در روایات متعددی شرایط تحقق ارث زوجه، از قبیل وجود رابطه زوجیت، استمرار زوجیت تا هنگام فوت مورث، دائمی بودن زوجیت، ممنوع نبودن زوجه از ارث و مسائلی همچون میزان و چگونگی سهمالارث زوجه در اموال منقول و غیر منقول و مانند اینها مطرح شدهاست. این روایات افزون بر مخالفت با ظاهر آیات، دارای اختلاف و تعارض بوده و به سبب همین اختلاف روایات، اقوال و آراء متفاوتی از سوی فقها ارائه شدهاست. مشهور فقها با استناد به دستهای از این روایات، آیات را تخصیص زده و دیدگاههایی مخالف با ظاهر آیات ارائه کردهاند. در مقابل صاحب الفرقان در برخی از شرایطِ تحقق ارث زوجه، دیدگاهی خلاف مشهور فقها دارد و بر آن است که به دلیل تعارض این روایات نمیتوان آیات قرآن را با آنها تخصیص زد. این پژوهش با هدف دستیابی به رأی صحیح، در نظر دارد نظرات صاحب الفرقان را با آراء مشهور فقها مقایسه کند، و ادله هرکدام از آنها را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد.
علی اکبر شایسته نژاد
چکیده
در برخی آیات قرآن به شکل مستقیم و غیر مستقیم از اعتراف انسان به وحدانیت خداوند سخن به میان آمده و از عالمی چون "عالم ذر"، "عالم الست" و . . . یاد شده است. در روایات نیز اشاراتی در این زمینه وجود دارد. اندیشمندان در پذیرش این عوالم اختلاف دارند، برخی بر وجود و برخی بر عدم وجود آن استدلال کردهاند. نگارنده پس از مرور بر برخی آیات و روایات و ...
بیشتر
در برخی آیات قرآن به شکل مستقیم و غیر مستقیم از اعتراف انسان به وحدانیت خداوند سخن به میان آمده و از عالمی چون "عالم ذر"، "عالم الست" و . . . یاد شده است. در روایات نیز اشاراتی در این زمینه وجود دارد. اندیشمندان در پذیرش این عوالم اختلاف دارند، برخی بر وجود و برخی بر عدم وجود آن استدلال کردهاند. نگارنده پس از مرور بر برخی آیات و روایات و بررسی آرای اندیشمندان مخالف و موافق، ضمن پذیرش عالم رتبی قبل از این جهان و وجود انسان مجرد [غیر مادی] در آن، نظریه حضور جمعی انسانها نزد خداوندی را که خارج از زمان و مکان است، برگزیده و با نقد دلایل رقیب، اعتراف انسان به توحید قبل از وجود مادی را انکار کرده است و پذیرش آن را منجر به قبول تناسخ، جبر و عبث بودن تکلیف و بلوغ خوانده است. امتیاز این نگارش نسبت به سایر آثار موجود در این زمینه، علاوه بر نظم و ترتیب جدید، تحلیل آیات و روایات، توصیف نظرات مخالف و موافق و تقویت نظریه منتخب و ارائه آن با انشایی روان است. این نوشته از نوع پژوهشهای بنیادی است و به روش کتابخانهای و توصیف و تحلیل محتوا با استفاده از آرای اندیشمندان، به تبیین مفهوم وجود انسان در عالم قبل از خلقت پرداخته است.
علی محمدی آشنانی؛ محمد علی دولت
چکیده
پژوهشهای میانرشتهای قرآنی گر چه از یکسو، پیوند مستحکم علم و دین و از سوی دیگر در تبیین اعجاز علمی و از سوی سوم در تفسیر علمی، کاربرد دارد؛ اما در صورت بیتوجهی به ضوابط فهم صحیح و عدم برداشت صحیح از قرآن، انتساب و انطباق نظریات علمی با آن، نوعی تفسیر به رأی، ایجاد التقاط و تحمیل و تحریف، محسوب میشود. بدبن رو استخراج و ...
بیشتر
پژوهشهای میانرشتهای قرآنی گر چه از یکسو، پیوند مستحکم علم و دین و از سوی دیگر در تبیین اعجاز علمی و از سوی سوم در تفسیر علمی، کاربرد دارد؛ اما در صورت بیتوجهی به ضوابط فهم صحیح و عدم برداشت صحیح از قرآن، انتساب و انطباق نظریات علمی با آن، نوعی تفسیر به رأی، ایجاد التقاط و تحمیل و تحریف، محسوب میشود. بدبن رو استخراج و کاربست ملاکهای ارزیابی پژوهشهای میانرشتهای قرآنی ضروری است. این پژوهه در صدد است با روش توصیفی، ضوابط فهم صحیح قرآن را از دیدگاه آیتالله جوادی آملی، استخراج و معرفی نماید. یافته های این جستار نشانگر آن است که هر چند از دیدگاه ایشان، فهم قرآن برای عموم ممکن و لازم است؛ اما استناد و احتجاج به برداشتها، از نظر روشی منوط به رعایت شش نکته؛ شامل 1.توجه به ادبیات عرب و علوم پایه بدون اصالت دادن به قواعد اعتباریِ آن علوم، 2. توجه به گوناگونی گزارههای قرآنی از نظر اِخباری، اِنشایی، تمثیلی و نمادین بودن، 3. مد نظر قرار دادن پیوند حقایق جهانشناختی با خداشناختی در قرآن و اختلاف زبان قرآن با بیان علم، 4. بهرهمندی روشمند از عقل و یافتههای علمی در فهم قرآن و پرهیز از هرگونه التقاط، تحمیل و تطبیق های نامدلل، 5. پرهیز از جمود بر شأن نزول و مصادیق در عین توجه به آنها و 6. کنار نهادن هر گونه قیاس و استحسان است.
حمید کوه پیما؛ محسن پور محمد
چکیده
یکی از نظریات مشترک و مطرح در علوم پایه و علوم انسانی، بهویژه علوم دینی، دیدگاه خلقتی شبهانسان، انساننما یا انسانی دیگر غیر از نسل بشر کنونی است. در نگاه کلی، این نظریه را باید متأثر از افسانههای تاریخی دانست. وجود برخی ابنیة تاریخی که امکان ایجاد آنها از سوی نسل بشر امروزی وجود ندارد، تصوری برای اندیشمندان ایجاد کرده تا به ...
بیشتر
یکی از نظریات مشترک و مطرح در علوم پایه و علوم انسانی، بهویژه علوم دینی، دیدگاه خلقتی شبهانسان، انساننما یا انسانی دیگر غیر از نسل بشر کنونی است. در نگاه کلی، این نظریه را باید متأثر از افسانههای تاریخی دانست. وجود برخی ابنیة تاریخی که امکان ایجاد آنها از سوی نسل بشر امروزی وجود ندارد، تصوری برای اندیشمندان ایجاد کرده تا به انسانهای فرازمینی یا نسل شبهانسانی معتقد شوند که زمانی در زمین میزیستند. در پی سلسلهمطالعاتی در علوم پایه، همچون فیزیک و ریاضی، با طرح مباحث مربوط، احتمال وجود زمینی دیگر غیر از این زمینی بسیار زیاد است. با توجه به تأیید این مطالعات، در کلیسا موضوع خلقت عالمی دیگر به چالشی در حوزة دین به شمار آمد. علوم اسلامی نیز که برخاسته از آموزههای قرآن کریم میباشند، به این موضوع ورود نمود و با وضع اصطلاح «اکوار و ادوار»، به بحث در باب آن پرداخت. با بهرهگیری از آیات و بررسی آنها در کنار روایات دربارة امکان خلقتی مشابه، خلقت انسان در عالمی قبل از عالم موجود و یا وجودِ مردمانی از جنس ما، یا شبیه ما که از نسل حضرت آدم(ع) هستیم، بهدست میآید که وجود چنین انسانهایی قبل از حضرت آدم(ع) منتفی نیست. این نظریه با آفرینش و فیض مدام خداوند متعال هماهنگی بیشتری دارد. این پژوهش، جستاری است در استخراج زمینههایقرآنی ـ روایی خلق مدام، بهویژه از رهگذر توجه به منبع عقل، به روشی توصیفی و تحلیلی سامان یافتهاست.
کبری راستگو؛ مرضیه مهدیزاده
چکیده
کاربست طرح "مولفههای معنایی" به عنوان یکی از طرحهای نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیتهای گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، ...
بیشتر
کاربست طرح "مولفههای معنایی" به عنوان یکی از طرحهای نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیتهای گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، امکانات ترکیب و همنشینی محدود و مقید است. لذا کاربست نظریۀ مولفههای معنایی به عنوان ابزاری جهت تشخیص چرایی همنشینی واژگان و نیز محدودیتهای گزینشی آنها امری اجتنابناپذیر مینماید. بدین تصور نوشتار حاضر بر آن است که با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و کاربست رویکرد مولفههای معنایی در مقام پاسخگویی به این پرسش اساسی برآید که علت همنشینی سه مفهوم "وهن"، "ضعف" و "استکانت" و نوع چینش آنها چیست؟ گزارههای قرآنی نشان داد که مفهوم ضعف با توجه به مؤلفههای معناساز خود، واژۀ شامل و دو مفهوم دیگر زیرشمولهای آن بهشمار میآید. همچنانکه مفهوم "ضعف" و "وهن" به دلیل اشتراک در خردهمعناهایشان دارای رابطۀ اشتدادی (هممعنایی) هستند که در مؤلفۀ [عارضی] و [گذر زمان] از یکدیگر متمایز میشوند. افزون بر این در میان این سه واژه، مفهوم "استکانت" شدیدترین حالت لاقوگی و ناتوانی را بیان میدارد.